5 praktycznych przykładów omawiania bezpieczeństwa pożarowego w ramach szkoleń bhp

Jerzy Żurek
Jerzy Żurek
17.04.2018AKTUALNE

5 praktycznych przykładów omawiania bezpieczeństwa pożarowego w ramach szkoleń bhp

Co do zasady, problematyka bezpieczeństwa pożarowego jest jednym z obowiązkowych tematów omawianych w ramach szkoleń w dziedzinie bhp. Jednak rodzi się pytanie, jak właściwe przeprowadzić tę część szkolenia bhp? Jakie zagadnienia z zakresu ochrony przeciwpożarowej omówić? Oto klika wskazówek i przykładów, dzięki którym w sposób właściwy zorganizujesz i przeprowadzisz wykład z zakresu ochrony ppoż. w ramach szkoleń bhp.

Korzyści 

Z tego tekstu dowiesz się:

  • Jakie zagadnienia z zakresu ochrony przeciwpożarowej omówić w ramach szkoleń wstępnych bhp?

  • Jakie grupy zagadnień powinien uwzględniać szczegółowy plan zajęć z zakresu ochrony ppoż.?

  • Co należy skontrolować w ramach praktycznych ćwiczeń z zakresu ochrony ppoż.?

Szczegółowe sposoby zaznajamiania pracowników firmy z przepisami przeciwpożarowymi powinny być określone w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego danego obiektu. Niemniej jednak również ramowe programy szkolenia bhp wszystkich kategorii pracowników zawierają zagadnienia w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Stosownie zatem do występujących zagrożeń na danych stanowiskach pracy należy zaplanować wykład odpowiadający swoją objętością i zawartością randze oraz skali występujących zagrożeń pożarowych.

Wskazane jest, aby wykład taki prowadził specjalista ochrony ppoż. znający specyfikę i profil działalności firmy.

Właściwa organizacja

Nie istnieje jeden wzorzec czy schemat przedstawiania zagadnień w zakresie ochrony przeciwpożarowej w ramach szkolenia bhp. Jest tak, ponieważ zbyt zróżnicowane bywają przyczyny zagrożenia pożarowego, które są przede wszystkim uzależnione od profilu działalności danego zakładu pracy i przeznaczenia obiektu przez niego zajmowanego. Po prostu różne są warunki i wymagania budowlane, różne procesy technologiczne, surowce oraz materiały, a więc różny jest także stan bezpieczeństwa pożarowego.

Zagadnienia w zakresie ochrony ppoż. w ramach szkolenia bhp powinny być przedstawiane w formie wykładu lub pogadanki bądź instruktażu.

Zagadnienia ochrony ppoż. w ramach instruktażu ogólnego bhp

Ramowy program instruktażu ogólnego bhp obejmuje temat: „Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej oraz postępowania w razie pożaru”. Na omówienie tego tematu – razem z tematem: „Postępowanie w razie wypadku, w tym organizacja i zasady udzielania pierwszej pomocy” – należy poświęcić minimum godzinę lekcyjną (trwającą 45 minut) szkolenia.

Podczas instruktażu ogólnego bhp pracownik powinien poznać:

  • potencjalne źródła zagrożeń pożarowych,

  • instrukcję postępowania na wypadek pożaru,

  • zasady ewakuacji,

  • zasady użycia podręcznego sprzętu gaśniczego, ze szczególnym uwzględnieniem warunków panujących w firmie, w której pracuje.

Zagadnienia ochrony ppoż. w ramach instruktażu stanowiskowego

Szczegółowy program instruktażu stanowiskowego bhp powinien uwzględniać problematykę ochrony przeciwpożarowej, ale tylko pod warunkiem, że w procesach produkcyjnych w firmie stosowane są materiały niebezpieczne pożarowo.

Przykład 1

W zakładzie pracy produkcji automatyki cieplnej pracownicy laboratorium wyrobów gotowych będą przechodzić instruktaż stanowiskowy bhp w zakresie ochrony ppoż. Ponieważ w firmie stosowane są materiały niebezpieczne pożarowo, pracodawca sam opracował szczegółowy program tego instruktażu, który przedstawia się następująco:

  • scharakteryzowanie przebiegu procesu testu temperaturowego badania termostatów,

  • zagrożenie pożarowe, jakie stwarza używany podczas badań alkohol etylowy,

  • wymagania dla mechanicznej wentylacji miejscowej,

  • procedury postępowania podczas napełniania wanien alkoholem,

  • rola i zadania detektorów gazu w przeciwpożarowym zabezpieczeniu laboratorium,

  • lokalizacja podręcznego sprzętu gaśniczego, telefonu, głównego wyłącznika prądu całego budynku zakładu lub jego wydzielonej strefy (np. piętra, kondygnacji).

Główne treści

Podczas omawiania zagadnień w zakresie ochrony ppoż. w ramach szkolenia bhp należy przekazywać szkolonym pracownikom głównie te treści, które będą istotne (charakterystyczne) dla danej firmy.

Przykład 2

W zakładach pracy branży meblarskiej należy skoncentrować się na omówieniu:

  • zagrożenia, jakie stanowić może pył drzewny;

  • zagrożenia, jakie stanowić mogą palne pary farb, lakierów i klejów;

  • systemów zabezpieczeń:

  • komór pyłowych,

  • cyklonów,

  • mechanicznej wentylacji miejscowej.

Przykład 3

W firmie zajmującej się dystrybucją paliw płynnych należy omówić problematykę dotyczącą:

  • charakterystyki pożarowej magazynowania cieczy,

  • technicznego zabezpieczenia rurociągów, zbiorników, pompowni, cystern i dystrybutorów,

  • warunków bezpieczeństwa podczas magazynowania i rozlewania skroplonych gazów.

Przykład 4

Pracownicy administracyjno-biurowi pracujący w pomieszczeniach pracy znajdujących się w wysokim budynku powinni poznać odpowiedzi na następujące pytania:

  • Czy w razie pożaru budynek może „sam się obronić”?

  • Jaka jest konstrukcja budynku?

  • Jakie są charakterystyka i zabezpieczenie przed ogniem oraz dymem dróg ewakuacyjnych w tym budynku?

  • Jaka jest organizacja i sprawność całego wewnętrznego systemu bezpieczeństwa, czyli sygnalizacji pożarowej, urządzeń gaśniczych, wentylacji pożarowej oraz procedur postępowania w sytuacjach zagrożenia?

Szczegółowy plan zajęć

Tematy ramowych programów szkolenia w dziedzinie bhp wymagają opracowania szczegółowego planu zajęć, dostosowanego do konkretnych potrzeb szkolonych pracowników.

Plan taki powinien uwzględniać 3 podstawowe grupy zagadnień, mianowicie:

    1. charakterystykę zagrożeń pożarowych (wybuchowych) występujących w obiekcie (zakładzie pracy),

    2. wymogi bezpieczeństwa pożarowego,

    3. zasady zachowania się w sytuacji zagrożenia (pożaru).

Przykład 5

Szczegółowy plan zajęć w firmie obróbki drewna może wyglądać następująco:

  • zagrożenie pożarowe, jakie stanowią drewno i pył drzewny;

  • filtry, komory pyłowe i cyklony – warunki bezpieczeństwa pożarowego;

  • farby, lakiery, kleje – charakterystyka zagrożenia pożarowego;

  • rola i znaczenie systemów wentylacji mechanicznej;

  • przeciwpożarowe wymagania budowlane (obciążenie ogniowe, podział na strefy pożarowe, klasa odporności pożarowej obiektu);

  • zabezpieczenie przeciwpożarowe instalacji i urządzeń technicznych;

  • przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne;

  • techniczne systemy zabezpieczeń:

  1. sygnalizacja pożarowa,

  2. klapy odcinające w przewodach wentylacyjnych,

  3. klapy dymowe,

  4. oświetlenie awaryjno-ewakuacyjne;

  • warunki ewakuacji z zakładu pracy:

  1. charakterystyka dróg ewakuacyjnych,

  2. procedury alarmowania;

  • wyposażenie obiektu w podręczny sprzęt gaśniczy i zasady jego użycia.

Ćwiczenia praktyczne w zakresie organizacji ewakuacji

Warto wzbogacić zagadnienia dotyczące ochrony ppoż. w ramach szkolenia bhp o praktyczne ćwiczenia w zakresie organizacji ewakuacji i użycia podręcznego sprzętu gaśniczego.

W ramach ćwiczeń ewakuacyjnych należy skontrolować funkcjonowanie całego wewnętrznego systemu bezpieczeństwa, przez sprawdzenie:

  • reakcji pracowników na sytuację potencjalnego zagrożenia pożarowego,

  • skuteczności zadziałania technicznych systemów zabezpieczenia przeciwpożarowego,

  • postawy kierownictwa firmy, wyznaczonych pracowników funkcyjnych i ochrony przy koordynowaniu działań ewakuacyjnych,

  • znajomości procedur ewakuacyjnych.

Przy organizacji ćwiczeń ewakuacyjnych warto pamiętać o elemencie pozoracji. Korzystając z odpowiednich wytwornic dymu, można stworzyć namiastkę potencjalnego zagrożenia. Gdy pojawią się „oznaki pożaru”, zupełnie inna jest reakcja, postawa pracowników, zupełnie inny poziom emocji.

Ćwiczenia w zakresie obsługi podręcznego sprzętu gaśniczego powinny uzupełniać teoretyczną wiedzę przekazaną w ramach wykładu i zapoznać pracowników z podstawowymi parametrami oraz możliwościami takiego sprzętu.

Planując przegląd warsztatowy gaśnic, badania dozorowe w Urzędzie Dozoru Technicznego czy wymianę proszku gaśniczego, można z pożytkiem rozładować wcześniej sprzęt podczas ćwiczeń, minimalizując tym samym koszt szkolenia.

Autor: 

Jerzy Żurek
starszy brygadier pożarnictwa w stanie
spoczynku, były naczelnik Wydziału
w KG PSP w Warszawie

Autor
Jerzy Żurek
Starszy brygadier pożarnictwa w stanie spoczynku. Absolwent Szkoły Oficerów Pożarnictwa (1969-1973), a następnie Wyższej Oficerskiej Szkoły Pożarniczej. W latach 1973 – 1992 na stanowiskach oficerskich (w pionie prewencji, operacyjnym i szkoleniowym) oraz na stanowiskach dowódczych w Warszawskiej Straży Pożarnej. W latach 1992 – 1999 Naczelnik Wydziału w Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej. W 1997 r. ukończył szkolenie dla kontrolerów Państwowej Straży Pożarnej, zorganizowane przez KG PSP oraz Najwyższą Izbę Kontroli.