Jak ćwiczyć ewakuację i zachowania w niebezpiecznych sytuacjach podczas szkoleń - propozycje ćwiczeń.

Obowiązujące rozporządzenie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów zobowiązuje właścicieli lub zarządców obiektów, przeznaczonych dla ponad 50 osób, do praktycznego sprawdzania, co najmniej raz na dwa lata, organizacji oraz warunków ewakuacji z całego obiektu. Ćwiczenia te są istotne, ponieważ powodem ewakuacji może być nie tylko pożar, ale również alarm bombowy, wyciek niebezpiecznych substancji, powódź, alarm terrorystyczny i inne.

Podczas szkoleń lub rozmów na temat bezpieczeństwa możemy podyskutować o zachowaniu się w nagłych przypadkach, a punktem wyjścia mogą stać się doniesienia medialne dotyczące niebezpiecznych sytuacji, wypadków lub nawet katastrof. Oto kilka przykładów takich zdarzeń:

1. Ewakuacja 500 studentów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Przyczyną ewakuacji był pożar filtrów znajdujących się nad stanowiskiem do cięcia węgla w laboratorium górnictwa i geoinżynierii. Pożar został szybko ugaszony, jednak dym przedostał się kanałami wentylacyjnymi do wielu pomieszczeń.
2. Do wybuchu gazu doszło w zakładzie fryzjerskim w Warcie, wskutek czego jedna osoba doznała obrażeń ciała. Właściciel zakładu podłączył butlę z gazem do piecyka grzewczego. Najbardziej prawdopodobną przyczyną wybuchu był uszkodzony zawór w butli.
3. Zawalenie się dachu w hali targowej w Katowicach. Przyczynami katastrofy były nieprawidłowa konstrukcja dachu i jego uszkodzenie oraz zbyt duża ilość śniegu na nim. Świadkowie opowiadali o problemach z zamkniętymi drzwiami ewakuacyjnymi.

Podczas rozmów można wykorzystać również scenariusze zdarzeń przygotowywane i wykorzystywane przez straż pożarną, które dostępne są w Internecie. Są one często rozbudowane, poruszają wiele problemów i stanowią świetny scenariusz do ćwiczeń. Poniżej prezentujemy dwa przykłady.

Przedstawione scenariusze można wykorzystać do przeprowadzenia rozmów z pracownikami. Warto dopasować opisane zdarzenia do własnych realiów i omówić je, stosując techniki aktywnego prowadzenia szkoleń. Poniżej kilka przykładowych pytań:

1. Co powinniśmy zrobić, gdyby taka sytuacja wystąpiła u nas?
2. W jaki sposób powinna przebiegać ewakuacja?
3. Czym możemy ugasić pożar?

4. Gdzie w firmie znajduje się sprzęt przeciwpożarowy?
5. Jak udzielić pierwszej pomocy?
6. W jakim obszarze potrzebujemy dodatkowych szkoleń?
7. Gdzie widzimy potencjał do poprawy?

Wielu pracowników jest przekonanych, że nigdy nie będą musieli gasić pożaru lub ewakuować się. W przypadku części z nich pewnie tak będzie, jednak nie możemy być tego pewni na 100%. Warto podejmować takie tematy częściej, można to zrobić również w formie ćwiczeń lub konkursu.

W jednej z firm podczas organizacji turnieju bezpieczeństwa podzieliliśmy pracowników na małe grupy (5–6 osób). Każda grupa dostała plan hali, w której pracowali, i jej otoczenia. Na planie nie zaznaczyliśmy kierunku ewakuacji, miejsca zbiórki oraz położenia gaśnic. Zadaniem pracowników było zaznaczenie na planie tych trzech elementów. Mieli z tym małe problemy: sporo dyskutowali i byli zaskoczeni, że codziennie poruszają się tymi drogami, a nie mogą przywołać tej wiedzy. Po zaznaczeniu mogli wyjść na zewnątrz, porównać swój plan z rzeczywistą sytuacją i poprawnie zaznaczyć potrzebne elementy na nowym planie. Istotnym efektem było to, że uświadomienie sobie braków. Natomiast samodzielne wykonanie zadania korzystnie wpłynęły na efekt uczenia się.

Trzy miesiące później pracownicy musieli ponownie odtworzyć drogi ewakuacyjne, położenie gaśnic i punktu zbiórki, zadanie zostało wykonane poprawnie i bez kłopotów, a drużyny zdobyły dzięki temu nie tylko wiedzę, ale również wiele cennych punktów w turnieju.

Innym rodzajem ćwiczenia może być przeprowadzenie z pracownikami kontroli, która w połączeniu z koniecznością wykonania kilku zadań będzie stanowić jednocześnie krótkie szkolenie.

Warto przygotować do kontroli formularz (bardzo prosty i nie w formie check-listy), który poda najważniejsze punkty, oraz przeszkolić przełożonego z technik prowadzenia rozmów. W ćwiczeniu bowiem chodzi o dyskusję, aktywne zaangażowanie pracowników, a nie o „odhaczenie” punktów.

Osoby prowadzące szkolenia wiedzą, że uczestnicy szkoleń posiadają różną wiedzę i doświadczenie, a treści i poziom trudności zadań muszą być dopasowane do ich potrzeb. W przypadku młodych i nowych pracowników dobrze mogą się sprawdzić zagadki i gry. Są one bowiem formą zabawy, która redukuje poziom stresu – a nowy pracownik odczuwa go sporo.

W formie gry możemy sprawdzić również wiedzę pracowników dotyczącą różnego rodzaju pożarów i środków gaśniczych.

Jak pokazują powyższe przykłady, zagadnienia z zakresu ppoż. można podejmować nie tylko podczas całodniowych szkoleń, ale również włączyć je w codzienne rozmowy, konkursy i inne działania. Warto wiedzę tę powtarzać, aby pracownicy zyskali pewność siebie i potrafili właściwie postąpić w sytuacji zagrożenia.