Będą nowe zasady bhp przy obsłudze i konserwacji instalacjach ziębniczych

Nowe rozporządzenie przygotowane w pod koniec zeszłego roku 2014 ma na celu opracowanie ogólnie obowiązujących, jednolitych regulacji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy instalacjach ziębniczych. Taką potrzebę zauważyła PIP, po przeprowadzonych w 2011 r. kontrolach, w zakładach, w których użytkowane są amoniakalne instalacje chłodnicze. Obecnie kwestie bhp przy takich instalacjach reguluje rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 12 maja 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych w zakładach przetwórstwa rolno-spożywczego (Dz.U. nr 98. poz. 902). Państwowa Inspekcja Pracy wskazała na konieczność wydania rozporządzenia, które kompleksowo regulowałoby kwestię bhp przy obsłudze i konserwacji instalacji ziębniczych.

Nowe rozporządzenie określa wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia osób wykonujących prace i czynności eksploatacyjne przy instalacjach ziębniczych:

• stosowanych do obniżenia temperatury obiektu chłodzonego niezależnie od rodzaju tego obiektu oraz miejsca i sposobu jego użytkowania (np. przechowalnie, chłodnie, obiekty handlowe, środki transportu, obiekty sportowe, produkcja żywności i inne procesy produkcyjne),
• w pełnym zakresie eksploatacji: obsługi, konserwacji, remontów, montażu, kontrolno-pomiarowym oraz przetaczania czynników ziębniczych,
• w których nośnikami ciepła są wszystkie powszechnie stosowane czynniki ziębnicze wymienione w załączniku E do Polskiej Normy PN-EN 378-1:
  - węglowodory (HC)
  - ich fluorowcowe pochodne (freony typu MFC, PFC. CFC, HCFC oraz ich mieszaniny), a także
  - inne związki organiczne (pierścieniowe związki organiczne, eter) i
  - nieorganiczne (amoniak, dwutlenek węgla).

Owe wymagania nowego rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracowników odnoszą się do:

• prac eksploatacyjnych przy instalacjach ziębniczych lub ich częściach składowych,
• prac polegających na przetaczaniu czynników ziębniczych i prac wykonywanych w narażeniu na te czynniki
• postępowanie w sytuacjach awaryjnych oraz
• prac wewnątrz komór chłodniczych.

Nowe rozporządzenie podaje również definicje pojęć stosowanych w rozporządzeniu, dotyczące:

• obiektów technicznych,
• czynników ziębniczych,
• komór chłodniczych
• maszynowni oraz
• osób i podmiotów wykonujących prace eksploatacyjne.

Przepisy nowego rozporządzenia miałyby mieć zastosowanie odpowiednio do instalacji ziębniczych stosowanych w:

1. środkach transportu drogowego, kolejowego i wodnego,
2. zakładach górniczych,
3. obiektach jądrowych,
4. lecznictwie

- w zakresie nieuregulowanym odrębnymi przepisami.

Natomiast spod regulacji rozporządzenia maiłyby być wykluczone:

1. pompy ciepła i klimatyzatory w instalacjach cieplnych i wentylacyjnych obiektów budowlanych;
2. urządzenia chłodnicze przeznaczone do użytku w pomieszczeniach ogólnodostępnych w budynkach zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej – w zakresie ich obsługi.

W nowym rozporządzeniu określony ma być również niezbędny zakres informacji, które powinna zawierać instrukcja eksploatacji, na podstawie której prowadzone są prace eksploatacyjne przy instalacjach ziębniczych. Maiłaby ona zawierać:

1. dane techniczne i parametry użytkowe instalacji ziębniczej i niezbędnych dla jej działania części składowych;
2. opis układów sterowania, automatyki, pomiarów i sygnalizacji;
3. opis działania urządzeń alarmowych, elementów kontrolnych, wyposażenia zabezpieczającego i ich konserwacji;
4. schematy obiegów ziębniczych, obwodów elektrycznych i układów istotnych dla eksploatacji;
5. charakterystykę czynników ziębniczych i zagrożenia przez nie powodowane, procedury przetaczania czynników ziębniczych, z uwzględnieniem wymagań dotyczących zmiany rodzaju czynnika ziębniczego;
6. opis czynności związanych z uruchomieniem, obsługą i zatrzymaniem instalacji lub urządzeń chłodniczych w warunkach normalnego działania;
7. opis najczęstszych zakłóceń działania instalacji ziębniczej i jej części składowych, przyczyn ich powstawania oraz podejmowanych środków zaradczych;
8. wykaz zagrożeń dla ludzi, mienia i środowiska stwarzanych przez części składowe instalacji, obiegi lub czynniki ziębnicze podczas eksploatacji;
9. procedury awaryjne w przypadku: niekontrolowanego uwolnienia czynników ziębniczych na skutek rozszczelnienia albo eksplozji urządzeń ciśnieniowych lub ich elementów, wystąpienia pożaru, atmosfery o obniżonej zawartości tlenu, atmosfery wybuchowej lub innego rodzaju zdarzeń awaryjnych;
10. harmonogram prac konserwacyjnych, w tym konserwacji zapobiegawczych;
11. harmonogram przeglądów okresowych, prób i pomiarów kontrolnych oraz wymagania dotyczące napraw i remontów instalacji ziębniczej lub jej części składowych;
12. sposób organizacji prac eksploatacyjnych oraz ich dokumentowania;
13. wymagania kwalifikacyjne, o których mowa w § 5 ust. 4 i w § 17 ust. 1, wynikające z zakresu prowadzonych prac eksploatacyjnych, typu instalacji ziębniczej, rodzaju czynnika ziębniczego lub charakteru wykonywanych czynności eksploatacyjnych;
14. wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, wynikające z występujących w środowisku pracy czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych oraz dotyczące stosowania środków ochrony zbiorowej, środków ochrony indywidualnej i innych technicznych lub organizacyjnych środków zabezpieczających, zwanych dalej „środkami ochronnymi”;
15. wymagania dotyczące zapewnienia asekuracji, łączności, koordynacji oraz nadzoru podczas wykonywania prac eksploatacyjnych;
16. wymagania dotyczące stosowania środków ochrony indywidualnej służących do ewakuacji, środków ochrony indywidualnej używanych w akcjach ratowniczych, sprzętu ratowniczego, urządzeń przeciwpożarowych i gaśniczych oraz środków do udzielania pierwszej pomocy.

Instrukcję miałby sporządzać i aktualizować operator instalacji lub prowadzący eksploatację.

Z uwagi na różny poziom zagrożeń występujących podczas prac eksploatacyjnych przy instalacjach ziębniczych zostały one przypisane do trzech kategorii, jako wykonywane:

1. na polecenie pisemne – prace szczególnie niebezpieczne lub wymagające asekuracji;
2. bez polecenia – prace stałe lub powtarzalne i niestwarzające zagrożenia oraz
3. pod nadzorem osoby uprawnionej – głównie prace pomocnicze albo inne niewymagające świadectwa kwalifikacji.

Polecenie pisemne wydaje operator instalacji lub prowadzący eksploatację, albo osoby przez nich upoważnione, uwzględniając wymagania zawarte w instrukcji eksploatacji i innych dokumentach obowiązujących u operatora instalacji. Takie polecenie powinno zawierać zawiera co najmniej określenie:

1. osób odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy, w tym osób dozoru, kierujących pracownikami i koordynatorów prac oraz wymagań kwalifikacyjnych dla tych osób;
2. zakresu prac do wykonania, właściwej organizacji i przebiegu prac oraz strefy ich wykonywania;
3. wymagań dotyczących odpowiedniej organizacji i przygotowania stanowisk lub miejsc pracy oraz zasad i warunków postępowania;
4. sposobu i kolejności realizacji oraz procedur prowadzenia, zakończenia i odbioru prac;
5. wymagań dotyczących bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia osób wykonujących prace oraz stosowania niezbędnych środków ochronnych;
6. terminu rozpoczęcia i zakończenia prac oraz niezbędnych przerw w ich wykonywaniu.

Prace eksploatacyjne, które nie będą wymagały polecenia pisemnego to prace prowadzone:

1. w warunkach niestwarzających zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego;
2. bezpośrednio na podstawie instrukcji eksploatacji lub innych dokumentów obowiązujących u operatora instalacji;
3. samodzielnie przez osobę uprawnioną;
4. przez osobę upoważnioną, na stałe wyznaczoną do tych prac.

Regulacje zawarte w przygotowywanym rozporządzeniu określają też postępowanie w sytuacjach awaryjnych, wskazując:

• obowiązki operatora w przypadku wystąpienia awarii instalacji ziębniczej,
• wymagania dotyczące procedur wewnętrznych w zakresie postępowania podczas awarii
• wymagania dotyczące środków stosowanych w celu ograniczenia skutków awarii oraz
• wymagania dotyczące szkolenia i wyposażenia osób biorących udział w akcjach ratowniczych i usuwaniu skutków niekontrolowanego uwolnienia czynnika ziębniczego.

Obowiązki operatora instalacji w tym zakresie określają również przepisy o ochronie przeciwpożarowej.

Nowe rozporządzenie wskazuje także podstawowe wymagania bhp przy przetaczaniu czynników ziębniczych i wykonywaniu różnych prac w ich obecności. Regulować będzie również kwestie bhp podczas prac wewnątrz komór chłodniczych.

Rozporządzenie jest obecnie w fazie konsultacji, po pozytywnym jego rozpatrzeniu i podpisaniu go przez Ministra Pracy wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od ogłoszenia w dzienniku ustaw.