Stosowanie e-learningu podczas szkoleń bhp

04.02.2013AKTUALNE

Stosowanie e-learningu podczas szkoleń bhp


E-learning staje się coraz popularniejszy. Ta metoda kształcenia coraz częściej stosowana jest podczas szkoleń bhp. Pojawiają się jednak wątpliwości, czy jest ona jednak odpowiednia do tego rodzaju szkoleń i czy może zastąpić osobisty kontakt z wyszkolonym wykładowcą.


Chcąc wyjaśnić pojawiające się wątpliwości należy najpierw określić, czym jest e-learning.

E-learning jest to forma kształcenia "na odległość" wykorzystująca różne media i nośniki informacji, takie jak np.: Internet, komputer, telewizja, płyty CD i DVD. Ta forma nauki ma już długą historię: pierwsze ogłoszenie dotyczące możliwości nauki na odległość ukazało się w 1728 roku „The Boston Gazette". Na uniwersytetach wykorzystuje się tę formę nauki od 1858 roku.

W tym typie nauczania uczestnik szkolenia ma bardzo ograniczony kontakt z nauczycielem i odbywa się on zazwyczaj za pośrednictwem komunikatorów (np. Skype), poczty e-mail lub telefonu. Uczestnik otrzymuje materiały, z którymi musi się zapoznać (przeczytać, wykonać samodzielnie ćwiczenia, rozwiązać testy itp.) - dosyć często ustalony jest termin, w którym musi zrealizować poszczególne moduły, w przeciwnym razie szkolenie nie zostanie zaliczone.

ZALETY E-LEARNINGU

E-learning posiada niewątpliwie wiele zalet. Uczestnik szkolenia dopasowuje czas, tempo i miejsce nauki do własnych możliwości (z wyjątkiem szkoleń przeprowadzanych w zorganizowanych przez pracodawcę miejscach). Może on sam wybrać dogodną porę nauki, czas jej trwania i materiał, z którym się zapozna. Jest to niewątpliwie dużo bardziej korzystne niż konieczność nauki przez 8h w sali szkoleniowej. E-learning zmusza do działania, poszukiwania wiedzy - nie jest ona bowiem przekazywana przez szkoleniowca.

Szkolenia on-line trwają ok. 3 godzin, są w pełni multimedialne (z lektorem), posiadają liczne quizy, które pozwalają kursantowi usystematyzować zdobytą wiedzę. Nasze szkolenia mają także leksykon z ważnymi definicjami z branży bhp. Zawiera on ponad 140 pojęć. Szkolenia składają się z 7 lub 8 modułów tematycznych. Omawiamy w nich prawo pracy, wypadki przy pracy, ergonomię, pierwszą pomoc, czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy oraz ochronę przeciwpożarową. W każdej chwili pracownik może zakończyć szkolenie, a następnie za kilka dni otworzyć je na tym samym slajdzie, na którym zakończył. W każdej chwili może poradzić się specjalisty ds. bhp, poprzez ikonę e-mail, gdzie może zredagować korespondencję - mówi Łukasz Greger z firmy LEARN BHP.

E-learning jest również tańszą formą nauczania (a często nawet darmową, np. Akademia PARP). Nie musimy opłacać wykładowcy, druku materiałów, sali szkoleniowej czy cateringu. Wiele firm jest w stanie stworzyć szkolenie dopasowane do wymagań firmy, są one również regularnie aktualizowane. Ta forma zdobywania wiedzy oferuje nam również nowoczesną i atrakcyjną formę nauki, w której wykorzystuje się multimedia. Łukasz Greger podkreśla również inne zalety: Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Dom Szkoleń i Doradztwa oraz Instytut Psychologii UJ, poszczególne cechy platformy e-learningowej mogą mieć znaczący wpływ na kształtowanie motywacji wewnętrznej kursantów. Wśród nich uczestnicy badania wymienili: przydatność kursu, łatwość korzystania, autonomię działania. Wysoko ocenione zostały także charakterystyczne cechy e-learningu - fabularyzowana treść oraz animowana forma. Z punktu widzenia użytkownika końcowego platforma e-learningowa zapewnia efektywny sposób dostępu do treści edukacyjnych z możliwością łatwego potwierdzenia zdobytej wiedzy. Posiada ona możliwość sprawdzania czasu spędzonego na platformie przez kursanta oraz procentowy wynik szkolenia.

SŁABE STRONY E-LEARNINGU

Słabą stroną tej formy nauki jest niewątpliwie brak bezpośredniego kontaktu z wykładowcą, który na bieżąco mógłby kontrolować postępy i reagować na błędy. Problem stwarza też kontrola efektywności nauczania. W przypadku e-learningu można ocenić zapamiętaną wiedzę np. za pomocą testów, dużo trudniej jest jednak podczas takiego szkolenia sprawdzić, w jakim stopniu szkolenie wpłynęło na rozwój umiejętności lub zmiany zachowania, co jest ważniejszym "miernikiem" efektywności szkolenia. To, że posiadamy wiedzę na jakiś temat nie powoduje bowiem automatycznie, że ją stosujemy. Podczas bezpośredniego kontaktu uczestnikiem szkoleniowiec może obserwować uczestników, zmiany, które w nich zachodzą, reagować na błędy, wyjaśnić niezrozumiałe aspekty i spontanicznie zmienić program, np. wprowadzając dodatkowe ćwiczenie, jeśli widzi taką potrzebę.

Sami uczestnicy na początku szkolenia mogą wyrazić swoje oczekiwania odnośnie szkolenia, a więc wytyczyć sobie swoje wewnętrzne cele, co istotnie wpływa na motywację. Szkolenie e-learningowe nie jest tak elastyczne, nie dopasuje się do naszych potrzeb, poziomu wiedzy danej grupy. Jest to spory minus, bowiem uczestnicy szkoleń posiadają wiedzę na różnym poziomie, w przypadku e-learningu nie można spontanicznie dopasować poziomu trudności ćwiczeń lub wprowadzić dodatkowych zadań, gdy uczestnik będzie ich potrzebował. Na naszych szkoleniach wielokrotnie zdarzało się, że uczestnicy prosili, aby podczas ćwiczeń wykorzystać problem lub zdarzenie, które miało miejsce kilka dni wcześniej (np. na szkoleniu poświęconym omawianiu wypadków grupa zgłosiła prośbę o wykorzystanie podczas ćwiczeń wypadku, który zdarzył się 2 dni przed szkoleniem - program szkolenia oraz przykłady, które zostaną wykorzystane, zostały omówione i zatwierdzone dużo wcześniej, trener musiał się wykazać elastycznością, gdyż dla grupy "omówienie nowego" przykładu było bardzo istotne). Podczas szkoleń e-learningowych trudno jest w ostatniej chwili dopasować przykłady do potrzeb uczestnika.

Firmy zakupują gotowe szkolenie, którego modyfikacja wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów i czekania na wprowadzenie zmian do programu, bowiem zmiany może wprowadzić firma tworząca dane szkolenie.

E-learning ogranicza również możliwości interakcji z innymi uczestnikami, rozmowę, wymianę doświadczeń i uczenie się od innych (ewentualnie kontakt jest znacznie ograniczony i odbywa się za pomocą komunikatorów, forów lub chatów). Nie bez znaczenia jest tu również dobrej jakości technika - niezbędny jest komputer, szybki Internet, oprogramowanie, czasami również dobre głośniki, słuchawki lub mikrofon. E-learning wymaga również wiele samodzielności i samodyscypliny, którą nie wszyscy z nas mają...

SZKOLENIE BHP W FORMIE E-LEARNINGU

Wiele firm oferuje szkolenia bhp w formie e-learningowej, jednak istnieją pewne ograniczenia w ich korzystaniu: szkolenie wstępne musi być przeprowadzone w tradycyjnej formie, jednak szkolenie okresowe może zostać przeprowadzone jako szkolenie w formie on-line. Szkolenia w formule e-learning nie są dozwolone dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych. Kiedy można zatem wykorzystać tę formę szkolenia?

Moim zdaniem wszystko zależy od tego, jakie cele stawiamy sobie organizując szkolenie. Czy ma się ono odbyć jedynie po to, żeby spełnić wymogi - najlepiej jeszcze, gdy uda się je przeprowadzić jak najszybciej i jak najtaniej - czy celem jest podniesienie świadomości pracowników, pokazanie realnych zagrożeń znanych im z własnych stanowisk pracy. Jednak nawet szkolenia uznawane powszechnie za nudne można urozmaicić i przeprowadzić np. proste ćwiczenia grupowe w rodzaju opracowania planu ewakuacji czy omówienia wypadku i ustalenia działań zapobiegawczych. Tutaj e-learning nie ma żadnego zastosowania. A już zupełnie nie wyobrażam sobie wykorzystania e-learningu np. do uczenia się ze zdarzeń lub obserwacji zachowań. Nie jest on w stanie zastąpić bezpośredniego kontaktu z osobą szkolącą, nie pozwala na odbiór zachowań niewerbalnych czy wreszcie na zaangażowanie uczestników w szkolenie.

Mądrze wykorzystany i elastyczny, dostosowany do potrzeb konkretnej firmy może się jednak sprawdzić jako element uzupełniający, utrwalający wiedzę z niedawnego szkolenia, rozszerzający niektóre poruszane na nim tematy. Z jednym podstawowym zastrzeżeniem: kultura bezpieczeństwa w firmie musi być na takim poziomie, że pracownicy i kierownictwo potrafią z takiego narzędzia korzystać - mówi Fabian Biel, producent korporacyjnych filmów bhp, wykorzystywanych również podczas szkoleń.

Przy podejmowaniu decyzji o tym, czy przeprowadzić szkolenie w formie e-learningu, czy tradycyjnej, należy uwzględnić cele szkolenia i odpowiedzieć na pytanie, która forma nauki umożliwi zdobycie niezbędnych umiejętności, tzn. np. czy szkolenie on-line z zakresu pierwszej pomocy lub ppoż. będzie tak samo skuteczne jak szkolenie z instruktorem i wypróbowanie wiedzy w praktyce?

Gdy zdecydujemy się na wykup szkolenia on-line nie kierujmy się tylko ceną. Sprawdźmy, kto buduje program, jak często jest on aktualizowany, poprośmy o pokazanie przykładów. Zapytajmy nie tylko o cenę szkolenia i wdrożenia lecz również o koszt wprowadzenia ewentualnych zmian sugerowanych przez użytkowników (np. dopasowanie przykładów do branży). Istotną informacją jest również sposób badania efektywności nauki, nie może się on ograniczać do mierzenia ilości godzin spędzonych na platformie. Program powinien zawierać ćwiczenia, zadania problemowe do samodzielnego rozwiązania, testy lub quizy. Weźmy również pod uwagę uczestników szkolenia.

Szkolenia e-learningowe nie są u nas jeszcze tak popularne jak tradycyjne szkolenia. Ich atrakcyjna multimedialna forma i elastyczny czas pracy zyskują jednak coraz więcej zwolenników. Jeśli decydujemy się na wybór tej formy nauki warto zainwestować w program dobrej jakości, ustalić sposób oceny skuteczności szkolenia i kontrolować na bieżąco jego aktualizacje. W miarę możliwości warto połączyć szkolenia on-line ze szkoleniem lub spotkaniem ze specjalistą, aby mógł on bezpośrednio ocenić poziom posiadanej wiedzy, wyjaśnić wątpliwości, przeprowadzić ćwiczenia, podczas których sam sprawdzi stopień zrozumienia i praktyczne zastosowanie informacji.

Artykuł pochodzi z kwartalnika „NORMAbhp.pl”.