Szkolenia pracowników szkół w zakresie pierwszej pomocy oczami MEN.

Zgodnie z nowym brzmieniem § 21 znowelizowanego, pod koniec ubiegłego roku, rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach – wszyscy pracownicy szkoły lub placówki podlegają przeszkoleniu w zakresie udzielania pierwszej pomocy.

Niestety znowelizowany przepis jest bardzo lakoniczny i ogranicza się tylko do nałożenia obowiązku poddania wszystkich pracowników szkół szkoleniom z udzielania pierwszej pomocy. Spowodowało to lawinę pytań w zakresie prawidłowej realizacji tego obowiązku.

• Czy realizacja obowiązku szkoleń z pierwszej pomocy może odbyć się w ramach szkolenia okresowego bhp?
• Kto powinien prowadzić takie szkolenie z pierwszej pomocy?
• Co jaki czas pracownicy szkół powinni odnawiać szkolenia z pierwszej pomocy?

Mając to na uwadze Portal BHP zwrócić się do ministerstwa edukacji, które było pomysłodawcą problematycznych zmian w przepisach, jak w praktyce MEN rozumie stosowanie tego przepisu. Zadaliśmy najczęściej nadsyłane do Portalu pytania dotyczące obowiązku poddawania wszystkich pracowników szkoły szkoleniom z zakresy pierwszej pomocy.

Zdaniem MEN stosowane do momentu nowelizacji omawianego rozporządzenia zasady szkolenia wobec nauczycieli należy rozszerzyć na pozostałych pracowników niepedagogicznych.  

Jednak zdaniem resortu oświaty omawianie w ramach szkoleń bhp tematyki pierwszej pomocy nie jest wystarczające, dla właściwej realizacji obowiązku poddania wszystkich pracowników szkół szkoleniom z udzielania pierwszej pomocy.

„Wynikający z prawa pracy obowiązek pracodawcy prowadzenia systematycznych szkoleń pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w opinii Ministerstwa Edukacji Narodowej nie jest jednoczesną realizacją obowiązku szkolenia z zakresu pierwszej pomocy, o którym mowa w przepisach oświatowych. Zagadnienia z obszaru pierwszej pomocy stanowią tam jeden z wielu elementów szkolenia z BHP (podobnie jak np. szkolenia w ramach procedury uzyskania zaświadczenia na kierownika lub wychowawcę wypoczynku). Dodatkowo po jego ukończeniu uzyskuje się zaświadczenie przeszkolenia z BHP – a nie z pierwszej pomocy.” – czytamy w nadesłanej odpowiedzi MEN na pytania Portalu BHP.

Takie stwierdzenie niestety nie rozwiewa wszystkich problemów, a wręcz przeciwnie – generuje kolejne. W dalszej części otrzymanych wyjaśnień MEN wskazuje, że kwestie organizacyjne (w zakresie: czasu, miejsca i częstotliwości szkoleń pracowników) należą do dyrektora szkoły. Nie mniej jednak takie postawienie sprawy powoduje, że różnice w jakości przeprowadzanych szkoleń w poszczególnych placówkach mogą być diametralne. Nie ma bowiem żadnych wskazówek w tym zakresie. Jakość szkoleń i ich częstotliwość zależeć będzie zatem od budżetu jakim dysponował będzie dyrektor placówki i od jego decyzji.

Jednocześnie resort oświaty zauważa, że - „nie ma przeciwskazań, aby szkolenie z udzielania pierwszej pomocy było zorganizowane w tym samym czasie jak szkolenie z BHP.”

Zatem szkolenie z pierwszej pomocy miałoby być prowadzone w tym samym czasie, ale jednak nie w ramach szkolenia bhp. Nasuwa się zatem refleksja, iż miałoby być organizowane dla pracownika nowo przyjmowanego do pracy, a następnie prowadzone cyklicznie, w tych samych terminach co szkolenia okresowe bhp.

Przy takim postawieniu sprawy, również kwestia kwalifikacji osób, które miałyby prowadzić takie szkolenie z pierwszej pomocy dla pracowników szkół, stoi pod znakiem zapytania. Natomiast w tej kwestii MEN odwołuje się do przepisów o ratownictwie medycznym.

„Przepisy oświatowe nie określają szczegółowych wymagań odnośnie kwalifikacji, jakie powinna posiadać osoba prowadząca szkolenia dla pracowników szkoły z udzielania pierwszej pomocy.  Tym samym nie stoi na przeszkodzie, by osoba posiadająca kwalifikacje uzyskane, np. na podstawie art. 8 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, mogła przeprowadzać przeszkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy.” – czytamy w odpowiedzi MEN na pytania Portalu BHP.

W myśl przepisów, do których odwołuje się resort oświaty zajęcia edukacyjne w zakresie udzielania pierwszej pomocy są realizowane z udziałem:

1)      lekarzy systemu,

2)      pielęgniarek systemu,

3)      ratowników medycznych.

Zajęcia edukacyjne w zakresie udzielania pierwszej pomocy mogą być realizowane też przez nauczycieli posiadających odpowiednie przygotowanie (art. 8 ust. 2 i 4 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym).

W odniesieniu do powyższego owo przygotowanie oznacza ukończenie szkolenia i zdobycie zaświadczenia o jego ukończeniu uprawniające do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy prowadzonego zgodnie z wymaganiami i programem określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 26 sierpnia 2009 r. w sprawie przygotowania nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy (Dz.U. z 2009 r., nr 139 poz. 1132). Co jednocześnie oznacza, że kwalifikacje pracownika służby bhp mogą się okazać niewystarczające.  

Pozostaje jeszcze kwestia samej ważności przeszkolenia z pierwszej pomocy. Tu jednak MEN również pozostawiło niedomówienie.

„Przepisy rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych  i niepublicznych szkołach i placówkach nie nakładają dodatkowych wytycznych w zakresie terminu ważności przeszkolenia w zakresie udzielania pierwszej pomocy.” – zauważa resort oświaty w nadesłanym stanowisku.

Zatem przyjmując nowego pracownika nie możemy zwolnić go od takiego szkolenia nawet jeżeli poinformuje nas, że takie szkolenie przeszedł ostatnio u poprzedniego lub innego pracodawcy. Nawet jeżeli okazywałby się stosownym zaświadczeniem. Co oznacza, że nauczyciele, którzy niejednokrotnie zatrudnieni są w wielu placówkach, szkolenie z pierwszej pomocy będą przechodzić w każdej.

Sam zamysł zmiany rozporządzenia w zakresie poddawania szkoleniom z pierwszej pomocy wszystkich pracowników szkół i placówek oświatowych należy jak najbardziej pochwalić. Nie można się bowiem nie zgodzić z ministerstwem, że „(…) umiejętność udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanemu w wypadku stanowi istotny element zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu ucznia w szkole”.

Niemniej jednak tematyka ta od wielu lat wchodzi w zakres zagadnień szkoleń bhp, które to szkolenia przecież przechodzą wszyscy pracownicy szkół (czy to w formie szkoleń wstępnych ogólnych, czy również szkoleń okresowych). Można by się zastanowić czy doprecyzowanie rozporządzenia właśnie w zakresie obowiązku szkoleń bhp w tematyce pierwszej pomocy nie byłoby bardziej funkcjonalnym rozwiązaniem. Obecna zmiana, a także przedstawione stanowisko MEN, wskazują na dodatkowe koszty dla placówek.