Obowiązki z zakresu bhp w umowie w celu przygotowania zawodowego

W typowych przypadkach zatrudniane są osoby pełnoletnie - czyli takie które ukończyły 18 rok życia. W szczególnych jednak sytuacjach istnieje możliwość zatrudniania osób młodszych, których w przepisach prawa pracy określa się mianem „młodocianych”. Zgodnie z Kodeksem pracy młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

Należy pamiętać, że wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy kończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową, jak również którzy przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. Zasadą jest, że do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu przygotowania zawodowego mają zastosowanie przepisy kp dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony ze zmianami przewidzianymi w art. 195 i 196 kp. Przywołany przepis art 195 kp zawiera katalog szczególnych postanowień, jakie powinny się znaleźć w każdej umowie zawieranej w celu przygotowania zawodowego. Należy zaliczyć do nich:

• rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy);

• czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego;

• sposób dokształcania teoretycznego;

• wysokość wynagrodzenia.

Należy pamiętać, że pracodawca zatrudniający młodocianego, który będzie organizował proces przygotowania zawodowego musi mieć przede wszystkim na względzie kwestie związane z bezpieczeństwem. Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia. Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego. Należy ponadto pamiętać, że nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych. Powyższy wykaz prac zawarty jest w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

Przepisy dotyczące umów zawieranych w celu przygotowania zawodowego określają wymogi szczególne w zakresie postanowień, które powinny się znaleźć takiej umowie, odsyłając oczywiście w kwestiach nieuregulowanych do zasad dotyczących powszechnych umów – na czas nieokreślony. Nie ma przeciwwskazań, aby w treści umowy o pracę znalazły się postanowienia dotyczące wzajemnych praw i obowiązków – w szczególności dotyczących kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy. Podobnie jest w przypadku umów zawieranych w celu przygotowania zawodowego z młodocianymi. Zawarcie kluczowych postanowień dotyczących wzajemnych praw i obowiązków – w tak elementarnych kwestiach, jak bezpieczeństwo pracy jest w umowach zawieranych w celu przygotowania zawodowego więcej niż pożądane. Powoduje to podniesienie rangi wzajemnych obowiązków dotyczących bezpiecznego przygotowania zawodowego, czego nie można mówić w przypadku, gdyby umowa odsyłała wyłącznie do bliżej nieokreślonych przepisów z zakresu bhp.

Jednak w sytuacji gdy pracodawca nie umieści w treści umowy o pracę nawet podstawowych uprawnień i obowiązków z zakresu bhp, to i tak nie będzie ryzykował, że zawarta umowa będzie umową nieważną czy w jakimś stopniu wadliwą. Należy bowiem pamiętać, że przestrzeganie wzajemnych praw i obowiązków z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy jest niezależnie od tego, czy zostały one bezpośrednio wyeksponowane w treści umowy czy też nie. Wynikają z przepisów powszechnie obowiązujących.

Bezpieczeństwo procesu przygotowania zawodowego młodocianego, który jest realizowany na podstawie umowy w celu przygotowania zawodowego jest sprawą absolutnie kluczową. Przepisy regulujące specyfikę umów w celu przygotowania zawodowego nie zobowiązują jednak pracodawcy przygotowującego i zawierającego taką umowę do szczególnego eksponowania kwestii bhp w jej treści – co jest jednak postępowaniem jak najbardziej zalecanym. Należy pamiętać, że zatrudnianie młodocianych w celu przygotowania zawodowego podlega regularnym kontrolom ze strony inspektorów pracy. Umieszczenie w treści umowy przynajmniej podstawowych wzajemnych praw i obowiązków z zakresu bhp może sprawić, że kontrola inspektora pracy będzie miała charakter mniej szczegółowy – uwzględniając świadomość stron w zakresie rangi problematyki bezpiecznego przygotowania zawodowego.