Wzory dokumentów
Dokumentacja ORZ
Instrukcja BHP
Listy kontrolne
Procedury
Akty prawne
Materiały Wideo
Materiały szkolenioweLegalne wprowadzenie monitoringu tylko po konsultacjach z pracownikami
Rolą każdego pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięcia nauki i techniki. Do technicznych sposobów, poprawiających bezpieczeństwo pracy zalicza się monitoring wizyjny. Jego prawidłowe wprowadzenie polega na przestrzeganiu nie tylko przepisów dotyczących bezpośrednio monitoringu pracowniczego ale również regulacji z zakresu bhp w zakresie udziału pracowników w przedsięwzięciach poprawiających bezpieczeństwo pracy.
Dla każdego pracodawcy niezależnie od wielkości zatrudnienia oraz formy organizacyjno-prawnej bezpieczeństwo i higiena pracy powinno być priorytetem. Powyższa zasada jest aktualna niezależnie od tego czy pracodawca zatrudnia wyłącznie pracowników czy również dodatkowo osoby na podstawie elastycznych form zatrudnienia nie wpisujących się w stosunek pracy. Pracodawca ma obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy stosując w tym zakresie dostępne rozwiązania techniczne. Jednym z nich jest monitoring przy użyciu kamer, na którego w pełni legalne wprowadzenie pozwalają przepisy Kodeksu pracy wprowadzone w 2018 r.
Kiedy wprowadzenie monitoringu w firmie jest legalne?
Wprowadzenie monitoringu zakładowego jest dopuszczalne tylko wówczas, jeżeli jest on niezbędny dla zapewnienia:
- bezpieczeństwa pracowników,
- ochrony mienia,
- kontroli produkcji,
- zachowania w tajemnicy informacji których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.
Od efektu analiza stanu bhp wprowadzenie może zależeć wprowadzenie monitoringu wizyjnego w zakładzie pracy.
Zanim więc pracodawca zdecyduje na wprowadzenie monitoringu w zakresie bhp powinien dokonać analizy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie w celu ustalenia czy monitoring rzeczywiście jest niezbędny, aby zapewnić pracownikom bezpieczne warunki pracy. Jeżeli w wyniku takiej analizy okaże się, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy nie budzi większych zastrzeżeń, co było w przeszłości potwierdzone przykładowo kontrolami Państwowej Inspekcji Pracy, wówczas wprowadzenie monitoringu - tylko na tej podstawie, iż pozwalają na to przepisy kodeksu pracy będzie działaniem bezprawnym.
Opierając się tylko na przepisach dotyczących monitoringu zakładowego, w tym dotyczącego kwestii bhp można dojść do wniosku, że ustalenie przez pracodawcę celowości jego wprowadzenia daje zatrudniającemu wolną rękę w zakresie decyzji o rozpoczęciu opracowywania stosownych zakładowych źródeł prawa pracy oraz do poczynienia niezbędnych zakupów w zakresie kamer i pozostałej infrastruktury do ich obsługi.
Do wprowadzeniu monitoringu zakładowego konieczne są konsultacje z pracownikami.
Zanim jednak pracodawca podejmie decyzję o potrzebie zapewnienia bezpieczeństwa przy użyciu kamer powinien mieć na względzie, że ocena w zakresie zasadności i celowości ich wprowadzenia nie należy tylko i wyłącznie do podmiotu zatrudniającego. Wprowadzenie monitoringu mającego na celu zapewnienie pracownikom bezpiecznych warunków pracy, nie może się bowiem odbyć bez czynnego udziału strony pracowniczej.
Przepisy Kodeksu pracy wymagają, aby pracodawca konsultował z pracownikami lub ich przedstawicielami wszelkie działania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepis, który reguluje obowiązek konsultacyjny – czyli art. 237 11a kp – wymienia w katalogu zagadnienia, które pracodawca powinien konsultować ze stroną pracowniczą. Nie ma w jego treści, zagadnień dotyczących monitoringu zakładowego.
Należy jednak zauważyć, że katalog kwestii podlegających dyskusji z pracownikami w ramach konsultacji ma charakter wyłącznie przykładowy. Tym samym nie ma absolutnie podstaw, aby uznać, że zamiar wprowadzenia monitoringu podyktowany względami bhp nie powinien być z pracownikami konsultowany.
Jaki powinien być zakres konsultacji bhp dotyczących wprowadzenia monitoringu?
Należy przyjąć, że w ramach konsultacji bhp, pracodawca nie powinien stawiać strony pracowniczej przed faktem dokonanym – czyli przedstawiając podjętą już decyzję o wprowadzeniu monitoringu. Konsultacje w zakresie prowadzenia monitoringu powinny polegać na dyskusji i odpowiedzieć na pytanie:
- czy wprowadzenie tak inwazyjnego środka, w ramach którego przetwarzane są dane osobowe pracowników w postaci utrwalonych wizerunków, jest faktycznie niezbędne, aby pracownicy mogli bezpiecznie wykonywać pracę?
Jeżeli na etapie konsultacji strona pracownicza nie dojdzie do porozumienia z pracodawcą w zakresie zasadności prowadzenia monitoringu, ostateczna decyzja w kwestii jego wprowadzenia i tak będzie należała do pracodawcy. Powinien on mieć jednak na względzie, że w takim przypadku istnieje duża szansa, że strona pracownicza, zwróci się z prośbą do Państwowej Inspekcji Pracy o przeprowadzenie kontroli w zakresie zasadności wprowadzenia monitoringu.
Zasadność i tryb wprowadzenia monitoringu może zbadać PIP.
W zakładach zatrudniających powyżej 250 pracowników, obowiązkiem pracodawcy jest powołanie komisji bhp. Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, o których mowa była wcześniej, mogą być jak najbardziej prowadzone w ramach powołanej komisji bhp. Należy pamiętać, iż niezależnie od tego, czy ocena w zakresie zasadności prowadzenia monitoringu będzie przedmiotem dyskusji w ramach konsultacji, czy w ramach komisji bhp, w interesie pracodawcy jest właściwe udokumentowanie udziału pracowników w procesie przeprowadzania oceny w zakresie niezbędności wprowadzenia kamer.
Warto bowiem pamiętać, że inspektorzy PIP mają prawo kontrolować zagadnienia monitoringu pracowniczego, w szczególności dotyczącego zapewnienia bezpieczeństwa pracy, nie tylko w ramach kontroli skargowych, podejmowanych po interwencjach pracowniczych, ale również w ramach kontroli planowych. W przypadku takiej kontroli, inspektor pracy ma prawo zbadać nie tylko techniczne kwestie związane z monitoringiem – w zakresie prawidłowego rozmieszczenia kamer oraz ich oznakowania, ale również dokumentację związaną z wprowadzeniem monitoringu.
W przypadku gdy pracodawca nie będzie w stanie wykazać, że wprowadzenie monitoringu ze względu na bezpieczeństwo pracowników było poprzedzone konsultacjami w zakresie bhp, wtedy inspektor pracy będzie miał prawo uznać, iż doszło do naruszenia przepisów dotyczących obowiązku przeprowadzania konsultacji lub funkcjonowania zakładowej komisji bhp. W takim przypadku z całą pewnością inspektor pracy będzie miał możliwość dokonania dogłębnej analizy, w tym ostatecznej oceny, czy:
- faktycznie wprowadzenie monitoringu wizyjnego było działaniem niezbędnym, aby pracownicy mogli bezpiecznie świadczyć pracę?
- kwestia bezpieczeństwa była wyłącznie pretekstem do wprowadzenia monitoringu, który w praktyce służy zupełnie innym celom?
Sebastian Kryczka
Prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania
Poradnia 48 Portalu BHP
Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.
Bądź codziennie na bieżąco ze zmianami w branży BHP, dzięki aplikacji stworzonej przez najlepszych Ekspertów.
