Bhp oraz bezpieczeństwo pożarowe w zakładach górniczych

16.09.2013AKTUALNE

17 września wchodzą w życie nowe przepisy dotyczące szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego, m.in. w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych rozwiązań zmniejszających to ryzyko oraz w zakresie bezpieczeństwa pożarowego.

Zgodnie z wprowadzanymi przepisami przedsiębiorca:

  • sporządza,

  • uzupełnia,

  • aktualizuje

dokumentację dotyczącą prowadzenia ruchu zakładu górniczego, oceny ryzyka zawodowego i stosowania rozwiązań zmniejszających to ryzyko oraz przeprowadza bieżące analizy i badania niezbędne dla bezpiecznego prowadzenia tego ruchu.

Przedsiębiorca powinien również dokonywać regularnych przeglądów działań podjętych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników.

Dokument bioz

Zanim zostaną rozpoczęte prace przedsiębiorca musi sporządzić dla zakładu górniczego dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników (dalej: dokument bezpieczeństwa), który zawiera zbiór wewnętrznych instrukcji lub innych regulacji umożliwiających ocenę i dokumentowanie ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko w zakładzie górniczym.

Dokument bezpieczeństwa musi być dostępny w zakładzie górniczym i każdorazowo aktualizowany w przypadku rozbudowy lub przebudowy miejsca lub stanowiska pracy, powodującej zmianę warunków pracy.

Kierownik ruchu zakładu górniczego powinien zapoznać pracowników zakładu górniczego z obowiązującym dokumentem bezpieczeństwa lub odpowiednią jego częścią, a każdy pracownik potwierdza pisemnie zapoznanie się z tym dokumentem lub jego częścią, w szczególności z oceną ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych rozwiązań zmniejszających to ryzyko.

W zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny na podstawie koncesji udzielonej przez starostę dokument bezpieczeństwa mogą stanowić instrukcje lub inne dokumenty, opracowane przez przedsiębiorcę w zakresie odpowiednim do wielkości i zakresu działania zakładu górniczego.

Ruch zakładu górniczego

Kierownik ruchu zakładu górniczego organizuje i prowadzi ruch zakładu górniczego. Kierownikowi w wykonywaniu obowiązków mogą pomagać podległe mu osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego.

Dodatkowo, w zakładzie górniczym należy zorganizować służbę dyspozytorską ruchu zakładu górniczego, którą trzeba wyposażyć w odpowiednie środki techniczne. Zadaniem tej służby jest kontrola ruchu zakładu. Kierownik zakładu górniczego ustala organizację i obsadę służby. Jeżeli w danym zakładzie górniczym nie została zorganizowana służba dyspozytorska ruchu zakładu górniczego to jej zadania wykonuje osoba kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego wyznaczona przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

Instrukcja bezpiecznego wykonywania pracy

Kolejnym z obowiązków kierownika ruchu zakładu górniczego jest opracowanie zrozumiałej dla pracowników instrukcji bezpiecznego wykonywania pracy dla stanowiska lub miejsca pracy w ruchu zakładu górniczego. Projekt instrukcji należy skonsultować z pracownikami lub ich reprezentantami, wyłonionymi w sposób przyjęty w danym zakładzie. Po zakończeniu konsultacji instrukcja musi być zatwierdzana przez kierownika ruchu zakładu górniczego, a pracownik potwierdza pisemnie zapoznanie się z instrukcją.

Wymagania dla pracowników

Prace w ruchu zakładu górniczego mogą wykonywać osoby, które posiadają:

  1. wymagane kwalifikacje lub potrzebne umiejętności do wykonywania tych prac;

  2. dostateczną znajomość przepisów oraz zasad bhp potwierdzoną posiadaniem aktualnego zaświadczenia o odbyciu szkolenia w dziedzinie bhp;

  3. aktualne badania lekarskie oraz inne badania stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

Pracowników lub ich reprezentantów informuje się o wszelkich podejmowanych działaniach dotyczących bhp, ochrony zdrowia w miejscach i na stanowiskach pracy, a przekazywane informacje muszą być tak opracowane, aby były zrozumiałe dla pracowników, których dotyczą.

Oznakowanie terenu

Nieogrodzony teren zakładu górniczego należy oznakować tablicami, na których umieszcza się nazwę zakładu górniczego oraz napis zakazujący wstępu osobom nieupoważnionym.

Miejsca niebezpieczne, które nie są objęte stałym nadzorem należy zabezpieczyć w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

Miejsca o szczególnym zagrożeniu dla życia i zdrowia, w tym miejsca wykonywania prac niebezpiecznych, jak i zwykłych czynności, które współwystępując z innymi, mogą powodować poważne zagrożenie, należy zabezpieczyć i oznakować znakami bezpieczeństwa.

Liczbę i umiejscowienie tablic oraz znaków ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

Na terenie zakładu górniczego oraz wydzielonego jego oddziału lub jednostki terenowej umieszcza się w widocznym miejscu:

  1. informacje o adresach i numerach telefonów najbliższych jednostek straży pożarnej, policji i pogotowia ratunkowego oraz sposobach ich wezwania;

  2. informację o numerze alarmowym 112;

  3. instrukcje postępowania w przypadku pożaru.

Transport i drogi komunikacyjne

Również drogi komunikacyjne oraz dojścia do miejsc i stanowisk pracy trzeba oznakować i utrzymywać w stanie umożliwiającym bezpieczne poruszanie się po nich.

Do miejsc i stanowisk pracy można transportować osoby przy użyciu sprzętu pływającego pod dwoma warunkami:

  1. należy zapewnić tym osobom bezpieczeństwo oraz

  2. trzeba zadbać o to, aby miały stały dostęp do rezerwowego sprzętu pływającego.

Oświetlenie

Wnętrza obiektów budowlanych, a także miejsca i stanowiska pracy należy oświetlić w sposób zapewniający ochronę bezpieczeństwa i zdrowia osób. Miejsca i stanowiska pracy powinny mieć w miarę możliwości oświetlenie naturalne oraz, biorąc pod uwagę warunki klimatyczne, być wyposażone w oświetlenie sztuczne.

W miejscach i stanowiskach pracy, w których osoby są narażone na zagrożenia w przypadku awarii sztucznego oświetlenia, należy zapewnić oświetlenie awaryjne o wystarczającej intensywności. Jeżeli jest to niemożliwe, osoby narażone wyposaża się w lampy osobiste.

Identyfikacja i dokumentacja

Osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego oraz inne osoby uprawnione mogą zażądać okazania znaczka kontrolnego lub innego identyfikatora od każdego zatrudnionego w ruchu zakładu górniczego. W przypadkach uzasadnionych warunkami terenowymi i technicznymi kierownik ruchu zakładu górniczego może zwolnić z obowiązku posiadania przez osoby zatrudnione znaczków kontrolnych lub innych identyfikatorów.

Po zakończeniu danej zmiany osoby odpowiedzialne za pracowników:

  • dokumentują wykonane prace;

  • potwierdzają opuszczenie przez pracowników stanowisk pracy lub

  • przekazują osobie dozoru ruchu zakładu górniczego następnej zmiany informacje o pracownikach, którzy pozostali na stanowiskach pracy w celu jej dokończenia, podając przewidywany czas opuszczenia tych stanowisk.

Prace szczególnie niebezpieczne

Rodzaje prac, które są szczególnie niebezpieczne, określa kierownik ruchu zakładu górniczego. Wykonywane są pod bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu zakładu górniczego. Przed rozpoczęciem wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych należy sprawdzić stan bezpieczeństwa miejsca pracy i urządzeń przez osobę dozoru ruchu zakładu górniczego. Trzeba również przeprowadzić instruktaż pracowników o sposobach prawidłowego wykonywania prac oraz mogących wystąpić zagrożeniach i sposobach ograniczenia związanego z nimi ryzyka, a także dobrać odpowiednie środki ochrony.

Podczas wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych przebywanie osób niebiorących udziału w tych pracach oraz wykonywanie innych prac w pobliżu tego miejsca jest niedozwolone.

Jeżeli dokument bezpieczeństwa tego wymaga, kierownik ruchu zakładu górniczego lub osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego udzielają zezwoleń na wykonywanie prac niebezpiecznych, jak i zwykłych czynności, które współwystępując z innymi, mogą powodować poważne zagrożenie.

Usuwanie zagrożenia

W miejscach, w których powstało zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego lub pracowników, wykonuje się wyłącznie prace związane z usuwaniem zagrożenia. Ponowne podjęcie pracy w tych miejscach może nastąpić dopiero po stwierdzeniu przez osobę kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego, że zagrożenie zostało usunięte.

Pierwsza pomoc

osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego oraz wyznaczeni pracownicy należy przeszkolić w udzielaniu pierwszej pomocy, niezależnie od wymagań określonych w ogólnych przepisach bhp. Kierownik ruchu zakładu górniczego powinien ustalić liczbę i lokalizację punktów pierwszej pomocy oraz miejsca rozmieszczenia instrukcji udzielania pierwszej pomocy, noszy i apteczek.

Zawiadomienie o wypadku

Jeżeli wydarzy się wypadek śmiertelny, ciężki lub zbiorowy, zgon naturalny oraz niebezpieczne zdarzenie związane z ruchem zakładu górniczego, stwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa powszechnego kierownik ruchu zakładu górniczego musi zawiadomić o tym właściwy organ nadzoru górniczego za pośrednictwem telefonu lub przy użyciu innych dostępnych środków łączności.

O każdym innym wypadku, niż wymienione powyżej, zawiadamia się na piśmie przy użyciu dostępnych środków łączności.

Wykonywanie robót

Przed robotami górniczymi należy przeprowadzić roboty przygotowawcze. Mają one zapewnić bezpieczne prowadzenie robót górniczych. Mogą wystąpić też sytuacje, iż niezbędne będzie również przeprowadzenie uprzednich robót odwadniających.

Wyrobiska górnicze należy zabezpieczyć przed napływem wód z terenów przyległych i działaniem erozyjnym na skarpach, półkach, pochylniach i poziomach roboczych w taki sposób, aby zapewnić przyjęcie i odprowadzenie dopływów i zrzutów wód.

Wykonywanie robót udostępniających, eksploatacyjnych oraz zwałowanie nadkładu dostosowuje się odpowiednio do warunków geologiczno-górniczych i wyposażenia technicznego zakładu górniczego. Wykonywanie robót górniczych w złożu lub jego części należy koordynować ze zwałowaniem nadkładu, uwzględniając w szczególności możliwość wzajemnego oddziaływania złoża lub jego części oraz zwałowiska nadkładu.

Przed przystąpieniem do wykonywania robót górniczych w rejonie filarów i pasów ochronnych służba geologiczna i miernicza musi sprawdzić kierunki, odległości, zagrożenia oraz zasięg przewidywanych wpływów tych robót.

Jeżeli podczas wykonywania robót górniczych wystąpią:

  • zaburzenia geologiczne;

  • zbiorniki wodne;

  • osuwiska;

  • zmiany warunków geologiczno-górniczych

należy je zgłosić służbie geologicznej i mierniczej zakładu górniczego.

Stan wyrobisk górniczych i zwałowisk należy okresowo kontrolować. Zakres i terminy kontroli ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

Jeżeli dokument bezpieczeństwa tego wymaga, osoba kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego przeprowadza inspekcje obsadzonych stanowisk pracy przynajmniej raz podczas każdej zmiany.

Aktualne mapy wyrobisk górniczych należy przechowywać w miejscu dostępnym dla osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego.

Aby zagwarantować bezpieczną pracę należy usuwać poluzowane nawisy skalne ze skarp eksploatacyjnych. Niebezpieczny odcinek skarpy eksploatacyjnej, na której roboty górnicze zostały chwilowo wstrzymane, należy oznakować tablicami umieszczonymi odpowiednio przy górnej i dolnej krawędzi skarpy lub dodatkowo zabezpieczyć.

W przypadku wykrycia śladów kultury materialnej bądź znaleziska paleontologicznego roboty należy przerwać i zawiadomić właściwe osoby i organy.

Jeżeli kopalina jest wydobywana na podstawie koncesji udzielonej przez właściwego starostę eksploatację złoża musi prowadzić zgodnie z projektem technicznym. Również hydromechaniczne i termiczne urabianie nadkładu lub kopaliny oraz prowadzenie eksploatacji złoża spod lustra wody urządzeniami pływającymi musi być zgodne z tym projektem. Nowe przepisy uregulowały również kwestię urabiania.

Złoże torfu leczniczego przeznaczone do eksploatacji należy zabezpieczyć przed zanieczyszczeniami.

Ochrona przeciwpożarowa

W zakładzie górniczym trzeba zorganizować i wyposażyć w środki do zapobiegania i zwalczania pożarów służbę ochrony przeciwpożarowej. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny palne będzie to jednostka ochrony przeciwpożarowej.

Ochronę przeciwpożarową można zapewnić przez stałą współpracę służb ochrony przeciwpożarowej kilku przedsiębiorców lub zlecenie zapobiegania i zwalczania pożarów wyspecjalizowanym w tym zakresie jednostkom ochrony przeciwpożarowej.

W przypadku wystąpienia pożarów endogenicznych kierownik ruchu zakładu górniczego powinien określić wielkość pola pożarowego oraz sposoby zabezpieczenia i likwidacji tych pożarów.

Eksploatując maszyny i urządzenia używane w zakładzie górniczym oraz na przyległych terenach niedopuszczalne są czynności mogące spowodować powstanie lub rozprzestrzenienie się pożaru.

Na terenie zakładu górniczego należy wyznaczyć odpowiednio oznakowane i utrzymane:

  • drogi dojazdowe do poszczególnych maszyn,

  • punkty czerpania wody dla celów przeciwpożarowych.

Wszelkie prace na maszynach i urządzeniach, przy których konieczne jest użycie otwartego ognia, wykonuje się pod właściwym nadzorem.

Miejsca pracy powinny być wyposażone w odpowiedni i łatwo dostępny sprzęt przeciwpożarowy, oznakowany w sposób określony w przepisach o ochronie przeciwpożarowej. Kontrole i konserwacje gaśnic i agregatów należy przeprowadzać zgodnie z zaleceniami producenta, jednak nie rzadziej niż co 12 miesięcy, a daty przeprowadzonych kontroli czytelnie wpisywać na korpusie gaśnic i agregatów.

Okres zimowy

Do 15 października każdego roku kierownik ruchu zakładu górniczego powinien zatwierdzić przygotowany harmonogram, na podstawie którego odbywa się przygotowanie zakładu górniczego do ruchu w okresie zimowym. W okresie zimowym należy stosować odpowiednie zabezpieczenia.

Podstawa prawna 

Rozporządzenie ministra gospodarki z 8 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego (Dz.U. z 2013 r. poz. 1008).