Kto ukarze pracowników firm zewnętrznych za nieprzestrzeganie zasad bhp?

Często na terenie jednego zakładu wykonują swoje obowiązki pracownicy (pracobiorcy) zatrudnieni przez różnych pracodawców. W przypadku nieprzestrzegania przez takich pracowników obowiązujących w zakładzie procedur bhp bezpośrednią możliwość nakładania kar porządkowych ma wyłącznie podmiot będący pracodawcą dla niesubordynowanych pracowników. Natomiast pracownik służby bhp zakładu, na terenie którego pracują pracownicy zewnętrznych podmiotów, może wnioskować o nakładanie takich kar do ich bezpośrednich pracodawców. 

Wykonywanie pracy w jednym zakładzie przez osoby zatrudnione przez różnych pracodawców, jak również dodatkowo przez pracobiorców wykonujących prace na podstawie umów cywilnoprawnych zawsze komplikuje życie w zakresie zapewnienia należytego poziomu bezpieczeństwa pracy. Niezbędne jest w takim przypadku kierowanie się zasadą, zgodnie z którą obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych warunków pracy wszystkim pracobiorcom – pracownikom oraz pozostałym osobom, niezależnie od podstawy zatrudnienia.

 Praca w jednym miejscu pracowników różnych pracodawców

W sytuacji gdy w jednym miejscu – zakładzie pracy lub innym miejscu wskazanym do wykonywania pracy – realizują swe zadania pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, wówczas rolą ich jest szeroko rozumiane współdziałanie. Niezbędne jest więc powołanie koordynatora sprawującego nadzór w kwestiach bhp, jak również ustalenie zasad współdziałania – uwzględniających sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników.

W praktyce problemem przy współpracy różnych podmiotów na terenie jednej firmy jest wyciąganie konsekwencji czy ogólne dyscyplinowanie pracowników innego pracodawcy. W takim przypadku pracownik służby bhp, czy pracownik wykonujący zadania tej służby, jak najbardziej powinien reagować – zgodnie z zasadami wynikającymi z rozporządzenia w sprawie służby bhp.

Proszę mieć na uwadze że, w przypadku stwierdzenia rażących naruszeń bhp, czy pracy wykonywanej w warunkach bezpośredniego zagrożenia zdrowia czy życia, osoby odpowiedzialne za bhp w zakładzie będą zarówno uprawnione, jak i zobowiązane wstrzymać prace. Będzie to niezależne od tego, czy wykonuje je pracownik zatrudniony w zakładzie, czy jakakolwiek inna osoba świadcząca pracę na terenie zakładu.

Porozumienie w sprawie zasad informowania o uchybieniach porządkowych dotyczących problematyki bhp

Jednak, tak jak pracownik służby bhp ma prawo wnioskować o nakładanie kar porządkowych dla pracowników zakładu w którym pracuje, tak nie ma bezpośredniego takiego obowiązku względem pracowników innego pracodawcy. Pracodawca nie ma bowiem możliwości nakładana kar porządkowych na nie swoich pracowników – tym bardziej na osoby zatrudnione na innej podstawie niż stosunek pracy. W takim przypadku dobrym pomysłem jest nie tyle umieszczenie stosownych zapisów w instrukcjach zakładowych, co zawarcie z podmiotem kierującym do zakładu pracy swoich pracowników porozumienia.

Porozumienie powinno odnosić się do zasad informowania o uchybieniach porządkowych, w tym dotyczących problematyki bhp, popełnianych przez osoby świadczące pracę na terenie danego zakładu. Jeżeli zatem uchybienia popełniane są przez osoby zatrudnione przez inny podmiot i mają status pracowników, wówczas osoby odpowiedzialne za bhp w zakładzie pracy będą miały prawo informowania i wnioskowania o nałożenie kar porządkowych – jednak bez żadnej możliwości weryfikowania tego faktu.

Jeżeli zaś osoby, które dopuszczają się naruszeń a nie mają statusu pracowników, wówczas o dyscyplinowaniu ich w ramach pracowniczej odpowiedzialności porządkowej, za pośrednictwem ich pracodawcy nie będzie mowy.

Brak możliwości stosowania identycznych środków dyscyplinowania na osoby z zewnątrz – zatrudnione na innej podstawie niż stosunek pracy – nie oznacza, że pracodawca czy jego przedstawiciel, powinien przechodzić do porządku dziennego w sytuacji stwierdzenia naruszenia przepisów i zasad bhp. Brak reakcji może przyczynić się bowiem do sytuacji jaką jest wypadek przy pracy, w którym mogą uczestniczyć również osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę w danym zakładzie.

W praktyce nie można wykluczyć, że osoba spoza zakładu swoim postępowaniem w zakresie naruszania przepisów bhp będzie stwarzała bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników, pozostałych zatrudnionych czy osób postronnych. Takie zachowanie wypełnia znamiona przestępstwa, o którym mowa w art 160 kodeksu karnego.

Warto zatem pouczyć osoby niebędące pracownikami zakładu, że przypadki dopuszczenia się przez nich naruszeń zasad bezpiecznej pracy będą oceniane w kategoriach przywołanego przestępstwa, co wiąże się z możliwością zgłoszenia sprawy do prokuratury.

W przypadku niewielkich naruszeń warto rozważyć przeprowadzenie rozmowy dyscyplinującej, w czasie której można poinformować zainteresowanego o możliwym kwalifikowaniu jego działań w kategoriach wspomnianego wcześniej przestępstwa.