Niewywiązywanie się przez pracodawcę z obowiązków bhp jest przestępstwem

Pracodawca nakazał czterem pracownikom odśnieżyć dach budynku zakładu. Nie wyposażył ich jednak w środki ochrony przed upadkiem z wysokości. Pracownicy nie odbyli również instruktażu stanowiskowego bhp. Pracodawca nie opracował programu takiego szkolenia. Nie przeprowadził i w związku z czym nie zapoznał pracowników z oceną ryzyka zawodowego podczas odśnieżania dachu. Ponadto pracodawca dopuścił pracowników do pracy na wysokościach powyżej 3 m pomimo braku właściwych badań lekarskich. Podczas odśnieżania dach załamał się. Jeden z pracowników doznał stłuczenia mózgu, pourazowego krwawienia podpajęczynówkowego i niedosłuchu.

Prokurator, jako oskarżyciel publiczny, zarzucił pracodawcy, że naraził czterech pracowników na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, czyli dopuścił się przestępstwa z art. 220 Kodeksu karnego.

Sąd Rejonowy uznał oskarżonego pracodawcę za winnego przestępstwa z kodeksu karnego i wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając jej wykonanie na dwa lata. Dodatkowo Sąd orzekł nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego pracownika w wysokości 10.000 zł. Apelacje od wyroku wnieśli prokurator oraz obrońca pracodawcy.

Zdaniem Sądu Okręgowego, żeby można było pociągnąć pracodawcę do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 220 Kodeksu karnego, potrzebne jest wykazanie:

1)    po stronie przedmiotowej – zaniechania polegającego na niedopełnieniu obowiązku w zakresie bhp pozostającego w związku przyczynowym z stanem narażenia pracownika na wyżej wskazane zagrożenia;

2)    po stronie podmiotowej – zawinienia sprawcy w postaci objęcia umyślnością lub nieumyślnością owego stanu zagrożenia.

Tak więc, według Sądu, aby można było pociągnąć pracodawcę do odpowiedzialności karnej koniecznie musi wystąpić bezpośrednie, realne (a nie potencjalne) niebezpieczeństwo utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu. Między zachowaniem pracodawcy – jego działaniem lub zaniechaniem działania – a zaistniałym skutkiem musi istnieć związek przyczynowy. Innymi słowy, warunkiem zastosowania kary do 3 lat pobawienia wolności w odniesieniu do konkretnego pracodawcy jest wykazanie adekwatnego związku przyczynowego między jego zaniechaniem a owym skonkretyzowanym skutkiem, jak również obejmowania go zawinieniem.

Sąd zwrócił też uwagę, że szeroko rozumiana bezpieczeństwo i higiena pracy obejmują zagadnienia z zakresu prawa, ergonomii, psychologii, fizyki, chemii, budowy maszyn, na straży których stoją zarówno przepisy bhp, jak i specjalistyczne normy Kodeksu pracy. Stąd też, odpowiedzialność za stan bhp wynikać może nie tylko z konkretnego przepisu, lecz także z istoty wykonywanych czynności.

Po przeanalizowaniu sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że Sąd Rejonowy niedostatecznie przeanalizował związek przyczynowy między wypadkiem a doznanym przez pokrzywdzonego urazem oraz w niewystarczający sposób wskazał obowiązki bhp, których naruszenia oskarżony miałby się dopuścić. Mając to na uwadze uchylił skazujący wyrok Sądu Rejonowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Wskazówki z orzeczenia sądu

Z powyższego wyroku Sądu Okręgowego wynika że:

• Pracodawca łamie prawo pracownika do pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach już poprzez samo narażenie pracownika na brak takich warunków w wyniku nierealizowania swojego obowiązku.
• Pracodawcę można pociągnąć do odpowiedzialności karnej z art. 220 Kodeku karnego jeżeli występuje bezpośrednie, realne (a nie potencjalne) niebezpieczeństwo utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu pracownika.
• Odpowiedzialność pracodawcy za stan bhp wynikać może nie tylko z konkretnego przepisu, lecz także z istoty wykonywanych czynności.

Opr. red.