Jaskrawość i kontrast znaków na ekranie monitora – w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy

Praca wykonywana w ramach szeroko rozumianych stanowisk administracyjno-biurowych, realizowana jest w obrębie właściwie zorganizowanych komputerowych stanowisk pracy. Nie może być inaczej, ponieważ podstawowym narzędziem pracy, w dużej części przypadków jest komputer wyposażony w monitor ekranowy. Monitor stanowi część wyposażenia podstawowego stanowiska pracy; obok niego można wyróżnić klawiaturę lub inne urządzenia wejściowe, jednostkę centralną lub stację dyskietek.

Rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe powstało w czasach, kiedy powszechnymi konstrukcjami były monitory kineskopowe – często z wypukłym ekranem. Przepisy nie nadążają niestety za rozwojem technologicznym. W czasach kiedy wspomniane rozporządzenie powstało, płaski ekran na biurku był rzadkością, nie mówiąc o coraz częstszych ekranach wklęsłych. Ponieważ rozporządzenie na przestrzeni blisko 25 lat nie uległo zmianie, z przepisów regulujących minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii wynika, że każdy monitor ekranowy powinien spełniać w szczególności wymagania dotyczące jaskrawości, kontrastu znaków wyświetlanych na ekranie – powinny być one łatwe do regulowania, w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy.

Czym jest jaskrawość i kontrast znaków, tego przepisy rozporządzenia nie wyjaśniają. Współczesna nomenklatura odwołująca się do parametrów monitorów ekranowych posługuje się wprawdzie pojęciem kontrastu, jednak nie posługuje się pojęciem jaskrawości. W rozważaniach dotyczących monitorów ekranowych przyjmuje się, że kontrast jest stosunkiem luminacji maksymalnej do minimalnej. Iluminacja to z kolei nic innego, jak miara natężenia światła, które pada w określonym kierunku. Krótko mówiąc, kontrast to różnica między pomiędzy jasnością najjaśniejszego a najciemniejszego punktu ekranu. Czym jednak jest jaskrawość, o której mówi rozporządzenie ?

Czy powinna być utożsamiana z nasyceniem kolorów, a tym samym regulacją ich jaskrawości? Czy może intencją twórców rozporządzenia było posłużenie się pojęciem jaskrawości jako odpowiednika jasności? Wydaje się, że chodzi o drugą z powyższych opcji – jaskrawość wspomniana w wymaganiach, jakie powinny spełniać monitory ekranowe, dotyczy regulacji jasności ekranu.

Zarówno kontrast, jak również wspomniana jaskrawość (jasność) ekranu, powinny dać się regulować – w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy. Tym samym, jeżeli na stanowisku pracy jest jaśniej, to powinna istnieć możliwość zwiększenia jasności ekranu monitora i odwrotnie – jeżeli jest ciemniej – monitor powinien mieć możliwość zmniejszenia jasności.

Warto pamiętać, że organizacja komputerowych stanowisk pracy podlega kontroli realizowanej przez inspektorów PIP. Inspektor pracy jak najbardziej ma możliwość zweryfikowania, czy monitory stosowane na stanowiskach pracy spełniają minimalne wymagania wynikające z rozporządzenia w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. W typowych przypadkach inspektor będzie weryfikował możliwość regulacji monitora, jak również to, czy posiada ekran matowy. Nie można jednak wykluczyć sytuacji, kiedy inspektor będzie chciał zweryfikować możliwość regulacji ekranu w zakresie jaskrawości oraz kontrastu znaków. Taka sytuacja może mieć w szczególności miejsce, gdy pracownik złoży do PIP skargę dotyczącą organizacji komputerowego stanowiska pracy.

Ponieważ kwestia jaskrawości i kontrastu jest w przepisach prawa pracy uregulowana ogólnie, wydaje się, że inspektor nie będzie interweniował w ramach środków prawnych, w sytuacji gdy monitor daje możliwość regulacji. Jednak subiektywne wrażenie w zakresie jakości obrazu jest różne u poszczególnych osób. Z całą pewnością inspektor wyda jednak nakaz administracyjny, w sytuacji gdy stwierdzi, że urządzenie nie ma możliwości regulacji ostrości i kontrastu znaków (na przykład z przyczyn technicznych).