Urlop pracownika służby BHP – czy (nie-) zbędne zastępstwo?

Każdy pracownik niezależnie od rodzaju zawartej umowy o pracę ma prawo do płatnego corocznego urlopu wypoczynkowego. Powyższa zasada dotyczy osób kierujących pracownikami, pracowników na stanowiskach robotniczych, inżynieryjno-technicznych, pracowników na stanowiskach administracyjno-biurowych oraz, jak najbardziej, pracowników służby bhp i innych osób wykonujących zadania tej służby.

W dużej części przypadków stwierdzenie „nie ma ludzi niezastąpionych” okazuje się prawdziwe w sezonie urlopowym. Pracownika nie ma, praca zostaje, a płynność działania pracodawcy musi być nie zachwiana. Naruszenie płynności może mieć bowiem bezpośredni wpływ na sytuację ekonomiczną zakładu, a to często oznacza dla niego być albo nie być. Oczywiście w dużej części dotyczy to pracodawców sektora prywatnego, którzy funkcjonują dzięki wypracowanemu przez siebie zyskowi. Praca nieobecnych pracowników, którzy przebywają na urlopach z reguły jest rozkładana między osoby, które pozostają w dyspozycji. Nie w każdym jednak przypadku istnieje możliwość takiego elastycznego rozdziału w ramach wewnętrznego zastępstwa.

Problem pojawia się w przypadku pracowników służby BHP. Przepisy w przypadku tej grupy przewidują zarówno bardzo konkretne wymagania kwalifikacyjne, jak również wskazują na minimalną liczebność takich osób w zakładzie pracy.

Przepisy o służbie BHP bezpośrednio nie nakazują organizacji zastępstwa pracownika służby bhp na urlopie. Pracodawca jednak powinien w sezonie urlopowym zapewnić zastępstwo dla przebywającego na urlopie pracownika służby BHP. Jest to szczególnie zasadne, gdy zadania służby bhp wykonywane są przez jednoosobową komórkę organizacyjną, jak również przez jednego pracownika zatrudnionego przy innej pracy.

Czy zastąpienie przebywającego na urlopie pracownika służby BHP specjalistą zewnętrznym będzie prawidłowe? Niestety nie do końca. Jeżeli pracodawca polega pod przepisy odwołujące się do pracowniczej konstrukcji zatrudnienia pracownika służby bhp, pracodawca nie ma wyboru w zakresie tego czy zatrudnić pracownika, czy odwołać się do umowy prawa cywilnego i posłużyć się specjalistą zewnętrznym w ramach zastępstwa.

Tym samym w przypadku dłuższych nieobecności urlopowych pracowników służby bhp oraz osób zatrudnionych przy innej pracy wykonujących zadania służby bhp optymalnym postępowaniem będzie zatrudnienie na zastępstwo na podstawie umowy na czas określony osoby, która spełnia wymogi kwalifikacyjne obowiązujące dla stanowisk pracy w służbie bhp.

Oczywiście w praktyce może się okazać, że w tak krótkim czasie będzie trudno pozyskać pracownika na zastępstwo, szczególnie przyjmując dodatkowo krótki okres zatrudnienia. Jeżeli więc, pracodawca odwoła się do specjalisty zewnętrznego na podstawie umowy prawa cywilnego – inspektor pracy będzie miał oczywiście prawo kwestionować taką sytuację. Jednak, jeżeli pracodawca wykaże, że mimo usilnych starań nie był w stanie zorganizować zastępstwa na podstawie umowy o pracę – inspektor nie powinien stawiać zarzutu, że zadania służby bhp w okresie nie obecności pracownika służby bhp nie były realizowane. Inspektor może jedynie zakwestionować formę zatrudnienia osoby wykonującej zadania służby bhp, a nie fakt, że zadania służby bhp nie są realizowane.

Oczywiście różna może być ocena inspektora pracy takiej sytuacji. Pamiętajmy bowiem, że każdy inspektor PIP jest organem niezależnym i ma prawo samodzielnie oceniać stan faktyczny oraz interpretować przepisy. -Także każdy inspektor może różnie spojrzeć na konieczność zapewnienia zastępstwa pracownika służby bhp w sezonie urlopowym.