Zgoda kobiety w ciąży lub karmiącej dziecko piersią na wykonywanie prac wzbronionych – czy to wystarczy

Prawo pracy a w szczególności przepisy dotyczące technicznego bezpieczeństwa pracy nie traktują w sposób jednakowy jednej i drugiej płci. Bynajmniej nie jest to niesprawiedliwe, nie nosi znamion nierównego traktowania. Jest to podyktowane obiektywną koniecznością, z którą w żaden sposób nie powinno się dyskutować.

Na szczególne traktowanie mogą liczyć kobiety będące w ciąży oraz karmiące dziecko piersią. Ze wspomnianego na wstępie przepisu kodeksowego wynika, że kobiety w ciąży i karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac wzbronionych, czyli:

• uciążliwych,

• niebezpiecznych

• lub szkodliwych

dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią.

Rozwinięciem powyższej zasady są przepisy zawarte w rozporządzeniu w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i karmiących dziecko piersią. Przywołane rozporządzenie zawiera wykaz prac z podziałem na poszczególne grupy. Przykładowo są to prace związane z:

• transportem,

• narażeniem na mikroklimat zimny, gorący i zmienny,

• hałasem lub drganiami,

• promieniowaniem jonizującym

• czynnikami biologicznymi.

W praktyce może powstać wątpliwość, czy reguła zawarta w przepisie art. 176 kp, zgodnie z którą kobiety w ciąży i karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac wzbronionych, czyli uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, jest bezwzględna. Być może należy ją oceniać w kategoriach przywileju, z którego kobieta może, ale ostatecznie nie musi korzystać? Czy zatem pracodawca ma możliwość legalnego dopuszczenia do pracy pracownicy będącej w ciąży lub karmiącej dziecko piersią, jeżeli ta stwierdzi, że czuje się na siłach aby wykonywać pracę z grupy prac wzbronionych?

Odnosząc się do powyższego dylematu należy uznać, że każda kobieta karmiąca dziecko piersią lub będąca w ciąży ma prawo w sposób indywidualny oceniać własną zdolność do wykonywania pracy, w tym prac wzbronionych. Jest to jednak tylko i wyłącznie jej prywatny pogląd. Nie zmienia on nic w zakresie legalnej możliwości wykonywania prac wspomnianych w rozporządzeniu.

Uwzględniając powyższe zakaz wykonywania przez kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią prac wzbronionych wiąże zarówno pracownicę, jak i pracodawcę, który nie może dopuścić pracownicy do wykonywania takich prac nawet w sytuacji uzyskania od niej pisemnej zgody.

Co w sytuacji gdy pracodawca uwzględniłby wniosek pracownicy, pracownica zostałaby dopuszczona do pracy wzbronionej, a doszłoby do kontroli PIP? Oczywiście wyraźna zgoda pracownicy mogłaby być oceniana w kategoriach okoliczności łagodzącej. Nie zmienia to jednak faktu, że najprawdopodobniej skończyłoby się na mandacie karnym oraz wydaniu decyzji, ze skutkiem natychmiastowej wykonalności, odsuwającej pracownicę od wykonywania pracy wzbronionej.

Gdyby sytuacja się powtórzyła przy okazji kolejnej kontroli, obok wspomnianych wyżej działań inspektor PIP będzie uprawniony do złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, na podstawie art. 218 kodeksu karnego.