Ukąszenie przez kleszcza wypadkiem przy pracy?

Zaliczane do pajęczaków kleszcze pospolite to na pierwszy rzut oka niepozorne stworzenia – w zależności od stadium życia osiągają do 5 mm. Problem w tym, że kleszcz w najbardziej agresywnym, młodocianym stadium rozwojowym jest bardzo mało widoczny, co sprawia, że łatwo go przeoczyć. Dodatkowo ukąszenie kleszcza jest praktycznie bezbolesne, ponieważ pajęczak produkuje specjalną wydzielinę mającą znieczulające działanie. Niestety obok tego „znieczulenia” do organizmu ofiary – w tym człowieka, wprowadzane są mikroorganizmy chorobotwórcze.

Do kontaktu z kleszczem może być zarówno po godzinach pracy, jak również w ramach czasu pracy, podczas wykonywania zwykłych czynności składających się na umówioną pracę. W sytuacji gdy w ocenie pracownika ukąszenie miało miejsce w godzinach pracy, uwzględniając potencjalne następstwa, jakie się z tym wiążą, w pełni racjonalnym działaniem będzie zgłoszenie tego pracodawcy. W takim przypadku zasadnym postępowaniem będzie podjęcie postępowania powypadkowego – co wydaje się być rozwiązaniem dla pracodawcy optymalnym, uwzględniając możliwość zgłoszenia przez pracownika skargi do Państwowej Inspekcji Pracy.

Jak wiadomo celem postępowania powypadkowego jest w szczególności prawna kwalifikacja zdarzenia. W przypadku wykazania związku ukąszenia z pracą, uwzględniając nagły charakter zdarzenia, można iść dalej w kierunku kwalifikowania zdarzenia w kategoriach wypadku przy pracy. Problematyczną kwestią może jednak okazać się ocena urazu.

Wątpliwości mogą wynikać z tego, że ukąszenie przez kleszcza z pozoru nie jest groźne i w części przypadków mało zauważalne – nie prowadzi bowiem do szczególnie obszernego fizycznego urazu w obrębie tkanek w miejscu ukąszenia. Niezależnie od powyższego należy mieć na względzie, że taki „uraz” po ukąszeniu może być źródłem poważnych powikłań zdrowotnych w bliższej lub dalszej przyszłości.

Uwzględniając powyższe, można zatem uznać, w kontekście następstw zdarzenia – do których zaliczają się powikłania związane z chorobami przenoszonymi przez kleszcze, że nagłym zdarzeniem – kluczowym z punktu widzenia jego klasyfikacji jako wypadku przy pracy – jest  ukąszenie pracownika, a nie późniejsze skutki w postaci stwierdzonej choroby. Uznanie urazu doznanego w wyniku ukąszenia jako przesłanki wypadku przy pracy, a nie wynikającej z tego choroby (przykładowo boreliozy) wynika ponadto z faktu, że zdarzenie powinno być nagłe.

Reasumując, w przypadkach gdy możliwe jest wykazanie związku przyczynowego między pracą, a ukąszeniem przez kleszcza istnieje możliwość kwalifikowania takiego zdarzenia w kategoriach wypadku przy pracy. Odrębną kwestią jest ocena, czy do ukąszenia przez niebezpiecznego pajęczaka doszło w warunkach pozwalających kwalifikować zdarzenie w kategoriach wypadku czy też nie.

Wydaje się jednak, że nie w każdym przypadku zgłoszenie ukąszenia przez kleszcza pracodawcy będzie niezbędne. Trudno bowiem wymagać od pracodawcy podjęcia pełnego postępowania powypadkowego jeżeli problem ukąszenia przez kleszcza zgłasza powracający z urlopu pod namiotem pracownik administracyjno-biurowy, który świadczy pracę 8 godzin w miejscu, które nie jest naturalnym środowiskiem występowania kleszczy.