Najczęściej występujące zagrożenia na stanowisku pracy montera suchej zabudowy

System suchej zabudowy wnętrz to przede wszystkim lekkie ścianki działowe wykonane na odpowiednim ruszcie stalowym, do którego przymocowane są płyty gipsowo-kartonowe, wypełnione materiałem izolacyjnym, sufity podwieszane, zabudowy poddaszy. W systemie suchej zabudowy można również wykonywać podkłady podłogowe. System suchej zabudowy pozwala w dużej mierze wyeliminować mokre technologie wykańczania wnętrz oraz znacznie przyspieszyć prace wykończeniowe.

Aby w sposób bezpieczny zorganizować pracę na tym stanowisku oraz dokonać właściwej oceny ryzyka zawodowego konieczne jest zidentyfikowanie źródeł zagrożeń występujących na stanowisku pracy montera. Źródła zagrożeń na tym stanowisku to czynniki niebezpieczne, szkodliwe, a także uciążliwe.

1. Upadek z wysokości (np. z niezabezpieczonych pomostów roboczych, niezabezpieczonych stropów, niezabezpieczonych otworów w stropach i zewnętrznych ścianach obiektów budowlanych). Należy pamiętać o zabezpieczeniu stanowisk pracy na wysokości przed upadkiem pracowników z wysokości – krawędzie stropów, otworów w stropach powinny być zabezpieczone balustradami, prace na wysokości powinny być w miarę możliwości wykonywane przy użyciu rusztowań budowlanych, gdy nie można zastosować zbiorowych środków ochrony, pracowników trzeba wyposażyć w środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed upadkiem z wysokości.

Pamiętajcie, że na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy lub służących jako przejścia, powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą a krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.

Dojścia do stanowisk pracy, przejścia, biegi klatek schodowych, podesty, spoczniki także powinny być zabezpieczone balustradą ochronną od strony otwartej przestrzeni (przed możliwością upadku osób z wysokości). Otwory w ścianach zewnętrznych obiektu budowlanego, których dolna krawędź znajduje się poniżej 1,1 m od poziomu stropu lub pomostu, powinny być zabezpieczone balustradą ochronną (minimum do wysokości 1,1 m). Pozostawione w ścianach otwory, zwłaszcza otwory na balkony, szyby dźwigów powinny być zabezpieczone balustradą ochronną.

Drabiny

Miejcie na uwadze, że do pracy na wysokości mogą być wykorzystywane drabiny jako stanowiska robocze, jedynie w warunkach, w których, wykorzystanie innego, bardziej bezpiecznego sprzętu roboczego nie jest uzasadnione z powodu niskiego poziomu ryzyka i krótkotrwałego ich wykorzystania albo istniejących okoliczności, których pracodawca nie może zmienić (np. trudno dostępne miejsca, brak możliwości ustawienia rusztowania).

Zasady bezpiecznego używania drabin:

1)      muszą być tak ustawione, aby zapewnić ich stateczność w trakcie użytkowania, nigdy nie wolno stawiać drabiny na beczkach, pudłach w celu powiększenia jej zasięgu,

2)      drabiny przenośne muszą się opierać na stabilnym, trwałym, posiadającym odpowiednie wymiary, nieruchomym podłożu w taki sposób, aby szczeble pozostawały w pozycji poziomej oraz były zabezpieczone przed przemieszczaniem, zanim będą użytkowane,

3)      drabiny zawieszane muszą być zaczepione w bezpieczny sposób, tak aby zapobiec, z wyjątkiem drabin linowych, ich przemieszczaniu lub bujaniu (np. poprzez przywiązanie za pomocą pasów),

4)      drabiny wieloczęściowe łączone lub wysuwane muszą być używane w taki sposób, aby zapobiec przemieszczaniu się ich różnych części względem siebie (ruchome części powinny mieć zabezpieczenia, blokady przed nadmiernym wysunięciem),

5)      drabiny rozstawne powinny mieć zabezpieczenie przed rozsunięciem się (np. łańcuchem).

Drabiny muszą być używane w taki sposób, aby:

a)       przez cały czas była zapewniona możliwość bezpiecznego uchwycenia poręczy i wsparcia pracowników (należy tak dobrać długość drabiny do konkretnej pracy, aby można było pracować nie wyżej niż na czwartym szczeblu, licząc od góry, pozwoli to pracownikowi na trzymanie się boków drabiny);

b)      przenośne drabiny muszą być zabezpieczone przed przemieszczaniem się w trakcie ich użytkowania za pomocą urządzeń przeciwpoślizgowych przy górnych lub dolnych końcach podłużnic albo poprzez inne rozwiązania o równoważnej skuteczności, np. poprzez zastosowanie stabilizatorów, stopek, wiązań, blokad.

Rusztowania

W swojej pracy monter suchej zabudowy będzie też wykorzystywał rusztowania budowlane (wykonanie sufitów podwieszanych, zabudowy poddaszy), zatem musi znać zasady bezpiecznego ich użytkowania.

Rusztowania budowlane i ruchome podesty robocze powinny spełniać następujące wymagania:

• posiadać pomost o powierzchni roboczej wystarczającej dla osób wykonujących roboty oraz do składowania narzędzi i niezbędnej ilości materiałów,
• posiadać stabilną konstrukcję dostosowaną do przeniesienia obciążeń,
• zapewniać bezpieczną komunikację i swobodny dostęp do stanowiska pracy,
• zapewniać możliwość wykonywania robót w pozycji niepowodującej nadmiernego wysiłku,
• posiadać poręcz ochronną (balustradę składającą się z deski krawężnikowej o wysokości 0,15 m i poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości 1,10 m, wolną przestrzeń pomiędzy deską krawężnikową a poręczą wypełnia się w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z wysokości – przeważnie jest to druga poręcz ochronna umieszczona na wysokości 0,60 m. W przypadku rusztowań systemowych dopuszcza się umieszczanie poręczy ochronnej na wysokości 1 m),
• posiadać piony komunikacyjne.

2. Wpadnięcie do otworów technologicznych w stropach obiektów budowlanych, otworów szachtów instalacyjnych. Otwory powinny być zabezpieczone balustradami ochronnymi i oznakowane lub przykryte (zakryte). Przykrycie (zakrycie) powinno być zabezpieczone przed możliwością przemieszczenia się (np. przymocowane do stropu).

3.       Uderzenie, najechanie przez pracujące maszyny budowlane. Należy pamiętać o wydzieleniu balustradami stref niebezpiecznych związanych z pracą maszyn budowlanych, zapewnieniu dodatkowego nadzoru (koordynatora) przy pracach z użyciem maszyn budowlanych. Pracowników należy wyposażyć w kamizelki ostrzegawcze, a przy pracach po zmroku trzeba zapewnić odpowiednie oświetlenie miejsca prac. Samojezdne maszyny budowlane powinny być wyposażone w urządzenie sygnalizacyjne (np. światła ostrzegawcze, urządzenia dźwiękowe załączane w czasie cofania maszyny). Na terenie budowy powinny być wyznaczone drogi i ciągi komunikacyjne.

4. Uderzenie, pochwycenie pracownika. Części ciała pracownika, ubrania pracownika mogą być pochwycone przez obracające się elementy maszyn i urządzeń, elektronarzędzia (końcówki wałków silnika napędowego, paski klinowe, narzędzia robocze maszyn, elektronarzędzi itp.). Elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być osłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne urządzenia ochronne.

Pamiętajcie, że o dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach maszyny, urządzenia, narzędzi pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić przełożonego. Następnie uszkodzone maszyny i urządzenia powinny być niezwłocznie zatrzymane i wyłączone z zasilania energią. Wznowienie pracy maszyny (urządzenia) bez usunięcia uszkodzenia jest niedopuszczalne.

5. Upadek przedmiotu (np. narzędzi, materiałów budowlanych) z wysokości. Spowodowane to może być brakiem wygrodzenia strefy niebezpiecznej, brakiem znaków ostrzegawczych, przebywaniem pracowników w strefie niebezpiecznej, niestosowaniem przez pracujących kasków ochronnych głowy, nieprawidłowościami związanymi z pracami transportowymi, np. nieprawidłowo zapięte ładunki, uszkodzone zawiesia, transportowanie materiałów bezpośrednio nad stanowiskami pracy, brak daszków ochronnych. Zagrożenie takie może również powstać na skutek niewłaściwej koordynacji prac, pracy na różnych poziomach, pracy w strefie niebezpiecznej, w której istnieje zagrożenie związane z upadkiem przedmiotów z wysokości.
6. Porażenie prądem elektrycznym w przypadku uszkodzenia izolacji przewodów zasilających używane elektronarzędzia, uszkodzenia obudowy lub uszkodzenia przypadkowo odkrytej w czasie prac sieci elektrycznej. Instalacje i urządzenia elektryczne powinny być tak wykonane i eksploatowane, aby:

• nie narażały pracowników na porażenie prądem elektrycznym,
• nie stanowiły zagrożenia pożarowego i wybuchowego,
• nie powodowały innych szkodliwych skutków.

Pamiętajcie, że urządzenia i instalacje elektryczne powinny być wyposażone w środki ochrony podstawowej i dodatkowej (podstawowej i przy uszkodzeniu). Części urządzeń elektrycznych znajdujące się pod napięciem powinny być izolowane, osłonięte w sposób uniemożliwiający dotknięcie do części znajdujących się pod napięciem lub powinny być umieszczone w miejscach niedostępnych. Ponadto powinna być zastosowana ochrona dodatkowa (w zależności od sytuacji np. zerowanie, uziemienie, wyłączniki różnicowoprądowe, izolacja ochronna, separacja odbiorników).

Urządzenia i instalacje elektryczne powinny być systematycznie kontrolowane – kontrola stanu izolacji przewodów, działania ochrony przeciwporażeniowej, okresowa kontrola instalacji elektrycznej, badania i pomiary skuteczności ochrony przeciwporażeniowej. Należy pouczyć pracownika, aby ten sprawdził stan techniczny urządzeń elektrycznych przed rozpoczęciem pracy oraz powiadomił bezpośredniego przełożonego, pracodawcę o zauważonych nieprawidłowościach i uszkodzeniach.

Przewody zasilające urządzenia elektryczne powinny być zabezpieczone przed możliwością uszkodzenia mechanicznego (powinny być podwieszone, osłonięte, ułożone w korytkach, rurach). Należy unikać układania ich w miejscach przejść, przejazdów, kałużach wody, na drogach i ciągach komunikacyjnych.

Podstawowe zasady bezpiecznego używania elektronarzędzi:

• używać jedynie urządzeń ochronnych przewidzianych przez producenta oraz używać wyposażenia wymienionego w instrukcji obsługi urządzenia,
• nie wystawiać elektronarzędzi na działanie deszczu,
• nie przeciążać elektronarzędzi,
• nie przenosić elektronarzędzi, trzymając za przewód ani nie odłączać wtyczki z gniazda, ciągnąc za niego,
• przed wymianą wyposażenia (traczy, wiertła itp.) odłączyć elektronarzędzie od zasilania,
• zawsze przed uruchomieniem elektronarzędzia sprawdzić, czy usunięto klucze, wkrętaki służące do przygotowania narzędzia do pracy,
• nie nosić elektronarzędzia, trzymając palec na włączniku urządzenia, a przed wetknięciem wtyczki do gniazdka upewnić się, czy urządzenie jest wyłączone.

7. Zagrożenia związane z upadkiem na płaszczyźnie, przewróceniem się, potknięciem się, poślizgnięciem się (upadek na tym samym poziomie), np. na pomoście roboczym rusztowania z powodu braku porządku na nim, brak ładu na ciągach i drogach komunikacyjnych, niewłaściwy sposób składowania materiałów, śliska nawierzchnia, przewody elektryczne, przedłużacze ułożone na drogach komunikacyjnych).

Źródłem tego zagrożenia mogą być również wszelkiego rodzaju nierówności podłoża (progi, ubytki posadzki, uszkodzone – pofałdowane wykładziny i panele, uszkodzone chodniki i ciągi komunikacyjne).

Podłogi w pomieszczeniach pracy i na drogach komunikacyjnych Podłogi w pomieszczeniach pracy powinny być:

• stabilne,
• równe,
• nieśliskie,
• niepylące,
• odporne na ścieranie i nacisk,
• łatwe do utrzymania w czystości

(§ 16 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.). Do pomieszczeń i stanowisk pracy położonych na różnych poziomach powinny prowadzić bezpieczne dojścia stałymi schodami lub pochylniami. Nawierzchnie schodów, pomostów i pochylni nie powinny być śliskie, a w miejscach, w których może występować zaleganie pyłów – powinny być ażurowe.

8. Uderzenie o nieruchome elementy, np. rusztowania i obiektu budowlanego, maszyny i urządzenia, uderzenia o przedmioty. W czasie pracy należy zachować szczególną ostrożność; drogi, ciągi komunikacyjne powinny być drożne, niezastawione składowanymi materiałami, narzędziami, a na stanowisku pracy należy utrzymywać ład i porządek.
9. Skaleczenia, urazy ostrymi krawędziami, materiałami czy metalowymi profilami (np. przy cięciu płyt, docinaniu profili, w czasie cięcia wełny, skaleczenia wkrętami) – pracowników należy wyposażyć w rękawice ochronne. W czasie pracy pracownicy powinni zachować szczególną ostrożność.

Najczęściej występujące zagrożenia czynnikami szkodliwymi na stanowisku montera suchej zabudowy to:

1. Zagrożenie związane z wymuszoną, nienaturalną pozycją ciała (przebywanie w długotrwałej pozycji stojącej, pochylonej, wykonywanie czynności powtarzalnych, wymuszona pozycja ciała i nadmierny wysiłek fizyczny, trzymanie płyt w czasie montażu, układanie wełny w trudno dostępnych miejscach). Praca ta może być przyczyną dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego, (dotyczących głównie kończyn i kręgosłupa). Należy zapewnić przerwy w pracy, stosować narzędzia pomocnicze, np. podnośniki do płyt.
2. Narażenie na możliwość urazów układu mięśniowo-szkieletowego w związku z wykonywaniem ręcznych prac transportowych – przenoszenie płyt kartonowo-gipsowych, montaż płyt. Pracowników należy wyposażyć w uchwyty do przenoszenia płyt, wózki do płyt karton-gips.
3. Zagrożenie hałasem, którego źródłem są używane elektronarzędzia, zwłaszcza narzędzia udarowe, przecinarki, szlifierki, obsługiwane urządzenia budowlane przez pracownika. Pracownik powinien stosować środki ochrony indywidualnej – ochronniki słuchu (słuchawki, wkładki). Używane maszyny, urządzenia i elektronarzędzia powinny być sprawne techniczne, aby nie stanowiły dodatkowego źródła hałasu. Maszyny i urządzenia powinny być poddawane przeglądom oraz konserwowane zgodnie z zaleceniami producenta. Uszkodzone maszyny i urządzenia niesprawne należy wycofać z użytkowania do czasu ich naprawy. O nieprawidłowościach w pracy maszyn i urządzeń pracownik powinien poinformować niezwłocznie pracodawcę lub swojego przełożonego.
4. Zagrożenie wibracją miejscową, której źródłem są używane przez pracownika narzędzia udarowe, np. młotowiertarki (np. wiercenie otworów). Pracownik bezwzględnie powinien stosować rękawice antywibracyjne, należy zapewnić przerwy w pracy, zwłaszcza w czasie wykonywania pracy przy użyciu tych urządzeń w okresie zimowym.
5. Uczulenia, alergie na stosowane materiały np. gips, kleje – należy pamiętać o wentylacji, wietrzeniu pomieszczeń, a także zastosowaniu odciągów miejscowych.
6. Narażenie na pyły, włókna wełny mineralnej (które powstają w czasie cięcia płyt, wiercenia otworów w płytach, układania wełny, cięcia wełny, strugania krawędzi płyt) – trzeba pamiętać o odpowiedniej wentylacji, zastosowaniu odciągów pyłów. Należy wyposażyć pracowników w maski przeciwpyłowe, okulary ochronne (gogle), rękawice ochronne. Pracownicy bezpośrednio montujący wełnę mineralną powinni nosić odzież ochronną (kombinezon roboczy) oraz rękawice. Zaleca się docinać wełnę mineralną ręcznie, np. ostrym nożem. Natomiast mechaniczne docinanie wełny mineralnej oraz szlifowanie jej powierzchni powinny odbywać się w wentylowanych pomieszczeniach. Podczas szlifowania powierzchni płyt wełny skalnej przed nałożeniem warstwy zbrojącej, wskazane jest zabezpieczenie górnych dróg oddechowych maseczką przeciwpyłową, a oczu – okularami ochronnymi. Pomieszczenie, w którym trwają prace, należy utrzymywać w czystości, a po zakończonej pracy pracownicy biorący udział w montażu izolacji powinni przemyć ręce i twarz wodą.
7. Narażenie na stres pracownika – nie zawsze jest to jeszcze doceniany i zauważany czynnik szkodliwy. W pracy montera może występować wiele czynników sprzyjających powstawaniu stresu u pracowników, takich jak: 

• pośpiech związany z wykonaniem nałożonych zadań, 
• odpowiedzialność, 
• hałas, 
• zbyt wysoka lub niska temperatura,
• brak ładu i porządku,
• zła organizacja pracy,
• ciągła praca w wymuszonej pozycji ciała,
• praca w delegacji (rozłąka z rodziną).

Podkreślmy raz jeszcze, że wskazane wyżej zagrożenia są jedynie najczęściej identyfikowanymi zagrożeniami na stanowisku montera suchej zabudowy. Zagrożenia, ich występowanie, zależne będą od warunków pracy, miejsca pracy i środowiska pracy. Na stanowisku montera suchej zabudowy wystąpić mogą zatem jeszcze inne zagrożenia nie wymienione wyżej. Należy o tym pamiętać dokonując oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy czy informując o zagrożeniach pracownika podczas szkolenia bhp.