Najnowsze określenie zewnętrznej przyczyny wypadku przy pracy przy schorzeniu samoistnym

W wyniku skargi kasacyjnejSąd Najwyższy 13 grudnia 2018 r., w sprawie o sygn. akt I PK 26/18 wydał postanowienie dające najświeższe wyjaśnienie i wykładnię w kwestii pojęcia przyczyny zewnętrznej będącej jedną z obowiązkowych przesłanek do ustalenia zaistnienia wypadku przy pracy. Kwestia ta jest szczególnie trudnią i problematyczna w przypadku gdy pracownik dostaje zawału czy udaru w pracy.  

Pozwany złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, w której zarzucił sądowi okręgowemu naruszenie art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Ponadto pracodawca domagał się wykładni tego przepisu przez Sąd Najwyższy. Podkreślił, że w orzecznictwie prezentowane są dwa odmienne stanowiska.

Zgodnie z pierwszym z nich, zwykłe czynności, podejmowane w codziennej pracy w normalnych warunkach, wykonywane jednak w nadmiernym – przy uwzględnieniu właściwości pracownika, jego indywidualnych cech fizycznych lub psychicznych – wysiłku mogą być czynnikiem zewnętrznym powodującym uraz narządu zmienionego chorobą, bez potrzeby wykazywania jakichś szczególnych okoliczności w przebiegu pracy. Jest to więc pogląd akcentujący spojrzenie na zdarzenie z punktu widzenia sfery wewnętrznej, podkreślający fakt zadziałania czynnika sprawczego na organizm pracownika bardziej od innych podatnego na ten czynnik).

Drugi z prezentowanych w doktrynie i orzecznictwie poglądów na temat zbiegu zewnętrznej i wewnętrznej przyczyny wypadku przy pracy dopuszcza z kolei możliwość zakwalifikowania jako wypadku przy pracy doznanych przez pracownika zmian w narządzie wewnętrznym o charakterze schorzenia samoistnego, pod warunkiem, że w stanie faktycznym sprawy zostaną stwierdzone szczególne, nadzwyczajne okoliczności towarzyszące świadczeniu pracy (zatem jest to pogląd akcentujący spojrzenie na zdarzenie z zewnętrznej strony, tj. jako zadziałanie czynnika o charakterze ekscesu w normalnych warunkach wykonywania pracy).

Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Sąd podkreślił, że w orzecznictwie nie ma rozbieżności w omawianej kwestii.

Jeśli rozważać odmienność ocen w tym zakresie, to należałoby uznać, że jest ona uzależniona nie od różnej wykładni powołanego przepisu, lecz od okoliczności faktycznych konkretnego zdarzenia.