Niezapewnienie opieki medycznej pracownikowi może być przyczyną zewnętrzną wypadku.

Pracownik wyjechał w podróż służbową do Niemiec, jako pomocnik kierowcy. W trakcie podróży źle się poczuł. Nie chciał jednak udać się do szpitala w Dreźnie na terenie Niemiec. Wobec utrzymywania się silnych dolegliwości został przewieziony pogotowiem do szpitala z podejrzeniem zawału serca. Następnego dnia pracownik opuścił szpital wbrew zaleceniom lekarzy. Następnie znaleziono go w stanie agonalnym, a jego reanimowanie nie dało rezultatu. Na podstawie opinii biegłych Sąd Rejonowy przyjął, że przyczyną zgonu męża powódki była tamponada osierdzia na skutek pęknięcia ściany tętnicy głównej aorty. W ocenie Sądu Rejonowego, rozpoznanie martwicy aorty za życia człowieka jest praktycznie niemożliwe, stąd nie ma znaczenia fakt, iż mąż powódki nie posiadał świadectwa kwalifikacyjnego w rozumieniu prawa o ruchu drogowym. Sąd Rejonowy po rozpoznaniu sprawy, stwierdził, że śmierć pracownika nastąpiła z przyczyn naturalnych bez związku z przebiegiem podróży służbowej i nie uznał jej za wypadek przy pracy. Stanowisko to podzielił także Sąd Wojewódzki.

Wyrok Sądu Wojewódzki zaskarżyła składając skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego żona pracownika. Zdaniem skarżącej śmierć męża nastąpiła przynajmniej częściowo w wyniku przyczyny zewnętrznej. Uznała ona, że śmierć męża była związana z wykonywaną przez niego pracą podczas odbywania podróży służbowej poza granicami kraju.

Ostatecznie sprawa trafiła do Sądu Najwyższego, który to uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację żony pracownika. Sprawę przekazano do ponownego rozpatrzenia.

Według Sądu Najwyższego, Sąd pierwszej instancji poczynił błędne ustalenia. Dotyczyło to w szczególności dowodu z opinii sądowo-lekarskiej. W świetle opinii śmierć pracownika była skutkiem pęknięcia ściany tętnicy głównej z następującym wylewem krwi do worka osierdziowego, co doprowadziło do tamponady osierdzia i zatrzymania krążenia. Podłożem tego była nieznanego pochodzenia martwica błony środkowej naczynia. W ocenie biegłych, choroba będąca przyczyną śmierci delegowanego pracownika „nie została rozpoznana na oddziale szpitala w G.”, a „prawdopodobnie dłuższa obserwacja szpitalna umożliwiłaby postawienie właściwej diagnozy i wykonanie ratującej życie operacji”.

Sąd Najwyższy zauważył jednak, że mimo stanu zdrowia pracownik, nie został przyjęty do Kliniki Uniwersyteckiej, a umieszczony na oddziale intensywnej terapii Szpitala Ewangelickiego na terenie Niemiec. Pracownik nie znał ponadto języka niemieckiego oraz nie posiadał dokumentów i pieniędzy. Pracownik ponadto opuścił szpital po jednodniowym pobycie, co mogło być wynikiem przeświadczenia, że przyczyną jego złego samopoczucia jest rozpoznane ostre zapalenie oskrzeli, a nadto zrozumiały stres wynikający z faktu przebywania w obcym środowisku bez możliwości komunikowania się z nim.

Zdaniem biegłych powołanych w sprawie obciążenia psychiczne, jak stres i fizyczne po opuszczeniu szpitala wtórnie przyczyniły się do pogorszenia stanu zdrowia i śmierci pracownika, co stanowiło wtórną przyczynę zewnętrzną. Powyższe ustalenia wyraźnie wskazują, że wydarzenia które miały miejsce w przypadku delegowanego pracownika miały charakter jednorodny, wzajemnie z siebie wynikający.

Zdaniem Sądu Najwyższego trafny był w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przepisów ustawy z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypadkowa). Przepisy te wskazują, że na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się, w zakresie uprawnień do świadczeń, wypadek, któremu pracownik uległ w czasie trwania podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określone, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań.

Sąd Najwyższy wskazał na ochronę jaka przysługuje pracownikom delegowanym. Zdaniem Sądu, przepis ten daje ochronę wszelkim czynnościom, które zwykle wykonuje pracownik znajdujący się w podróży służbowej wliczając w nią podróż, pobyt w miejscu zakwaterowania, zakupy, przygotowanie posiłku i odpoczynek. Wedle Sądu ochrona przewidziana dla pracownika, a wynikająca z tego przepisu, „jest tym bardziej zrozumiała w sytuacji, gdy na skutek gwałtownej choroby naturalnej, pracownik podejmuje czynności zmierzające do uzyskania pomocy lekarskiej.”

Sąd Najwyższy rozstrzygając tę sprawę uznał, że przyczyną zewnętrzną w czasie podróży służbowej może być także niezapewnienie przez pracodawcę, nawet przez niego niezawinione, należytej opieki medycznej pracownikowi. Z ustaleń poczynionych przez Sądy w sprawie wynika, że pracownik prawdopodobnie nie miał zapewnionej żadnej dodatkowej ochrony zdrowotnej w postaci ubezpieczenia zdrowotnego w razie pobytu poza granicami kraju i konieczności skorzystania z lecznictwa szpitalnego. W konsekwencji doprowadziło to do zgonu pracownika.

Wskazówki z orzeczenia dla pracodawcy:

1. Pamiętaj, że ochroną są objęte wszelkie działania podejmowane przez pracownika delegowanego pozostające w związku z wykonywaną pracą, w tym związane z uzasadnionym poszukiwaniem opieki medycznej.
2. Gwarancje ochronne pracownika w zakresie uprawnień do świadczeń wypadkowych, nie obejmują postępowania pracownika nie pozostającego w związku z wykonywaniem pracy.
3. Uwzględnij, że przyczyną zewnętrzną wypadku w czasie podróży służbowej, może być także niezapewnienie przez pracodawcę należytej opieki medycznej.
4. Pamiętaj, aby w razie podróży służbowej poza granice kraju pracownikowi zapewnić większą ochronę w zakresie opieki medycznej w postaci ubezpieczenia zdrowotnego w razie pobytu poza granicami kraju.

Źródło: wyrok Sądu Najwyższego z 5 sierpnia 1998 r. sygn. akt II UKN 146/98.