Ocena ryzyka zawodowego w gospodarstwie rolnym w 5-ciu krokach

Norbert Szymkiewicz
Norbert Szymkiewicz
12.09.2017AKTUALNE

Ocena ryzyka zawodowego w gospodarstwie rolnym w 5-ciu krokach

Rolnictwo zalicza się do jednej z najbardziej niebezpiecznych branży. Zawód rolnika znajduje się w grupie prac wysokiego ryzyka, która może zakończyć się wypadkiem śmiertelnym, chorobą płuc związaną z pracą, urazami akustycznymi, chorobami skóry oraz nowotworami związanymi ze stosowaniem substancji chemicznych i długotrwałym przebywania na słońcu. Zobacz, w jaki sposób należy oceniać ryzyko zawodowe w gospodarstwie rolnym.

Korzyści 

Ten artykuł pozwoli Ci:

  • Zapewnić bezpieczeństwo w gospodarstwie rolnym
  • Zwiększyć wydajność i podnieść jakość pracy w przedsiębiorstwie rolnym  
  • Ocenić ryzyko zawodowe osób pracujących w gospodarstwie rolnym

W 2016 roku zgłoszono do Oddziałów Regionalnych i Placówek Terenowych KRUS 19 110 wypadków. W 2015 roku stwierdzono 20 154 wypadków przy pracy w gospodarstwach rolnych, z czego 63 wypadki były śmiertelne. Należy pamiętać, że zdrowie i bezpieczeństwo pracowników powinno być zawsze najważniejszą kwestią dla wszystkich. Natomiast ochrona zdrowia, życia dotyczy pracowników stałych, dorywczych – tymczasowych, stażystów, kontrahentów, innymi słowy mówcą wszystkich osób czynnych zawodowo. 

Artykuł ma na celu pokrótce pokazać, jak w prosty sposób można sprawić, aby gospodarstwo rolne było bezpiecznym i zdrowym miejscem pracy. W tym celu należy podjąć kilka kroków:

  • ocenić ryzyko,
  • zidentyfikować główne zagrożenia w bezpieczeństwie pracy,
  • zidentyfikować główne przyczyny złego stanu zdrowia.

Jak dokonać oceny ryzyka zawodowego w gospodarstwie rolnym?

Rolnicy i hodowcy wykorzystują systemy zarządzania, aby utrzymać rośliny i zwierzęta w dobrym stanie zdrowia oraz wydajności, co pozwala na utrzymanie się na rynku. Planują terminy sadzenia, oceniają ryzyko chorób i innych zdarzeń, które mogą zepsuć hodowlę roślin lub zwierząt. Można kontrolować większość problemów, monitorować ich rozwój, decydować, kiedy należy zbierać i przechowywać produkty oraz sposób zapewniający ich świeżość. Oceniać jak skuteczne są działania i wymyślać ulepszenia.

Z bezpieczeństwem i higieną pracy jest podobnie – należy zarządzać procesem, aby upewnić się, że pracodawca, pracownicy, członkowie rodziny i inne osoby są bezpieczni w pracy.

Ocena ryzyka jest spojrzeniem na to, co w przedsiębiorstwie może spowodować szkody u ludzi, dzięki czemu można zdecydować, czy podjęto wystarczające środki ostrożności lub należy podjąć kolejne.

Ocena ryzyka zawodowego zawiera pięć istotnych kroków:

1: Jakie są zagrożenia?

 „Zagrożeniem” jest czynnik mogący spowodować szkody, takie jak praca na drabinie lub elektryczność. „Ryzyko” jest szansą, że ktoś może zostać poszkodowany poprzez działanie tego zagrożenia.

  • W celu identyfikacji zagrożenia, należy je obserwować w miejscu, gdzie pracują ludzie będący na nie narażeni.
  • Bazować na doświadczeniu. Jeśli doszło już do wypadków, miały miejsce sytuacje potencjalnie wypadkowe na skutek działania tego zagrożenia należy przeanalizować, jak do tego doszło, jak można było zapobiec tym zdarzeniom.
  • Należy zapytać pracowników co myślą na temat tego zagrożenia. Mogą oni mieć cenne uwagi, których nie zauważyłeś.
  • Należy przenalizować instrukcje dostarczone przez producenta sprzętu lub Karty Charakterystyki Substancji Chemicznych, które pomogą rozpoznać zagrożenia.

2: Kto i w jaki sposób może zostać poszkodowany?

Dla każdego zagrożenia należy jasno określić kto może zostać poszkodowany.

Pracownik, dorywczy robotnik, zleceniobiorca i rodzina, zwłaszcza dzieci. Należy wziąć pod uwagę osoby bardziej wrażliwe, np. niewykwalifikowanych lub nowych pracowników, kobiety w ciąży, gości i pracowników obsługi.

Następnie trzeba zidentyfikować, jak mogą zostać poszkodowani.

Wskazane wcześniej osoby mogą zostać: zabici przez bele lub pojazdy, zranieni przez upadek z kruchego dachu lub cierpieć długotrwałe problemy zdrowotne na skutek długotrwałego wdychania pyłu zbożowego.

3: Ważyć ryzyko i decydować o środkach ostrożności

Dla każdego zagrożenia trzeba wziąć pod uwagę:

  • co zostało już zrobione w celu eliminacji zagrożenia;
  • czy w miejscu wykonywania pracy została już wprowadzona kontrola;
  • sposób organizacji pracy.

Następnie należy porównać wnioski z tym, co trzeba zrobić, aby praca była wykonywana zgodnie z przepisami. Jeśli istnieje luka pomiędzy tym, jak wykonywana jest praca w gospodarstwie, a wymaganiami prawa, należy podjąć odpowiednie działania.

Jeśli w gospodarstwie użytkowana jest maszyna posiadająca niezabezpieczony wał obrotowy nie wystarczy jedynie przekazać pracownikom informację, aby nie zbliżali się w do niego. Odpowiednie działania polega na zastosowaniu osłon, które uniemożliwią użytkownikom nieświadome wejście, włożenie ręki w niebezpieczną strefę, która stwarza ryzyko pochwycenia. Oznacza to, że istnieje duża różnica między tym co jest, a co należy zrobić. Trzeba podjąć działania, aby zainstalować nową osłonę, a następnie utrzymanie ją w dobrym stanie.

Ważne

Jeśli to możliwe, należy wyeliminować zagrożenie, ale jeśli nie można tego zrobić, trzeba kontrolować ryzyko.

Kontrola ryzyka powinna przebiegać w odpowiedniej kolejności:

  • próby wprowadzenia mniej niebezpiecznych maszyn, urządzeń, substancji  chemicznych, procesów pracy, np.: przejście do mniej szkodliwych substancji chemicznych;
  • uniemożliwienie dostępu do zagrożenia, np.: instalując osłony maszyny;
  • organizacja pracy zmniejszająca narażenie na zagrożenia, np.: wprowadzenie barier między ludźmi i pojazdami;
  • wyposażenie pracujących w sprzęt ochrony osobistej, np.: odzieży ochroną, obuwie;
  • zapewnienie udogodnień socjalnych, np.: środki pierwszej pomocy i prysznice do usuwania zanieczyszczeń.

4: Wprowadzenie wyników analizy do praktyki

Ocena ryzyka nie jest celem samym w sobie. Nie zabezpieczy przedsiębiorstwa przed wystąpieniem wypadku śmiertelnego, zranieniem lub niewłaściwym wykonywaniem pracy. Stanie się tak tylko wtedy, gdy zostaną podjęte działania w celu eliminacji zagrożeń i ryzyka. 

Uwaga!

Jeśli okaże się, że wymagane jest wiele ulepszeń w celu zmniejszenia zagrożeń, dużych i małych, nie należy starać się za wszelką cenę robić wszystkiego na raz. W pierwszej kolejności najważniejsze jest wyeliminowanie zagrożeń, które mogą zabić, poważnie zranić lub spowodować poważną chorobę.

Ważne jest również uzyskanie pewności, że każdy, kto pracuje w gospodarstwie wie o wynikach oceny ryzyka na własnym stanowisku i rozumie wdrożone działania zapobiegające i ochronne oraz cel przeprowadzanych kontroli.

Trzeba zwrócić również uwagę, że po przeprowadzeniu oceny ryzyka zawodowego, a przed wprowadzeniem w  życie działań i procedur poprawiających bezpieczeństwo pracodawcy mają prawny obowiązek przeprowadzania konsultacji z pracownikami na temat ich zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy. Należy skonsultować wszystkie istotne kwestie, które mogłyby wpłynąć na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.

5: Sprawdzanie efektów działań kontrolnych i dokonywanych przeglądów

Proszę pamiętać, że należy regularnie dokonywać kontroli w miejscu wykonywania pracy. Pozwalają one upewnić się, że warunki uległy poprawie lub standardy bezpieczeństwa nie ulegają pogorszeniu.

Można zdecydować się na roczny termin przeglądu oceny ryzyka tak, że nawet jeśli nie odnotowano żadnych znaczących zmian w trakcie roku, pozostawia to pewną elastyczność w zakresie przewidywania zmian i zapewnienia buforu bezpieczeństwa, że nie przeoczono żadnych istotnych kwestii.

O czym jeszcze należy pamiętać aby poprawić bezpieczeństwo i warunki pracy w gospodarstwie rolnym?

O rezultatach przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego oraz o działaniach z nią związanych należy poinformować pracowników. Każdy, kto pracuje na terenie gospodarstwa rolnego musi wiedzieć, jak pracować bezpiecznie, bez ryzyka dla zdrowia. Dlatego też pracodawca (osoba kierująca pracami w gospodarstwie rolnym) zobowiązany jest do przekazania pracownikom instrukcji oraz informacji, jak należy bezpiecznie wykonywać pracę. Zobowiązany jest również do  odpowiedniego przeszkolenia pracowników w zakresie bhp.

Nie można zapomnieć o kontrahentach i osobach pracujących na własny rachunek, którzy mogą pracować na terenie gospodarstwa. Należy upewnić się, że każda osoba posiada odpowiedni poziom informacji na temat:

  • zagrożeń, jakie mogą napotkać;
  • środków mających na celu radzenie sobie z tymi zagrożeniami;
  • jak stosować się do procedur awaryjnych.
Ważne

Podczas szkolenia przedsiębiorca-gospodarz może się dowiedzieć, jakie opinie na temat bezpieczeństwa panują w zakładzie/gospodarstwie, pozwoli to na weryfikacje, czy wszystkie podejmowane zabiegi związane z BHP są skuteczne.

Należy pamiętać, że szkolenie osób zatrudnionych w gospodarstwie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy powinno odbywać się w godzinach pracy i nie powinno być opłacane przez pracowników.

Autor: 

Norbert Szymkiewicz

Inspektor ds. BHP i ochrony środowiska

Autor
Norbert Szymkiewicz
Absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, specjalizacja Ochrona środowiska. Ukończone Studia Podyplomowe BHP oraz kurs Inspektorów PPOŻ. Pełnienie zadań służby BHP w firmach branży młynarskiej, przemyśle energetyki wiatrowej, deweloperstwie powierzchni magazynowych oraz bankowości. Realizuje również zadania z zakresu Ochrony środowiska – stała obsługa klienta, przygotowywanie Instrukcji magazynowania substancji chemicznych, Instrukcji składowania odpadów. Specjalność: prace na wysokości, bezpieczeństwo pracy z substancjami chemicznymi, gospodarka odpadami, ochrona wód.