Profilaktyczna opieka medyczna nad pracownikami pod lupą ministerstwa zdrowia 

Czy przepisy o profilaktycznej opiece medycznej nad pracowniami zostaną zaostrzone? Czy lekarze medycyny pracy będą kontrolowani w zakresie prawidłowego wywiązywania się ze swoich obowiązków? Czy organy nadzoru będą miały możliwość kontrolowania umów, na podstawie których lekarze wykonują badania profilaktyczne, według jasnych kryteriów? Czy pracodawcy będą musieli przechowywać kopię skierowania na badania profilaktyczne? Tak, jest takie prawdopodobieństwo. Wiceminister zdrowia zapowiada bowiem poddanie obecnie obowiązujących przepisów analizie i rozważenie wprowadzenia zmian w przepisach.

„(…) działania te powinny mieć na celu stworzenie nowej koncepcji ochrony zdrowia pracujących, co w przyszłości pozwoli na wypracowanie przepisów niebudzących dalszych wątpliwości pracodawców oraz odpowiednio zabezpieczających stan zdrowia osób pracujących. – zapowiedział podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia Zbigniew Król.

O tym jak wyglądają profilaktyczne badania lekarskie pracowników (wstępne, czy okresowe) wie niema każdy – badanie ciśnienia, wzroku, krwi i moczu oraz ogólny wywiad, bez zbędnego zagłębiania się w warunki pracy, wystarczy rzut oka na skierowanie. Jak wynika rozporu NIK i PIP obowiązujące przepisy nie dają możliwości skontrolowania czy lekarze medycyny pracy oraz pracodawcy zapewniają pracownikom odpowiednie badania profilaktyczne.

Poza tym zaangażowanie lekarzy medycyny pracy w zapewnienie bezpiecznych warunków pracy pracownikom firm, z którymi mają podpisaną umowę, jest znikoma. Choć ich wiedza np. przy identyfikacji zagrożeń na stanowisku pracy i przy ocenie ryzyka zawodowego mogłaby wpłynąć na jakość i poprawę bezpieczeństwa pracy.  

Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku pomocy ze strony lekarzy medycyny pracy w postępowaniu powypadkowym i kwalifikacji zdarzenia wypadkowego. Tu również choć mogliby służyć pomocą zespołowi powypadkowemu (szczególnie w identyfikacji urazu, określaniu jego przyczyn, charakteru) ciężko mówić o i ich zaangażowaniu. Czasami nawet ciężko się doprosić o konsultacje w tym zakresie.

Na problem profilaktycznej opieki medycznej nad pracowniami i luki w prawie w tym zakresie zwróciła ostatnio uwagę Poseł Mirosława Nykiel występując z interpelacją do Ministra Zdrowia. Posłanka nawiązała w niej bezpośrednio do wniosków z raportów NIK i PIP, w których obydwie instytucje wskazują na brak możliwości weryfikacji prawidłowości wykonywania badań lekarskich pracowników, jak również samych skierowań.

Tu warto wspomnieć, że PIP postulował już przed ROP o zmianę przepisów w zakresie przechowywania przez pracodawców kopii wystawianych przez nich skierowań na badania profilaktyczne. Inspektorzy dzięki temu mogliby kontrolować prawidłowość dopuszczenia do pracy pracownika na danym stanowisku. Mogliby także weryfikować, czy w skierowaniu na badania zostały zawarte wyczerpujące informacje na temat specyfiki stanowiska pracy. Wgląd w skierowanie byłby również istotny w przypadku badania wypadku przy pracy. 

Oprócz tego, jak wskazywała w interpelacji Posłanka Nykiel „(…) kontrolerzy zwracają uwagę na to, że brakuje precyzyjnych przepisów, które pozwalałyby wojewódzkim ośrodkom medycyny kontrolowanie prawidłowości umów, na podstawie których lekarze wykonują badania profilaktyczne.”.

W związku z powyższym zwróciła się do Ministra Zdrowia o udzielenie odpowiedzi na pytania:

• „Czy ministerstwo zauważa problem luki prawnej w obszarze medycyny pracy?”
• „Kiedy i czy w ogóle ministerstwo zamierza podjąć kroki w celu uregulowania przedstawionych powyżej kwestii?”

W odpowiedzi na stawiane przez Panią posłankę pytania Wiceminister Zdrowia Zbigniew Król odpowiada, że resort zauważa problem i rozważy zmianę przepisów w tym zakresie w przyszłości. Niestety nie podaje żadnych dat podjęcia działań.

Oczywiście były one nowelizowane, jednak nadal zawierają luki prawne.

Resort zdrowia zapowiada jednak przeprowadzenie szerokiej analizy przepisów i rozważenie podjęcia w przyszłości inicjatywy wprowadzenia zmian w aktualnych przepisach. Dotyczyłyby one m.in. wprowadzenia rozwiązań prawnych, które zwiększałyby możliwość prowadzenia skutecznej kontroli realizowania przez pracodawców obowiązków związanych z zapewnieniem pracownikom profilaktycznych badań lekarskich oraz rzetelności przeprowadzania tych badań przez lekarzy medycyny pracy – wyjaśnia wiceminister Król.

Zaznaczmy w tym miejscu, że zamysł przepisu zobowiązującego pracodawcę do przechowywania kopii skierowania na badania lekarskie pracownika już się pojawił. Ministerstwo Cyfryzacji uwzględnia go w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia 2016/679, który to projekt obecnie znajduje się w procesie legislacyjnym i został już poddany uzgodnieniom i konsultacjom. Niestety Ministerstwo Zdrowia nie zwróciło uwagi i nie wypowiedziało się na temat art. 4 projektowanej ustawy i proponowanych w nim zmian do Kodeku pracy w zakresie art. 229. Być może pozwoliłoby to na szybszą analizę przepisów, o której mówi Wiceminister Król.