Sąd samodzielnie rozstrzyga w sprawie choroby zawodowej

W sprawie rozpoznanej w wyroku Sądu Apelacyjnego z 17 stycznia 2013 r., sygn. akt III AUa 957/12 pracownik ubiegał się o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Powiatowy inspektor sanitarny nie stwierdził u niego choroby zawodowej, w konsekwencji ZUS odmówił przyznania renty.

  Pracownik złożył apelację od decyzji ZUS. Sąd okręgowy ją oddalił podkreślając, że punktem wyjścia do ustalenia istnienia ewentualnej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową każdego ubezpieczonego jest wcześniejsze ustalenie istnienia choroby zawodowej. Właściwym organem w tym zakresie jest natomiast Państwowy Inspektor Sanitarny, który jako jedyny jest władny do wydania decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej stwierdzenia. Dopiero decyzja PIS jest podstawą do skierowania ubezpieczonego na badania przez lekarza orzecznika ZUS celem ustalenia ewentualnej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Sprawa na skutek skargi pracownika trafiła do rozpoznania do Sądu Apelacyjnego w Poznaniu. Sąd ten uchylił wyrok sądu okręgowego i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że ustalenia okoliczności, przyczyn i stwierdzenia choroby zawodowej dokonuje państwowy inspektor sanitarny na wniosek pracodawcy, który ma podejrzenia o taką chorobę a także obowiązek zgłoszenia każdego przypadku rozpoznanej choroby zawodowej. Obowiązek, o którym mowa dotyczy także lekarza, który rozpoznał lub podejrzewa przypadek choroby zawodowej.

W ocenie sądu apelacyjnego sąd okręgowy błędnie uznał, że jest związany decyzją państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o niestwierdzeniu choroby zawodowej.

Ostateczna decyzja inspektora sanitarnego uznająca lub odmawiająca uznania danego schorzenia za chorobę zawodową nie jest wiążąca dla sądu powszechnego. Bez znaczenia jest, czy decyzja taka stała się ostateczna wobec upływu terminu do jej zaskarżenia, czy też wobec oddalenia skargi przez Naczelny Sąd Administracyjny.Naczelny Sąd Administracyjny kontroluje jedynie legalność decyzji inspektora sanitarnego.

Odwołanie od decyzji ZUS odmawiającej renty czy jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej nie jest odwołaniem od decyzji inspektora sanitarnego, lecz od decyzji ZUS. Podobnie jest z powództwem przeciwko zakładowi pracy o jednorazowe odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej, którego wypłaty zakład odmówił na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia. W postępowaniu przed sądem powszechnym - o świadczenia z tytułu choroby zawodowej, inspektor sanitarny nie jest stroną. Stroną jest albo ZUS albo zakład pracy oraz poszkodowany pracownik czy jego rodzina.

Stwierdzenie lub brak choroby zawodowej stanowi tylko jedną z okoliczności spornych, którą sąd ocenia samodzielnie, zwykle poprzez dopuszczenie dowodu z opinii biegłych lekarzy sądowych.

Dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego czy też świadczeń odszkodowawczych samo stwierdzenie choroby zawodowej nie jest wystarczające. Ważne jest bowiem ustalenie czy choroba ta stanowi przyczynę inwalidztwa lub czy spowodowała ona uszczerbek na zdrowiu pracownika bądź jego śmierć. Decyzja inspektora sanitarnego stwierdzająca chorobę zawodową nie będzie miała wpływu na odmowę przyznania przez sąd jednorazowego odszkodowania lub renty inwalidzkiej czy rodzinnej, jeżeli postępowanie dowodowe wykaże, że choroba ta nie była przyczyną uszczerbku na zdrowiu, inwalidztwa czy śmierci – podkreślił sąd.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wydany w postępowaniu ze skargi na decyzję inspektora sanitarnego nie ma charakteru wiążącego dla sądu rozpoznającego roszczenia związane ze skutkami choroby zawodowej. Decyzja Państwowego Inspektora Sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej nie jest zatem wiążąca dla sądów orzekających w sprawach o świadczenia przysługujące czy to z tytułu chorób zawodowych - w oparciu o przepisy ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r., nr 167, poz. 1322 ze zm.), czy to z tytułu rozstroju zdrowia - w oparciu o przepisyKodeksu cywilnego.

W rezultacie sąd okręgowy rozpatrując sprawę ponownie, będzie musiał ustalić, czy pracownikchorobę ujętą w wykazie chorób zawodowych , o którym mowa w art. 235¹ Kodeksu pracy orazczy schorzenie to powoduje częściową lub całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.).