Sejm pochyli się nad działaniami Państwowej Inspekcji Pracy w 2014 r.

Na 101 posiedzeniu Sejmu Izba zapozna się ze sprawozdaniem Głównego Inspektora Pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2014 r. wraz ze stanowiskiem Rady Ochrony Pracy oraz Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.

Według sprawozdania PIP z 2014 r., w ubiegłym roku inspektorzy pracy przeprowadzili ponad 90 tys. kontroli u blisko 73 tys. pracodawców, na rzecz których świadczyło pracę około 4 mln osób. W związku ze stwierdzonymi naruszeniami przepisów BHP inspektorzy wydali ponad 318 tys. decyzji dotyczących głównie przygotowania do pracy, m.in.:

• szkoleń bhp,
• badań lekarskich,
• uprawnień kwalifikacyjnych,
• stanowisk pracy oraz
• maszyn i urządzeń technicznych.

Inspektorzy PIP skierowali do pracodawców ponad 60 tys. wystąpień, zawierających łącznie ponad 280 tys. wniosków o usunięcie nieprawidłowości.

Wydanych zostało ponad 11 tys. poleceń ustnych, co wyeliminowało stwierdzone przez inspektorów nieprawidłowości jeszcze w trakcie kontroli lub niezwłocznie po jej zakończeniu.

W ubiegłym roku do PIP wpłynęło około 42 tys. skarg, dotyczących głównie należności pracowniczych oraz nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy. Specjaliści PIP udzielili około 1,2 mln bezpłatnych porad prawnych.

W 2014 r. inspektorzy odnotowali około 92 tys. wykroczeń przeciwko prawom pracowników. Nałożyli ponad 19 tys. mandatów karnych na kwotę ponad 23 mln złotych. Do sądów skierowali ponad 3 tys. wniosków o ukaranie. Rozpatrując wnioski inspektorów pracy, sądy orzekły grzywny w łącznej wysokości około 6 mln złotych. Natomiast do prokuratury skierowanych zostało 626 powiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Dotyczyły one głównie:

• udaremniania lub utrudniania inspektorom wykonywania czynności służbowych,
• złośliwego lub uporczywego naruszania praw pracowniczych oraz
• fałszowania dokumentów i poświadczania nieprawdy.

W obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy działania kontrolno-nadzorcze i prewencyjne PIP koncentrowały się na eliminowaniu i zapobieganiu zagrożeniom w miejscu pracy. Wnikliwe kontrole stanu przestrzegania przepisów BHP przeprowadzone były m.in. w:

• podmiotach leczniczych,
• budownictwie,
• górnictwie,
• podziemnych zakładach górniczych,
• zakładach odlewniczych,
• zakładach przyłączonych bezpośrednio do sieci dystrybucji energii elektrycznej średnich napięć,
• zakładach azotowych branży chemicznej,
• zakładach chowu koni i bydła

oraz przy pozyskiwaniu drewna, a także w wielu innych branżach. Kontrole te niestety wykazały liczne nieprawidłowości.

Jak czytamy w sprawozdaniu PIP za 204 r. w toku tym kontynuowany był program wzmożonego nadzoru w grupie zakładów przemysłowych charakteryzujących się bardzo wysokim poziomem zagrożeń. W ubiegłym roku programem tym objętych zostało 53 zakłady. Dzięki tym działaniom osiągnięto znaczącą poprawę m.in.:

• w zakresie przygotowania pracowników do pracy,
• organizacji transportu wewnątrzzakładowego,
• dostosowania maszyn do wymogów BHP.

Przyczyniło się to do znacznego ograniczenia zagrożeń w  zakładach objętych tym programem.

Ponadto specjaliści PIP zbadali przyczyny i okoliczności zgłoszonych do inspekcji ponad 2 tys. wypadków przy pracy w 2014 r.. W wypadkach tych poszkodowanych zostało ogółem 2349 osób, w tym 267 poniosło śmierć, a 768 doznało ciężkich obrażeń.

Najliczniejszą grupę poszkodowanych stanowiły osoby o krótkim stażu pracy – do roku w danym zakładzie. Wśród nich co trzecia ofiara śmiertelna wypadku była w wieku od 50 do 59 lat. Natomiast wśród ciężko poszkodowanych w wypadkach, w grupie osób najkrócej zatrudnionych w tym samym zakładzie, dominowały osoby młode – od 19 do 29 lat.

Najwięcej wypadków ze skutkiem śmiertelnym odnotowano w budownictwie, przemyśle i górnictwie. Dochodziło do nich najczęściej przy pracach na rusztowaniu, wskutek upadku z drabiny, w wykopach, podczas wycinki drzew, wskutek porażenia prądem. Natomiast wśród ogółu poszkodowanych w wypadkach zbadanych przez organy inspekcji zwiększył się w porównaniu z rokiem poprzednim odsetek osób zatrudnionych na innej podstawie niż stosunek pracy i objętych ubezpieczeniem wypadkowym.

Jak podkreśliła, na połączonym posiedzeniu Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, przedstawiająca sprawozdanie główna inspektor pracy Iwona Hickiewicz, realizując przysługujące jej uprawnienia, w ubiegłym roku skierowała do właściwych ministrów 8 wniosków legislacyjnych. Zawierały one propozycje nowych regulacji prawnych, jak też nowelizacji już istniejących aktów prawnych. Wielokrotnie zgłaszała potrzebę zmian, m.in. w zakresie:

• potwierdzania na piśmie warunków umowy o pracę przed faktycznym dopuszczeniem pracownika do pracy,
• uściślenia przepisów ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych,
• ustalania prawa do emerytur pomostowych pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze.

ROP 7 lipca 2015 r., po zapoznaniu się ze sprawozdaniem PIP za 2014 r., przyjęła to sprawozdanie. Natomiast w swoim stanowisku sformułowała jednocześnie kilkanaście następujących wniosków:

• Rada uznaje za celowe przeprowadzenie kompleksowej analizy przyczyn utrzymującej się tendencji spadkowej liczby układów zbiorowych w Polsce, rozwijanie zróżnicowanych form promocji bezpiecznych zachowań w środowisku pracy oraz branżowych programów przeciwdziałania wypadkom przy pracy na wzór Porozumienia dla Bezpieczeństwa w Budownictwie.
• Zaleca PIP zintensyfikowanie kontroli przestrzegania przepisów o czasie pracy oraz jego ewidencjonowania, a także zintensyfikowanie monitorowania legalności zatrudnienia cudzoziemców w Polsce.
• Wskazujemy na potrzebę popularyzacji w środkach masowego przekazu dobrych praktyk w dziedzinie BHP oraz podjęcia skuteczniejszych działań zapobiegających utrudnianiu PIP wykonywania czynności służbowych.
• ROP uznaje, że należy udoskonalić system postępowania powypadkowego w zakresie ustalania przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy, opracować system, który ujmie całościowo łączny czas pracy świadczonej przez poszczególnych pracowników wielu podmiotom, podjąć bardziej zdecydowane działania wobec naruszających prawo agencji  zatrudnienia.
• Inspekcja powinna ponadto kontynuować działania kontrolne u pracodawców w odniesieniu do niewypłacania lub nieterminowego wypłacania wynagrodzeń i zintensyfikować działania na rzecz podniesienia poziomu bezpieczeństwa pracy nowo przyjętych pracowników. Powinna również analizować koszty wypadków przy pracy, biorąc pod uwagę zarówno koszty bezpośrednie, jak i koszty pośrednie, co wskaże wpływ opłacalności inwestycji w BHP.
• Jednocześnie rada wnioskuje w stanowisku o przyznanie PIP większych środków finansowych, które umożliwiłyby jej rozwój i dalszą intensyfikację działań.

7 lipca 2015 r. sprawozdanie, wraz ze stanowiskiem Rady Ochrony Pracy, zostało skierowane do rozpatrzenia w Komisjach: do Spraw Kontroli Państwowej oraz Polityki Społecznej i Rodziny. 4 sierpnia 2015 r. komisje wniosły o przyjęcie dokumentu. Warto też podkreślić że posłowie już podczas wspólnego posiedzenia komisji postulowali o zwiększenie nakładów finansowych na wynagrodzenie pracowników PIP. Jak podkreśliła na posiedzeniu komisji poseł Anna Bańkowska „Nie wiem, czy państwo wiedzą, ale inspektorzy pracy na rękę zarabiają około 2,5 tys. złotych. To jest coś niebywałego, biorąc pod uwagę to, że kontrolują i właściwie w każdym przypadku mogą udowodnić kontrolowanej firmie, że ona przekracza czy łamie prawo itd. Za takie pieniądze. Czas pracy de facto nielimitowany, można powiedzieć. Konieczność rozjazdów na te kontrole po wielkim terytorium. Koszty zwrotu za delegację własnym samochodem poniżej ustawowej górnej granicy. W Sejmie stosuje się tę wyższą granicę stawek. No, to wszystko się składa na bylejakość obsługi inspektora pracy. Dlatego całym sercem przychylam się do tych wniosków, które padły w koreferacie pana posła Śniadka, że naprawdę trzeba doprowadzić do właściwych regulacji płacowych.”

Op. red.