Służba bhp spoza zakładu tylko gdy nie ma chętnych na etat

Michał Culepa
Michał Culepa
18.08.2022AKTUALNE

Służba bhp spoza zakładu tylko gdy nie ma chętnych na etat

Można powierzyć funkcje zadań służby bhp specjaliście spoza zakładu pracy, niebędącego pracownikiem, jeżeli pracodawca wykaże, przed wydaniem stosownego nakazu przez inspektora pracy, że były podejmowane działania w celu zatrudnienia specjalistów ds. bhp, ale zakończyły się fiaskiem – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 lutego 2019 r. sygn. I OSK 841/17.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Kiedy trzeba utworzyć komórkę służby bhp w zakładzie pracy?
  • Kiedy można powierzyć zadania służby bhp specjaliście spoza zakładu pracy?
  • Co zrobić kiedy inspektor pracy wyda nakaz utworzenia służby bhp w firmie?

Czytaj także: 8 pierwszych kroków pracownika służby BHP w nowym zakładzie.>>>

W Przedsiębiorstwie przeprowadzona została kontrola przez inspektora Okręgowego Inspektoratu Pracy. Kontrola dotyczyła m.in. spraw bhp i tu inspektor stwierdził nieprawidłowości dotyczące organizacji ochrony bhp w zakładzie. Decyzja pokontrolna nakazywała utworzenie w przedsiębiorstwie odrębnej komórki służby bhp i zatrudnienie w tym celu pracowników-specjalistów.

Przedsiębiorstwo odwołało się od tej decyzji, ale decyzja Okręgowego Inspektora Pracy potwierdziła tylko nakaz utworzenia komórki służby bhp zgodnie z art. 23711 §1 Kodeksu pracy.

W myśl tego przepisu nakazuje się obligatoryjne utworzenie tego typu służby w zakładzie pracy, zatrudniającym powyżej 100 osób.

A zakład należący do Przedsiębiorstwa zatrudniał w momencie kontroli liczbę pracowników znacznie przekraczającą dolny limit kodeksowy.

Przedsiębiorstwo odwołało się od tej decyzji, twierdząc, że nie jest możliwe utworzenie służby BHP poprzez zatrudnienie inspektora bhp, ponieważ na rynku pracy nie ma chętnych do podjęcia zatrudnienia w tym charakterze. W zakładzie należącym do tego przedsiębiorstwa działała bowiem służba bhp, tyle, że jej funkcje powierzono osobie spoza zakładu, prowadzącej własną działalność gospodarczą, na podstawie umowy zlecenia. Taki przypadek przewiduje art. 237 11 § 2 Kodeksu pracy.

Zgodnie z tym przepisem dopuszcza się możliwość powierzenia przez pracodawcę – przy braku kompetentnych pracowników – wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Taki specjalista spoza zakładu pracy powinien oczywiście spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie dla pracowników tej służby.

Nawet przy braku kompetentnych pracowników do wykonywania zadań służby bhp trzeba utworzyć komórkę służby bhp jeżeli zatrudnia się powyżej 100 pracowników – orzekł WSA

Odwołanie Przedsiębiorstwa zostało jednak oddalone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie. WSA wskazał, że § 1 ust. 3 rozporządzenia z 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy nakazuje pracodawcy – który zatrudnia od 100 do 600 pracowników (a w tym przedziale mieściło się zatrudnienie pracowników Przedsiębiorstwa) – bezwzględnie utworzyć wieloosobową lub jednoosobową komórkę organizacyjną stanowiącą służbę bhp albo zatrudnić w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Nawet, gdy pracodawca zatrudniający powyżej 100 osób nie ma kompetentnych pracowników do wykonywania zadań służby bhp, to i tak jest zobligowany do utworzenia służby bhp i nie ma wyboru pomiędzy utworzeniem służby bhp w zakładzie, a powierzeniem wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy.

Przedsiębiorstwo próbowało jeszcze wykazać, że podejmowało działania w celu znalezienia pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, ale próby te były nieudane. Tyle, że działania te były podjęte w trakcie albo tuż po dokonaniu czynności kontrolnych przez OIP. Stosowne pismo z miejscowego Powiatowego Urzędu Pracy w K. o braku chętnych na stanowisko inspektora służby bhp w Przedsiębiorstwie dotarło do zakładu dopiero w sierpniu, podczas, gdy decyzja OIP nakazująca utworzenie służby bhp została wydana niespełna 2 miesiące wcześniej, w czerwcu.

Powierzenie zadań służby bhp specjaliście ds. bhp spoza zakładu, przy zatrudnianiu ponad 100 pracowników jest możliwe w uzasadnionym przypadku – orzekł NSA

Wyrok WSA potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny, oddalając skargę kasacyjną Przedsiębiorstwa. NSA przypomniał, że pracodawca zatrudniający powyżej 100 osób powinien utworzyć służbę bhp i zatrudnić pracownika (pracowników) tej służby.

Ważne

Osoby z zewnątrz mogłyby ewentualnie wykonywać zadania służby bhp jedynie w przypadku, gdyby przedsiębiorstwo wykazało, że – pomimo nakazu – nie jest w stanie zatrudnić własnych pracowników. Taką wykładnię prezentuje wcześniejsze orzecznictwo, które NSA w pełni zaakceptował.

NSA wskazał ponadto, że Przedsiębiorstwo na dzień wydania decyzji OIP nie wykazało, braku możliwości zatrudnienia pracowników z obiektywnych powodów.

Wszelkie działania jakie zostały podjęte przez Przedsiębiorstwo, nastąpiły już po wydaniu nakazu utworzenia służby bhp. Tym samym nakaz zawarty w decyzji organu inspekcji pracy był obowiązujący i Przedsiębiorstwo powinno go wykonać.

Wnioski z orzeczenia Sądu dla pracodawcy:

  • Każdy pracodawca zatrudniający powyżej 100 osób obowiązany jest utworzyć etatową służbę bhp.
  • Wyjątkowo dopuszcza się zlecenie zadań służby bhp poza zakładem pracy.
  • Pracodawca musi wykazać, że już przed wydaniem przez inspektora pracy nakazu utworzenia służby bhp podejmował próby zatrudnienia specjalistów bhp i były one skazane na porażkę.
  • Jeżeli inspektor pracy wydał nakaz utworzenia służby bhp, należy wskazać, że w dacie wydania nakazu wykonanie tego obowiązku było nierealne, ze względu na brak chętnych.
  • Dopiero wykazanie przez pracodawcę niemożności zatrudnienia specjalistów ds. bhp na etacie umożliwia zlecenie tych zadań poza firmą/zakładem, także na rzecz specjalistów prowadzących działalność gospodarczą. Taka sytuacja musi jednak mieć miejsce przed kontrolą i wydaniem nakazu inspektora pracy o utworzeniu służby bhp.
Autor: 

Michał Culepa

Prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy

Autor
Michał Culepa
Prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, wieloletni redaktor Serwisu Prawno-Pracowniczego, współpracownik merytoryczny największych wydawnictw prawniczych. Doświadczony trener i wykładowca. Autor licznych komentarzy i opracowań dotyczących m.in. zatrudnienia w jednostkach sektora finansów publicznych, instytucjach kultury, oświacie.