Szczepienia pracowników przeciw grypie mają być zwolnione od PIT

Z ogólnych przepisów prawa pracy nie wynika wprost obowiązek finansowania przez pracodawcę szczepień swoich pracowników przeciw grypie. W art. 207 § 2 Kodeksu pracy jest mowa o tym, że pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

W tym zakresie pracodawca powinien m.in. reagować na potrzeby odnośnie do zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.

Z kolei art. 222¹ tej ustawy nakazuje, aby w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych stosować wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe – ograniczające stopień tego narażenia. Jednym z takich środków są szczepienia ochronne pracowników.

Szczepienia pracowników przeciw grypie należy rozpatrywać pod kątem art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. Przepis ten za przychody ze stosunku pracy uznaje wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, w tym m.in. świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.  

Z treścią przywołanych regulacji korespondują przepisy wykonawcze, np. zawarte w  rozporządzeniu Rady Ministrów z 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności (Dz.U. z 2012 r. poz. 40). Określono w nim czynności zawodowe, które wymagają przeprowadzenia różnego rodzaju szczepień, w tym także przeciwko grypie.

Natomiast rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. z 2005 r. nr 81, poz. 716 ze zm.) –jako szkodliwe biologicznie określa (w załączniku nr 1) m.in. wirusy grypy typu A, B i C. Załącznik nr 2 zawiera zaś wykaz prac narażających pracowników na wpływ wspomnianych czynników. Należą do nich np. praca w zakładach produkujących żywność, praca w jednostkach ochrony zdrowia, a także w laboratoriach klinicznych i diagnostycznych. Ponadto § 16 rozporządzenia nakazuje, aby w razie wystąpienia lub możliwości wystąpienia w środowisku pracy szkodliwego czynnika biologicznego, przeciw któremu jest dostępna szczepionka, stosować odpowiednio przepisy ustawy o chorobach zakaźnych.

Takim aktem prawnym jest obecnie ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 poz. 1239 ze zm.). W celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, w art. 20 ust. 1 wprowadza ona obowiązek przeprowadzania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych przy wykonywaniu określonych  czynności zawodowych. Precyzuje zarazem, że koszty  tych szczepień ponosi pracodawca (art. 20 ust. 3).

W przypadkach, gdy pracodawca jest zobligowany do szczepienia  pracowników (w tym na grypę) na podstawie przepisów obowiązującego prawa, nie można mówić  o nieodpłatnych ani częściowo odpłatnych świadczeniach na ich rzecz. Takie szczepienia pozostają bowiem w ścisłym związku z wykonywaniem przez te osoby ich obowiązków służbowych, zaś ewentualne osobiste korzyści ze wspomnianych szczepień mają charakter drugorzędny.

W konsekwencji nie powstaje u nich przychód z tego tytułu, który mógłby skutkować koniecznością opodatkowania PIT.

Potwierdzały to w swoich wyjaśnieniach również organy podatkowe

Inaczej będzie w sytuacji, gdy pracodawca nie ma obowiązku szczepienia  pracowników przeciw grypie na podstawie przepisów bhp. Fiskus stoi na stanowisku, że w takich przypadkach sfinansowanie tym osobom (w całości albo w części) tego rodzaju szczepień powoduje u nich powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT. Świadczenia te mieszczą się bowiem w definicji przychodów ze stosunku pracy, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.

Ponieważ „dobrowolne” szczepienia pracowników nie podlegają zwolnieniom na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 i 11a ustawy o PIT (dotyczących świadczeń przysługujących na podstawie przepisów bhp) – ich wartość zakład pracy ma obowiązek doliczyć do wynagrodzenia pracownika za miesiąc, w którym je otrzymał i od łącznej wartości obliczyć oraz odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy.

Takie wnioski nasuwają się m.in. z interpretacji:

• dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 7 stycznia 2013 r. (nr IBPBII/1/415-1041/12/MK) i
• dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 16 lutego 2017 r. (nr 1462-IPPB2.4511.768.2016.1.MG).

Resort finansów zapowiada zmianę przepisów w tym zakresie. Będziemy o tym informować na portalu.