Testy antygenowe (na Covid-19) w pracy – czy pracodawca może nakazać ich wykonanie pracownikowi

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
13.04.2021AKTUALNE

Testy antygenowe (na Covid-19) w pracy – czy pracodawca może nakazać ich wykonanie pracownikowi

W wielu zakładach pracy pracodawcy zdecydowali się poddawać swoich pracowników testom antygenowym na COVID-19. W związku z tą praktyką rodzi się pytanie o podstawę prawną takich działań, na którą może powołać się pracodawca nakazując pracownikom wykonanie udostępnionego przez firmę testu antygenowego (na Covid-19). Oczywiście zalecenie wykonania testu ma na celu zminimalizowanie prawdopodobieństwa pojawienia się ogniska choroby w zakładzie. Jednak czy takie działania organizacyjne można traktować, jako środek ochrony zbiorowej ograniczające możliwość pojawienia się choroby w zakładzie?

Jakiekolwiek testy zmierzające do wykrycia nosicielstwa koronawirusa wywołującego chorobę COVID-19 nie mogą być traktowane w kategoriach środków ochrony zbiorowej. Nie ma bezpośredniej podstawy prawnej umożliwiającej pracodawcy wydawanie polecenia pracownikom wykonania testu na Covid-19. Wykonanie takiego testu jest oczywiście możliwe za zgodą pracownika. Ewentualnym przepisem, na który pracodawca może się powołać, jest art. 207 § 2 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Nie jest to jednak przepis, który w sposób bezpośredni uprawnia pracodawcę do wydania polecenia zrealizowania testu.

Testy antygenowe (na Covid-19) w pracy – nakaz a zalecenie

Epidemia COVID-19 stanowi poważne zagrożenie dla prawidłowej organizacji procesu pracy dla pracodawców. Oczywiście jest ono większe w przypadku gdy pracodawcy nie mają możliwości powierzenia przykładowo pracy zdalnej. Tam gdzie praca jest wykonywana na terenie zakładu i wymaga jednoczesnej obecności w jednym miejscu i czasie wielu osób wystąpienie choćby jednego przypadku zakażenia COVID-19 może całkowicie sparaliżować płynność pracodawcy w zakresie realizowanych zadań.

Uwzględniając powyższe, pracodawcy podejmują rozważania nad możliwością podejmowania, we własnym zakresie, działań zmierzających do weryfikacji występowania w szeregach pracowników zakażenia koronawirusem. Do takich rozważanych działań organizacyjnych można zaliczyć stosowanie coraz bardziej dostępnych testów antygenowe (na Covid-19) w pracy

Ważne

Problem z tym, że żaden z obowiązujących przepisów nie daje pracodawcy bezpośredniej możliwości zobowiązania pracownika do wykonania takiego testu. Nawet w sytuacji gdy jest on finansowany ze środków pracodawcy.

Pośrednim przepisem, który mógłby stosować pracodawca jest ogólna zasada zgodnie, z którą pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Z całą pewnością testy antygenowe są rozwiązaniami technicznymi, które mogą przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa pracowników poprzez wykrycie i czasowe „eliminowanie” z zespołu pracowników osób zakażonych. Z drugiej jednak strony należy przyjąć, że brak bezpośrednich przepisów sprawia, iż ewentualne testowanie pracowników jest możliwe – jednak jako propozycja, po uprzednim wyrażeniu przez nich zgody.

Testy antygenowe (przeciw COVID-19) a środki ochrony zbiorowej  

Testy antygenowe nie mogą być traktowane w kategoriach środków ochrony zbiorowej. Z definicji środków ochrony zbiorowej wynika bowiem, iż są to środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach.

Test na obecność koronawirusa z oczywistych względów nie mieści się w przywołanej wyżej definicji środków ochrony zbiorowej.

Uwaga!

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Powyższa zasada wynikająca z art. 207 § 2 kp nie może stanowić samoistnej podstawy prawnej umożliwiającej pracodawcom testowanie pracowników w związku z COVID-19. Aby testowanie pracowników testami antygenowymi było legalne musi się opierać na właściwych podstawach prawnych, których na chwilę obecną nie ma, a które muszą również uwzględniać aspekt przetwarzania danych osobowych – danych o stanie zdrowia pracowników.

 

Autor: 

Sebastian Kryczka

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.