Badania okresowe pracowników – kierować czy nie kierować

Badania lekarskie zaliczają się do szczególnych środków profilaktycznych – pozwalają bowiem zapobiegać, przynajmniej teoretycznie, świadczeniu pracy przez osoby, które jej wykonywać nie powinny. W ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej można wyróżnić badania:

• wstępne,

• okresowe,

• kontrolne oraz

• końcowe.

Zrealizowanie badań wstępnych oraz uzyskanie orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku w warunkach opisanych w skierowaniu na badania lekarskie nie oznacza, że zatrudniony będzie przez cały okres aktywności zawodowej miał kwalifikacje zdrowotne do wykonywania pracy. Weryfikacji stanu zdrowia służą badania okresowe.

W okresie epidemii obowiązki związane z kierowaniem pracowników na profilaktyczne badania lekarskie uległy czasowym modyfikacjom. Należy w tym względzie odwołać się do zasady zgodnie z którą w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii wykonywanie okresowych badań lekarskich oraz badań psychologicznych, w zakresie o którym mowa w przepisach Kodeksu pracy, ustawy o transporcie drogowym, ustawy o transporcie kolejowym ulega zawieszeniu do czasu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Czy funkcjonowanie placówki medycznej to wystarczająca podstawą do kierowania pracowników, którym kończy się orzeczenie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy, na kolejne badania okresowe?

Odnosząc się do powyższej wątpliwości przepisy niestety nie przewidują rozwiązania pośredniego, w ramach którego ocenie pracodawcy, w tym lekarza medycyny pracy sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, pozostawiona byłaby kwestia możliwości skierowania pracownika na badania okresowe w czasie epidemii.

Jest to dla pracodawców jednoznaczny sygnał pozwalający czasowo „zapomnieć” o istnieniu regulacji związanych skierowanie pracowników na badania okresowe.

Z jednej strony nie ma przepisu zakazującego kierowania pracowników na takie badania w sytuacji gdy jednostka medycyny pracy funkcjonuje. Z drugiej strony przepis szczególny obowiązujący w czasie epidemii nie daje podstaw uprawniających pracodawcę do sporządzenia skierowania na badania okresowe oraz zobowiązania pracownika do ich realizacji.

Co zrobić w gdy pracodawca zdecydował się sporządzić skierowanie, a pracownik nie wykazywał sprzeciwu i zrealizował je? Oceniając takie postępowanie (niezależnie od kwestii zrealizowania procedury profilaktycznych badań okresowych przez lekarza medycyny pracy w okresie epidemii) można przyjąć, iż orzeczenie lekarskie, które zostało wydane jak najbardziej będzie ważne. Tym samym kontrolujący pracodawcę inspektor pracy będzie mógł oczywiście zakwestionować postępowanie pracodawcy – w postaci skierowania pracownika na okresowe badania lekarskie w czasie epidemii. Jednak nie powinien kwestionować ważności uzyskanego orzeczenia lekarskiego.