Kontrola PIP po wniosku społecznego inspektora pracy

Nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy każdemu pracodawcy, niezależnie od wielkości zatrudnienia oraz formy organizacyjno-prawnej, w pierwszej kolejności kojarzy się z działaniami instytucji państwowej. Państwowa Inspekcja Pracy dysponuje jednak ograniczoną liczbą etatów (chociaż systematycznie uzupełnianą w ramach corocznych kursów inspektorskich). To sprawia, iż trudno mówić o objęciu pełnym i regularnym nadzorem wszystkim pracodawców. Są oczywiście zakłady pracy pod specjalnym nadzorem. W nich inspektorzy pojawiają się częściej ze względu na skalę zagrożeń zawodowych. Chociaż zdarzały się sytuacje, że choć specyfika zakładu uzasadnia objęcie go częstym nadzorem ze strony PIP, to inspektor pojawia się tylko i wyłącznie w ramach interwencji zaprzyjaźnionej organizacji związkowej.

Obok nadzoru zinstytucjonalizowanego bardzo istotną rolę (bywa, że w teorii) pełni społeczny nadzór nad warunkami pracy. Jest on realizowany przez społecznych inspektorów pracy. Co do zasady społeczna inspekcja pracy może funkcjonować samodzielnie. Oznacz to, że we własnym zakresie przeprowadza działania związane z kontrolą i nadzorem. Wbrew pozorom społeczny inspektor pracy nie jest tylko i wyłącznie od przysłowiowej „pasty bhp” oraz odzieży i obuwia roboczego. Społeczny inspektor pracy, jeżeli myśli o profesjonalnym wywiązywaniu się z powierzonych obowiązków, powinien interesować się zarówno kwestiami bhp, jak również zagadnieniami prawnej ochrony pracy. Także do zakresu jego zainteresowania można zaliczyć takie kwestie jak:

• prawidłowość prowadzenia dokumentacji pracowniczej,

• wynagrodzenia za pracę,

• urlopy wypoczynkowe,

• uprawnienia związane z rodzicielstwem.

Mimo dużej samodzielności społecznych inspektorów pracy mają oni ustawową gwarancję w zakresie współdziałania z Państwową Inspekcją Pracy. Współpraca ta ma charakter bardzo daleko idący. Realizowana jest na podstawie:

• ustawy o społecznej inspekcji pracy,

• wytycznych ogólnokrajowych organizacji związkowych,

• jak również w ramach kontaktów nieformalnych.

Szczególnym uprawnieniem społecznej inspekcji pracy jest wniosek zakładowego społecznego inspektora pracy, uzgodniony z zakładowymi organizacjami związkowymi, dotyczący spraw zagrożenia zdrowia i życia pracowników. Wniosek taki odpowiednio umotywowany stanowi nic innego jak żądanie wszczęcia czynności kontrolnych przez inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy.

Nie jest oczywiście w interesie inspektorów pracy zasypywanie urzędu wnioskami w sprawie przeprowadzenia kontroli. Tym samym wydaje się, że zanim kontrola zostanie rozpoczęta, inspektor dokona oceny, na ile sytuacja opisana we wniosku ma związek z zagrożeniem zdrowia i życia pracowników. Szczególnie w tak specyficznym okresie jakim jest okres epidemii.

Warto pamiętać, że przeprowadzenie kontroli po wniosku społecznego inspektora pracy nie kończy kontaktów między pracodawcą a inspektorem PIP. Inspektorzy pracy mają bowiem prawo w wyniku takich kontroli wszcząć postępowanie w sprawach o wykroczenia. Tym samym w zależności od konkretnego przypadku pracodawca, w wyniku kontroli PIP, może spodziewać się nie tylko nakazu administracyjnego, np. wstrzymania prac w warunkach bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia pracowników, ale również:

• mandatu karnego,

• skierowania wniosku do sądu,

• zawiadomienia prokuratury w sprawie podejrzenia popełnienia przestępstwa.