Kontrole PIP w zakresie zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa w okresie epidemii

Państwowa Inspekcja Pracy działa na podstawie ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy. Zgodnie z art. 1 przywołanej ustawy jest ona organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej.

Zakres działalności PIP uregulowany został w art. 10 ustawy o PIP. Podstawowym zadaniem PIP jest zatem sprawowanie nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności:

• przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• przepisów dotyczących stosunku pracy,
• wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy,
• czasu pracy,
• urlopów,
• uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem,
• zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych.

Warto pamiętać, że przepisy prawa pracy to nie tylko Kodeks pracy czy rozporządzenia wykonawcze, ale i wewnątrzzakładowe źródła prawa pracy, takie jak np. regulaminy pracy czy układy zbiorowe pracy. Zatem inspektor pracy jest uprawniony do kontroli stanu przestrzegania prawa pracy zarówno z poziomu Kodeksu pracy, jak i przepisów wewnątrzzakładowych.

W okresie epidemii COVID-19, mimo braku bezpośrednich zmian w przepisach ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, zakres kontroli uległ rozszerzeniu o kwestie związane z działaniami podejmowanymi przez pracodawców w celu zapewnienia osobom pracującym odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie pandemii COVID-19.

W związku z wprowadzonym stanem epidemii inspektorzy pracy podczas kontroli sprawdzają realizację obowiązków nałożonych na pracodawców i zakłady pracy, mających na celu ograniczenie ryzyka rozprzestrzeniania się koronawirusa SARS-Cov-2, w tym:

• stosowanie się do aktualnie obowiązujących ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii,
• zapewnianie realizacji obowiązku przekazywania pracownikom informacji o zagrożeniach dla zdrowia i życia oraz o podjętych działaniach ochronnych i zapobiegawczych.

Ponadto należy mieć na względzie, że podczas kontroli, w zależności od profilu działalności zakładu pracy, w tym realizowanych procesów pracy i czynności wykonywanych przez osoby pracujące, wskazujących na duże prawdopodobieństwo kontaktu z osobą zarażoną wirusem SARS-CoV-2, sprawdzane przez inspektorów są w szczególności kwestie związane z:

• aktualizacją oceny ryzyka zawodowego,
• wyposażeniem pracowników w środki ochrony indywidualnej lub środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii (maseczki, przyłbice, rękawiczki, płyny dezynfekujące, środki higieniczne, środki do dezynfekcji rąk, itp.),
• organizacją stanowisk pracy (z uwzględnieniem wymaganej odległości min. 1,5 m między stanowiskami pracy),
• wdrożeniem (w miarę możliwości) rozwiązań organizacyjnych przewidujących wykonywanie pracy zdalnej lub pracy rotacyjnej.

W typowych przypadkach ustalenia inspektora pracy stanowią wyłącznie przedmiot relacji między kontrolowanym podmiotem a inspektorem. W przypadku gdy kontrola dotyczy kwestii szeroko rozumianej profilaktyki związanej z epidemią COVID-19, wówczas o stwierdzonych nieprawidłowościach w zakresie spełniania wymagań mających na celu ograniczanie ryzyka zakażania koronawirusem inspektorzy pracy informują, zgodnie z ustawową kompetencją, właściwe organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Warto bowiem mieć na względzie, że między Państwową Inspekcją Pracy a Państwową Inspekcją Sanitarną obowiązuje porozumienie zawarte 15 stycznia 2020 r., na podstawie którego strony zobowiązują się do współpracy w zakresie ochrony zdrowia pracowników przed zagrożeniami środowiska pracy, zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy i ich zwalczania. Porozumienie to obejmuje w szczególności wymianę informacji o działaniach kontrolnych o szczególnym znaczeniu dla ochrony zdrowia pracowników przed zagrożeniami środowiska pracy.