Zniesienia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy – powraca kwestia uprawnień kontrolnych PIP.

Przepisy ustawy o PIP regulują bardzo istotną kwestię dla pracodawców – przebieg postępowania kontrolnego. Celem takiego postępowania jest ustalenie stanu faktycznego w zakresie przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia oraz udokumentowanie dokonanych ustaleń. 

Należy mieć świadomość, że kontroli PIP mogą podlegać różne podmioty, które zatrudniają pracowników, jak również pracobiorców na innej podstawie niż stosunek pracy. Chodzi tu więc o „podmioty kontrolowane”, które zaliczają się do szeroko rozumianej sfery publicznej, jak i o przedsiębiorców – czyli podmioty sektora prywatnego.

Zasadą jest, że inspektorzy przeprowadzają kontrolę po okazaniu legitymacji służbowej. Jest to dokument, który potwierdza tożsamość i uprawnienia inspektora pracy lub innego upoważnionego pracownika Państwowej Inspekcji Pracy.

Jednak, gdy kontrolowany ma być przedsiębiorca sama legitymacja nie wystarczy. Inspektor, jako pracownik organu kontroli po okazaniu legitymacji, musi przedstawić też upoważnienie do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy. 

W ostatnim czasie została skierowana do Sejmu RP petycja opracowana przez Stowarzyszenie Inspektorów Pracy Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższa petycja dotyczy zniesienia obowiązku wystawiania inspektorom pracy upoważnienia do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy i możliwości podjęcia kontroli po okazaniu tylko legitymacji inspektora pracy. 

Podkreśla się, iż w wielu przypadkach kluczowe znaczenie, z punktu widzenia osiągnięcia celów kontroli, ma sprawność działania inspektorów. To pozostaje w sprzeczności z koniecznością uprzedniego uzyskania upoważnienia do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy. 

Można zauważyć, że upoważnienie do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy w dużej części dubluje inne, wymagane przepisami dokumenty urzędowe. Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy w art. 28 przewiduje obowiązek okazania legitymacji służbowej przez kontrolera „w taki sposób, aby osoba ta mogła odczytać i zanotować jego dane”. Przepis określa zatem obowiązek inspektora w tym zakresie, a zarazem uprawnienie osoby kontrolowanej do sprawdzenia (i weryfikacji) tożsamości funkcjonariusz publicznego, co jest standardem działania organów władzy publicznej. 

Na obecnym etapie Komisja ds. Petycji zdecydowała o skierowaniu petycji do Marszałka Sejmu w celu uzyskania opinii Rady Ochrony Pracy w tej sprawie. Uwzględniając fakt, iż jest dopiero marzec, nie można wykluczyć, że w tym roku zostaną ostatecznie wprowadzone stosowne zmiany do ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, które zniosą obowiązek uzyskiwania wcześniejszego upoważnienie do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy. Oczywiście gwarancji na to nie ma, ponieważ podobne próby podejmowane są od wielu lat. 

Niezależnie od powyższego, warto wspomnieć, że obecne przepisy przewidują wyjątek pozwalający na rozpoczęcie kontroli inspektora PIP bez upoważnienia. 

Uwzględniając powyższe, zgodnie z aktualnym stanem prawnym, zawsze istnieje konieczność uzyskania upoważnienie do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy. Jednak w szczególnych przypadkach jego przedłożenie kontrolowanemu przedsiębiorcy może być odsunięte w czasie. Nowe rozwiązanie prawne, o ile zostanie wprowadzone, zniesie zupełnie obowiązek uzyskiwania upoważnienia do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy, niezależnie od pilności przeprowadzenia kontroli.