Magazynowanie substancji niebezpiecznych – najważniejsze informacje w pigułce

W przemyśle używa się różnorodnych substancji. Niektóre są zupełnie neutralne i nieszkodliwe dla ludzi i środowiska, jednak duża część z nich – przy nieodpowiednim użytkowaniu, magazynowaniu czy transportowaniu – może okazać się groźna dla zdrowia, a nawet życia pracowników. Mogą to być materiały utleniające, wybuchowe i łatwopalne, substancje żrące lub toksyczne, a także gaz pod ciśnieniem. Wszystkie te surowce są zagrożeniem fizycznym lub zagrożeniem dla zdrowia. Niewłaściwie wykorzystywane czy przechowywane, mogą doprowadzić do pożaru lub wybuchu, a w konsekwencji do poparzeń lub innych poważnych uszkodzeń ciała (w tym oczu), a w przypadku substancji toksycznych – do ciężkiego zatrucia, grożącego nawet śmiercią. 

Przede wszystkim należy podkreślić, że to pracodawca jest odpowiedzialny za wdrożenie i przestrzeganie właściwych norm, które ochronią pracownika narażonego na kontakt ze szkodliwymi substancjami. Dotyczy to zapewnienia zarówno adekwatnych procedur, jak i środków zapobiegawczych (m.in. w postaci odzieży ochronnej oraz specjalistycznych szkoleń), a także zagwarantowania procedur na wypadek groźnego zdarzenia. To pracodawca winien jest określić ryzyko i rodzaj zagrożenia, wprowadzić należyte przepisy, które regularnie będzie weryfikował i w razie potrzeby korygował, kontrolować przestrzeganie zasad oraz sposób przechowywania materiałów niebezpiecznych, a w razie jakiegokolwiek zagrożenia zobowiązany jest reagować. 

Na terenie Unii Europejskiej (a także w innych krajach świata) producenci niebezpiecznych substancji chemicznych są zobowiązani do sporządzania karty MSDS, czyli karty charakterystyki substancji niebezpiecznej (ang. material safety data sheet). To dokument, w którym szczegółowo opisuje się zagrożenia związane z danym preparatem. W dokumentach MSDS zawarte są również informacje o tym, jak zapobiegać ryzyku oraz jak sobie z nim radzić, jeśli dojdzie do groźnej sytuacji. Szczegóły dotyczące tego, co konkretnie powinna zawierać taka karta, ustalane są na poziomie krajowym. Warto zaznaczyć, że ze względu na mnogość różnorodnych substancji niebezpiecznych wykorzystywanych w przemyśle nie ma jednolitych przepisów dotyczących każdej z nich. Nie ma również żadnego jednolitego systemu prawnego i uniwersalnych zasad, które obejmowałby wszystkie kraje europejskie. Dlatego bardzo istotne są normy ustalane na poziomie danego państwa. 

Temat substancji niebezpiecznych poruszony został między innymi w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. W §93.1 tego dokumentu jest mowa o konieczności stosowania odpowiednich do danego materiału pomieszczeń, środków transportu, opakowań czy aparatur. Z kolei w §96 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku zawarto zapis o niedopuszczalności kumulowania zagrożeń i konieczności zaopatrzenia magazynów w specjalne instrukcje, z którymi zaznajomieni zostaną pracownicy, mówiące jasno o tym, jak należy składować, pakować czy transportować materiały niebezpieczne. W art. 21 pkt 1. Ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach jasno zaznaczono natomiast, że wszystkie pojemniki i zbiorniki do przechowywania niebezpiecznych substancji, środki transportu służące do ich przewożenia oraz miejsca ich przechowywania muszą być właściwie oznakowane przy użyciu stosownych znaków ostrzegawczych. 

System GHS (ang. Globally Harmonized System) jest systemem klasyfikacji i oznakowania substancji oraz mieszanin niebezpiecznych. Został opracowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych i ma na celu ujednolicenie standardów, które wcześniej różniły się w poszczególnych krajach. Obecnie obowiązuje w całej Unii Europejskiej oraz kilkudziesięciu innych państwach. Dzięki systemowi GHS ujednolicono sposób informowania o ryzyku, o którym powiadamia się innych przy użyciu haseł ostrzegawczych, specjalnych piktogramów i zwrotów (tzw. zwrotów H) mówiących o rodzaju zagrożenia oraz zwrotów mówiących o środkach przeciwdziałania (tzw. zwrotów P). Dzięki temu systemowi we wszystkich krajach, które go wdrożyły, w ten sam sposób określa się klasy zagrożeń: fizycznych, dla zdrowia oraz dla środowiska. 

Przede wszystkim do przechowywania substancji niebezpiecznych przeznaczone są specjalne pojemniki oraz magazyny chemiczne służące do składowania tych pojemników. Opakowania, w których magazynuje się te substancje, muszą być bowiem szczelne i mieć odpowiednie rozmiary, tak by ciecz miała przestrzeń do termicznego rozszerzania się. Ponadto opakowanie powinno być nie tylko wytrzymałe na czynniki zewnętrzne, lecz także zabezpieczone od środka – materiał, z którego jest wykonane, nie może wchodzić w reakcję z przechowywaną substancją. Bezpieczne przechowywanie materiałów łatwopalnych jest możliwe dzięki nowoczesnym systemom magazynowym o stalowej konstrukcji, zbudowanym z ognioodpornych płyt izolacyjnych oraz wyposażonych w mechanizm samozamykający. Szafy zabezpieczające i ognioodporne to doskonały sposób na przechowywanie farb i lakierów, substancji ropopochodnych czy łatwopalnych odpadów nawet w miejscu pracy. Dzięki temu pracownicy mają łatwy dostęp do tych materiałów, a jednocześnie ryzyko pożaru czy wypadku zostaje zminimalizowane. 

Zakup specjalnych magazynów chemicznych do przechowywania niebezpiecznych materiałów to najlepszy sposób na pewne i solidne magazynowanie tych substancji. Magazyny chemiczne TOPSERW to rozwiązanie, które spełnia wszystkie normy i wymogi bezpieczeństwa wynikające z przepisów. Można przechowywać w nich beczki, kontenery oraz butle gazowe. Dzięki wykonaniu z profilowanej i dodatkowo ocynkowanej blachy oraz wzmocnieniu profilami są bardzo solidne, a otwory wentylacyjne w drzwiach i ściankach bocznych zapewniają odpowiednią cyrkulację powietrza. Ścianki przeciwbryzgowe, po których substancja – w razie jakiegokolwiek wycieku – spływa do umieszczonych w podłogach specjalnych wanien wychwytowych, gwarantują maksimum bezpieczeństwa nawet w ekstremalnie groźnej sytuacji. W razie potrzeby możliwe jest również zamontowanie w magazynach m.in. klimatyzacji czy oświetlenia. Wszystko po to, by magazynowanie niebezpiecznych materiałów zostało rzetelnie zorganizowane. Od tego zależy bowiem zdrowie, a nawet życie pracowników.