Spawacz zawód niebezpieczny – jak uchronić go przed oparzeniami?

Zawód spawacza jest niezwykle pożądany, a przyczynia się do tego przede wszystkim rozwój branży przemysłowej, jak i duży deficyt rąk do pracy w tej dziedzinie. Zgodnie z raportem opracowanym przez Europejski Urząd ds. Pracy dot. nadwyżek i niedoborów siły roboczej w UE w 2022 r. spawacze znajdują się na liście 10 najbardziej deficytowych zawodów. Również w Polsce, raport Wojewódzkiego Urzędu Pracy pt. „Barometr zawodów” uwzględnia spawaczy w pierwszej piątce deficytowych zawodów w kraju – zaraz po kierowcach ciężarówek, ciągników siodłowych oraz przedstawicieli ochrony zdrowia.

Spawanie to czynność polegająca na stopieniu i łączeniu lub przecinaniu materiałów stalowych, metalowych itd. różnymi technikami. Mogą ją wykonywać pracownicy mający odpowiednie kwalifikacje i umiejętności. Co więcej – bardzo często spawaniem zajmuje się nie tylko spawacz, ale i mechanik, konserwator czy ślusarz.

Jednym z niebezpieczeństw związanych z wykonywaniem czynności spawalniczych jest ryzyko poparzenia – wykorzystywane elementy bardzo szybko się nagrzewają, a także odskakują w różnych kierunkach. Zabezpieczenie przed tymi zagrożeniami stanowią środki ochrony indywidualnej oraz odzież ochronna.

Minimalne wymagania bezpieczeństwa dla odzieży ochronnej do spawania i procesów pokrewnych określa norma EN ISO 11611. Jest potwierdzeniem, że odzież zabezpieczy użytkownika przed iskrami stopionego metalu i przypadkowym kontaktem z płomieniem. Norma wskazuje również właściwą specyfikę konstrukcji odzieży, m.in. brak mankietów czy unikanie kieszeni. Zgodnie z nią wyodrębnia się dwie klasy odzieży.

Klasa 1 (niższy poziom) oznacza, że tkanina stanowi ochronę przed mniej niebezpiecznymi technikami spawania i jest przeznaczona np. do spawania gazowego.

Klasa 2 (wyższy poziom) odnosi się do odzieży odpornej również na promieniowanie cieplne, rozdarcia. Jest także potwierdzeniem, że odzież pozytywnie przeszła testy stopionego metalu, czyli będzie odpowiednia m.in. do spawania MIG (z wysokim prądem).

Odporność odzieży na ciepło i płomienie określa również norma EN ISO 11612. Oznacza się ją za pomocą kodu literowego; każda litera odpowiada za inną ochronę:

A (rozprzestrzenianie się płomieni),

B (ciepło konwekcyjne),

C (promieniowanie cieplne),

D (rozpryski stopionego aluminium),

E (rozpryski stopionego żelaza),

F (ciepło kontaktowe).

Dobór odpowiedniej odzieży i dopasowanie jej właściwości powinno wynikać z wcześniej przeprowadzonej przez pracodawcę ocenie ryzyka zawodowego. Wybór odzieży, która spełnia odpowiednie normy potwierdza, że odzież pozytywnie przeszła testy jakości oraz zapewni bezpieczeństwo dla pracownika.

Odzież ochronna dla spawacza musi być wykonana z trudnopalnych materiałów. Szczególnie, że osoba wykonująca czynność spawania narażona jest na rozpryski stopionego metalu, a także krótkotrwały kontakt z płomieniem i promieniowaniem cieplnym. Jak wskazuje Ewa Gawrysiak, Regional Manager CEE TenCate Protective Fabrics, taka odzież musi minimalizować możliwe w normalnych warunkach spawania ryzyko porażenia prądem elektrycznym, do którego może dojść poprzez krótkotrwały kontakt z przewodami elektrycznymi pod napięciem do ok. 100 V.

Ważne, aby poza ochroną pracownika, odzież chroniła także środowisko naturalne – np. od bawełny bardziej ekologiczne są włókna lyocellu. Wykorzystywane są one w kolekcji Tecapro® Ecogreen i zostały wyprodukowane z odpowiedzialnie pozyskiwanego włókna celulozy. Co więcej, cała kolekcja zawiera 50% zielonych włókien.

Oprócz ochrony, ważną rolę dla pracowników tej branży odgrywa również komfort. Odzież ochronna do spawania, która jest zarówno bezpieczna, ekologiczna, ale i wygodna, ma pozytywny wpływ na ogólną efektywność i zadowolenie w miejscu pracy.

Ze względu na specyfikę wykonywanej czynności, pracownicy odpowiedzialni za spawanie, codziennie narażeni są na wysoką temperaturę, kontakt z iskrami i ogniem, ale również na zanieczyszczenia np. smar. Gromadzenie się różnych substancji na odzieży ochronnej może mieć negatywny wpływ na ognioodporne właściwości materiału. Jak podkreśla Marta Wojewnik, dyrektor zarządzająca CWS Workwear i przewodnicząca Koalicji Bezpieczni w Pracy, to pracodawcy są odpowiedzialni, aby odzież ochronna spełniała swoje zadanie podczas całego okresu użytkowania i znajdowała się w stanie odpowiadającym normom ochronnym. Ani pracownik, który nosi odzież ochronną przez pewien okres, ani pracodawca, nie są w stanie zdiagnozować, czy dana sztuka odzieży nadal zapewnia optymalną ochronę i spełnia swoje zadanie. Taką profesjonalną oceną, a także wynajmem odzieży spawalniczej 1 i 2 klasy zajmuje się właśnie firma CWS. Poprzez odpowiedni proces prania i naprawy odzieży oraz dzięki kontroli liczby cykli pralniczych, zapewniane jest zachowanie funkcji ochronnych odzieży przez cały czas jej użytkowania.

Odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej dla spawacza muszą całkowicie zasłaniać szyję i ręce, górną część tułowia, podbrzusze, a także nogi. Bardzo ważna jest również ochrona oczu, stosowanie nauszników, rękawic, przyłbicy, czy odpowiedniego obuwia. Dodatkowo, przewidując potencjalne błędy pracowników (po przeprowadzonej analizie), warto zadbać również o pierwszą warstwę ochronną – czyli trudnopalną bieliznę. Elżbieta Rogowska, Wiceprezes Zarządu PW Krystian, podkreśla, że powinna być ona stosowana pod odzieżą, co znacznie wzmacnia parametry ochronne. Bielizna niweluje ryzyko oparzenia, szczególnie w sytuacji gdy np. pracownik nie dopnie suwaka w kurtce lub nie zwróci uwagi na lekko podwinięty rękaw. Cała kolekcja FlameGuard PW Krystian składa się nie tylko z bielizny trudnopalnej, ale i pozostałej odzieży ochronnej o różnej gramaturze tkanin.

Trzymanie się powyższych zaleceń pozwoli pracodawcy na odpowiednie przygotowania pracownika, a tym samym umożliwienie mu bezpiecznego wykonywania czynności spawania.