Dobre praktyki w walce ze stresem w pracy – polskie rozwiązania nagrodzone

Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej, jako jedna z nielicznych instytucji w Europie, otrzymał nagrodę w Europejskim Konkursie Dobrych Praktyk, organizowanym w ramach ogólnoeuropejskiej kampanii informacyjnej pn. „Stres w pracy? Nie, dziękuję!”, prowadzonej na poziomie europejskim przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA). W Polsce kampanię prowadzi Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy (CIOP-PIB).

Ogólnoeuropejska kampania EU-OSHA „Stres w pracy? Nie, dziękuję!” to odpowiedź na coraz bardziej powszechny i niepokojący problem stresu zawodowego. W Europie stres zajmuje drugie miejsce, po zaburzeniach układu mięśniowo-szkieletowego, wśród najczęściej zgłaszanych problemów związanych z pracą zawodową. Szacuje się, że ok. 50-60% utraconych dni roboczych może być spowodowanych stresem związanym z pracą.

Konkurs Dobrych Praktyk miał na celu identyfikację i wyróżnienie firm i organizacji aktywnie zarządzających stresem i zagrożeniami psychospołecznymi. Zwycięzcy musieli wykazać się zaangażowaniem oraz podejściem uwzględniającym udział pracowników i ich przedstawicieli w projektowaniu rozwiązań dotyczących ich miejsc pracy. Jurorzy szukali przykładów najlepszych rozwiązań pomocnych w ocenie, eliminacji lub redukcji zagrożeń psychospołecznych. 

Wśród 11 nagrodzonych firm i instytucji z całej Europy, znalazł się Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej z Koszalina i jego wniosek zatytułowany „Profilaktyka stresu u funkcjonariuszy i pracowników jednostek OISW w Koszalinie”. Jednostka otrzymała nagrodę w kategorii „Pracodawca zatrudniający poniżej 100 osób” za wdrożenie systemu warsztatów i programów trenerskich, pomagających walczyć z problemem stresu zawodowego.

Sebastian Pietrusewicz, psycholog i współautor nagrodzonego wniosku konkursowego podkreślił, że przyznanie nagrody to wielkie wyróżnienie, ale także dowód na to, że wdrożenie praktycznych rozwiązań jest nie tylko pozytywnie oceniane przez pracowników, ale i przez zewnętrznych ekspertów.

Zaproponowane rozwiązania – zgodnie z ideą Konkursu Dobrych Praktyk – okazały się być nie tylko skuteczne, ale i uniwersalne – ich implementacja możliwa jest bowiem w podobnych miejscach pracy w Europy.

Projekt Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej z Koszalina opera się na warsztatach obejmujących m.in. szkolenia z zakresu:

• efektywnej komunikacji,
• asertywności czy
• rozwiązywania konfliktów interpersonalnych, a także
• metody radzenia sobie ze stresem w środowisku pracy.

W wyniku podjętych działań spadłą liczba zwolnień chorobowych, zwiększyła się natomiast grupa osób zainteresowanych udziałem w kolejnych szkoleniach i warsztatach dotyczących radzenia sobie ze stresem. Obecnie pracownicy chętniej zgłaszają problemy i współdziałają z kierownictwem przy opracowywaniu ich rozwiązań, co przekłada się na lepszą współpracę, skuteczniejsze wdrażanie tych rozwiązań i większą satysfakcję z wykonywanej pracy.

Jak pokazują wyniki badań przeprowadzonych przez Centralny Zarząd Służby Więziennej, aż co czwarty pracownik Służby Więziennej czuje się przeciążony obowiązkami, a ponad 40% respondentów doświadczyło wypalenia zawodowego. Popularyzacja rozwiązań zastosowanych w koszalińskim oddziale penitencjarnym mogłaby zatem przyczynić się do poprawy tych niepokojących danych.

Statystyki nie pozostawiają wątpliwości – około 70% pracowników zatrudnionych w Unii Europejskiej doświadcza stresu zawodowego. Mimo powszechności problemu, jedynie co trzeci pracodawca szuka jego rozwiązania. Zdaniem Christy Sedlatschek, dyrektora EU-OSHA, przyczyną takiego stanu rzeczy jest przeświadczenie, że zagrożenia psychospołeczne są trudniejszym wyzwaniem niż kwestie takie jak tradycyjne zagrożenia fizyczne, chemiczne czy biologiczne. Tymczasem można je likwidować lub ograniczać tak samo, jak inne czynniki zagrożeń zawodowych.

Stres zawodowy wpływa negatywnie na funkcjonowanie przedsiębiorstw i instytucji – w latach 2011-12, w samej tylko Wielkiej Brytanii długość przeciętnego zwolnienia chorobowego związanego z stresem wynosiła 24 dni.

Problem ten przekłada się nie tylko na straty finansowe dla firm i państwa, ale przede wszystkim na ogromne obciążenia dla zdrowia i psychiki pracowników. Skutkami długiej i niczym nie zrównoważonej ekspozycji na sytuacje stresujące w pracy mogą być m.in.:

• choroby somatyczne,
• bezsenność,
• depresja,
• uzależnienia od używek i środków psychoaktywnych czy też
• wypalenie zawodowe.

Skala i powszechność problemu stresu zawodowego sprawiły, że EU-OSHA podjęła decyzję o tym, że jedna z jej kampanii informacyjnych zostanie poświęcona temu zjawisku. Głównym celem kampanii „Stres w pracy? Nie, dziękuję” jest upowszechnienie wiedzy, że stresem i zagrożeniami psychospołecznymi związanymi z pracą można i trzeba zarządzać tak, jak zarządza się innymi czynnikami zagrażającymi zdrowiu i bezpieczeństwu (np. czynnikami chemicznymi, biologicznymi czy fizycznymi). Kampania zapewnia pracownikom i pracodawcom wsparcie i doradztwo w zakresie zarządzania stresem, a także udostępnia do tego celu praktyczne, przyjazne użytkownikowi narzędzia, dostępne w Internecie. W Polsce kampania jest organizowana przez CIOP-PIB, który jest Krajowym Punktem Centralnym EU-OSHA. W jej ramach organizowane są konferencje, warsztaty, seminaria, pokazy filmowe oraz wystawy fotografii.