Polscy pracodawcy nie przestrzegają przepisów bhp – takie wnioski płyną ze sprawozdania PIP za 2015 r.

Państwowa Inspekcja Pracy przestawiła 7 maja 2016 r. na posiedzeniu Rady Ochrony Pracy sprawozdanie ze swojej działalności w roku 2015. Niestety jak wynika z przeprowadzonych w 2015 roku kontroli stan bezpieczeństwa pracy w polskich przedsiębiorstwach i firmach pozostawia wiele do życzenia. Wielu pracodawców nie spełnia wymagań zawartych w przepisach bhp.

Świadczy o tym np. liczba wydanych ponad 7,5 tys. decyzji nakazujących natychmiastowe – ze względu na stan bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia i życia – wstrzymanie prac. Innym sygnałem potwierdzającym stan rzeczy może być wydanie 9,3 tys. decyzji nakazujących wstrzymanie eksploatacji maszyn. Trzeba zaznaczyć, że ogółem inspektorzy wydali 302 tys. decyzji. Jak podkreślają sama Inspekcja Pracy gdyby nie determinacja i konsekwencja inspektorów pracy w egzekwowaniu przepisów bhp, liczba wypadków przy pracy byłaby znacznie wyższa niż wskazują na to statystyki.

O tym ze pracodawcy notorycznie łamią przepisy bhp lub w ogóle ich nie przestrzegają świadcz też liczba 159 wniosków, skierowanych do ZUS przez inspektorów pracy, o podwyższenie składki na ubezpieczenie wypadkowe. Najwięcej wniosków dotyczyło małych przedsiębiorstw branży budowlanej oraz firm działających w sektorze przetwórstwa przemysłowego.

Jak wskazuje sprawozdanie ogółem w roku 2015, inspektorzy pracy wyeliminowali bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia i życia 71 tysięcy pracowników i innych osób świadczących pracę.

Dzięki działaniom inspektorów pracy zlikwidowane zostały ponadto nieprawidłowości:

• w zakresie oceny ryzyka zawodowego – wobec blisko 281 tys. osób;
• dotyczące środków ochrony indywidualnej – w odniesieniu do 39 tys. osób;
• w zakresie przeprowadzonych szkoleń bhp – wobec 80 tys. osób.

PIP odkreśla również, że wskazane wyżej nieprawidłowości mogłyby być przyczyną wielu wypadków przy pracy, gdyby nie zostały w porę usunięte .

Oprócz decyzji, inspektorzy pracy skierowali również do pracodawców 270,7 tys. wniosków w wystąpieniach o usunięcie nieprawidłowości. Wydali także ok. 12 tys. poleceń ustnych usunięcia nieprawidłowości w zakresie bhp. Dzięki temu wskazane nieprawidłowości zostały wyeliminowane jeszcze trakcie kontroli lub niezwłocznie po jej zakończeniu.

Trzeba zwrócić również uwagę na zakończony w zeszłym roku 3-letni program wzmożonego nadzoru PIP nad zakładami o wysokiej skali zagrożeń zawodowych. Programem tym objętych było 55 zakładów. W 48 z nich inspektorzy odnotowali poprawę bezpieczeństwa i warunków pracy i odstąpili od formy wzmożonego nadzoru. W tym miejscu trzeba podkreślić, że ustne decyzje inspektorów pracy spowodowały usunięcie aż 45% nieprawidłowości dotyczących minimalnych wymagań bhp w zakresie użytkowanych maszyn i urządzeń technicznych.

O niskim stanie bezpieczeństwa i poziomie warunków pracy świadczą również statystyki wypadkowe. W 2015 r. inspektorzy pracy zbadali okoliczności i przyczyny ponad 2 tys. wypadków przy pracy (dokładnie: 2024), zgłoszonych do PIP. W wypadkach tych poszkodowanych zostało 2 301 osób, w tym 272 osoby poniosły śmierć, a 709 doznało ciężkich obrażeń ciała. Najczęściej wypadkom ulegały osoby o stażu pracy nieprzekraczającym roku w danym zakładzie.

Najwięcej wypadków ze skutkiem śmiertelnym PIP odnotowała w:

• budownictwie,
• przemyśle,
• transporcie,
• leśnictwie i górnictwie.

Natomiast najczęściej do wypadków dochodziło:

• przy pracach na rusztowaniu,
• na skutek upadku z drabiny,
• w wykopach,
• podczas wycinki drzew,
• wskutek porażenia prądem.

Pracodawcy nie przestrzegają również przepisów o czasie pracy. A przecież przemęczony i przepracowany pracownik bardzo łatwo może ulec wypadkowi. Znacznie wzrasta wówczas ryzyko popełnienia błędu przez pracownika, a co za tym idzie ryzyko wypadku przy pracy. Pracodawcy niestety nie zapewniają pracownikowi właściwych przerw dobowych (11-godzinnych) i tygodniowych (35-godzinnych) na odpoczynek. Nie przestrzegają również zasady pięciodniowego tygodnia pracy. Jak zauważają sami inspektorzy PIP, liczba naruszeń przepisów o czasie pracy rośnie z roku na rok. Budzi to ich uzasadnione obawy o bezpieczeństwo i zdrowie pracowników.

W ubiegłym roku inspektorzy PIP nałożyli na pracodawców, którzy popełnili wykroczenia przeciwko prawom pracownika, 18,3 tys. grzywien. Łączna suma mandatów karnych to 21,6 mln zł (średnia kwota grzywny nałożonej przez inspektora – 1 200 zł). W ponad 16 tys. przypadków zastosowali środki oddziaływania wychowawczego.

Natomiast do sądów inspektorzy skierowali 3,1 tys. wniosków o ukaranie. Sądy rozpatrując te wnioski orzekły grzywny w łącznej wysokości 6,5 mln zł (średnia kwota grzywny nałożonej przez sądy – 2,2 tys. zł).

Inspektorzy skierowali w ubiegłym roku do prokuratury 512 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Dotyczyły one głównie:

• udaremniania lub utrudniania inspektorom wykonywania czynności służbowych,
• złośliwego lub uporczywego naruszania praw pracowniczych oraz
• fałszowania dokumentów i poświadczania nieprawdy.

Prokuratura wszczęła 130 postępowań, które nadal się toczą. 184 postępowania umorzono.

Sprawozdanie wyraźnie pokazuje, że rola PIP jako organu nadzoru nad przestrzeganiem przez pracodawców przepisów prawa pracy jest ogromna. Niestety pracodawcy nie będąc pod groźbą kontroli i kary ze strony PIP najchętniej zapomnieliby o przepisach. Niestety najbardziej cierpi na tym zwykły pracownik, którego życie i zdrowie jest tu stawką.