Telepraca a wypadek przy pracy – czy to możliwe?

Obecny rozwój technologiczny, szeroko dostępny Internet pozwala na świadczenie pracy na odległość. Jest to szczególnie zasadne tam gdzie nie ma potrzeby sprawowania bieżącej i stałej kontroli nad pracownikiem a praca nie ma charakteru skooperowanego – tylko odznacza się dużą samodzielnością. W takich przypadkach z powodzeniem sprawdza się telepraca.

Telepraca polega na regularnym wykonywaniu pracy poza zakładem pracy z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniach usług drogą elektroniczną (art. 67⁵ Kodeksu pracy).

Co do zasady telepraca wykonywana z oczywistych względów przy użyciu komputera kojarzy się ze spokojnym zajęciem o biurowym charakterze. Mimo, iż w przypadku wykonywania telepracy nie ma mowy o zagrożeniach wypadkowych takich jak w przemyśle czy branży budowlanej, nie można kategorycznie stwierdzić, że jest to praca w 100% bezpieczna a wypadek przy pracy w żadnym razie nie może mieć miejsca. Wypadek przy pacy może bowiem zdarzyć się w każdym miejscu niezależnie od tego czy jest to praca stacjonarna, mobilna czy wykonywana w formie telepracy.

Wypadkiem przy pracy będzie zdarzenie:

• nagłe,

• wywołane przyczyną zewnętrzną,

• powodujące szkodę na osobie pracownika – uraz lub śmierć,

• pozostające w związku z pracą.

Przykład
2 – wypadek przy pracy poza mieszkaniem telepracownika

W powyższym przypadku, mimo, iż do zdarzenia doszło poza stałym miejscem pracy telepracownika jakim jest mieszkanie, będą podstawy do uznania zdarzenia jako wypadku przy pracy. Pracownik realizował bowiem polecenie na rzecz pracodawcy.

W powyższym przypadku zdarzenie nie będzie mogło być uznane za wypadek przy pracy – trudno mu bowiem przypisać jakikolwiek związek z pracą.

W przypadku gdy telepracownik ulegnie wypadkowi, powinien ten fakt zgłosić pracodawcy. Obowiązek zgłoszenia zdarzenia, które może być uznane za wypadek przy pacy dotyczy każdego pracownika i w żadnym razie nie może być wyłączony – nawet w sytuacji gdy strony tak się umówią.

Powyższe zastrzeżenie pracodawcy należy uznać za nieważne. Przepisy regulujące obowiązki pracodawców w razie wypadku przy pracy są bezwzględnie obowiązujące i nie można ich wyłączyć wolą stron. Ostateczną decyzję czy informować pracodawcę o zdarzeniu zawsze podejmuje pracownik, jednak nie można go zobowiązywać do nieinformowania przełożonych o zdarzeniu które nosi cechy wypadku przy pracy.

W przypadku wykonywania pracy w formie telepracy, najszybszą formą zgłoszenia zdarzenia jest kontakt telefoniczny. Nie można oczywiście wykluczyć innej formy – np. wysłania krótkiej wiadomości mailowej – w przypadku gdy z jakichś względów kontakt telefoniczny jest niemożliwy lub utrudniony.

Powzięcie informacji o wypadku jakiemu uległ telepracownik zobowiązuje pracodawcę do podjęcia działań zmierzających do ustalenia okoliczności i przyczyn zdarzenia.

Pracodawca po uzyskaniu wiadomości o wypadku powinien powołać tzw. zespół powypadkowy, którego rolą jest ustalenie okoliczności i przyczyny wypadku. Zespół w ramach prowadzonego postępowania powypadkowego ma obowiązek w szczególności:

• dokonać oględzin miejsca wypadku oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,

• jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku,

• wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,

• zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku,

• dokonać prawnej kwalifikacji wypadku.

Proszę wziąć pod uwagę, iż przepisy regulujące postępowanie powypadkowe prowadzone przez zespół powypadkowy są wspólne – niezależnie od miejsca wypadku. Oczywiście prowadzenie postępowania powypadkowego w przypadku zatrudniania telepracowników będzie bardziej kłopotliwe niż gdy wypadek ma miejsce w siedzibie pracodawcy lub terenowej jednostce organizacyjnej.

Problemy związane z dochodzeniem powypadkowym w przypadku telepracownika wynikają ze specyfiki miejsca pracy. W przypadku nieruchomości będącej własnością zakładu pracy, w której urządzone są stanowiska dla pracowników – nie ma problemu, członkowie zespołu powypadkowego mają pełną swobodę poruszania się i dokonywania oględzin. W przypadku mieszkania czy domu telepracownika – o takiej pełnej swobodzie mowy być nie może.

Oceniając swobodę zespołu powypadkowego w zakresie prowadzenia postępowania na terenie mieszkania telepracownika należy w pierwszej kolejności zauważyć, że przepisy o telepracy nie przewidują bezpośrednio możliwości wstępu przedstawicieli pracodawcy w przypadku gdy telepracownik uległ wypadkowi przy pracy.

Z uwagi, iż przepisy nie przewidują odrębnej i szczególnej regulacji dotyczącej czynności w ramach postępowania powypadkowego w mieszkaniu telepracownika można uznać, że zawiadomienie pracodawcy o wypadku będzie wiązało się z możliwością przeprowadzenia oględzin na miejscu zdarzenia – w ramach szeroko rozumianej kontroli technicznego bezpieczeństwa pracy.

Przedstawiciele pracodawcy prowadząc czynności na miejscu zdarzenia powinni pamiętać, że mieszkanie telepracownika – niezależnie od faktu, iż zostało w nim zorganizowane stanowisko pracy, podlega szczególnemu prawu do prywatności. Oznacza to, że oględziny powypadkowe powinny ograniczyć się bezpośrednio do miejsca zdarzenia. Niedopuszczalną praktyką będzie wizytacja we wszystkich pomieszczeniach, które zupełnie nie mają związku z wykonywaną pracą i zdarzeniem.

Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku jakiemu uległ telepracownik powinno być udokumentowane tak samo jak wypadek pracownika świadczącego pracę na terenie firmy. Tak więc, po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Protokół powypadkowy sporządzany jest w niezbędnej liczbie egzemplarzy. Jest on dostarczany pracodawcy w celu zatwierdzenia.

Przesłany przez zespół powypadkowy protokół podlega zatwierdzeniu przez pracodawcę nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia. Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie doręcza poszkodowanemu pracownikowi.

Reasumując, wypadek telepracownika nie powinien być jego prywatną sprawą. Powinien być niezwłocznie zgłoszony pracodawcy. Nie można bowiem wykluczyć, że postępowanie powypadkowe wykaże uchybienia np. w zakresie organizacji stanowiska pracy, co sprawi że zostaną one szybko wyeliminowane w celu zapobiegnięcia podobnym zdarzeniom w przyszłości.