Kiedy przepisy o monitorach ekranowych będą miały zastosowanie do laptopów? 

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
17.10.2018ARCHIWALNY

Kiedy przepisy o monitorach ekranowych będą miały zastosowanie do laptopów? 

Zapewne niejednokrotnie zastanawialiście się czy przepisy rozporządzenia w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe mają zastosowanie do stanowisk wyposażonych w laptop. Szczególnie kontrowersyjny w tej kwestii wydaje się być zapis mówiący, że: „przepisów rozporządzenia nie stosuje się do systemów przenośnych, nie przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy”. Rozpatrzmy zatem ten problem w kontekście wymagań dla stanowiska pracy biurowej wyposażonego w laptop.

Korzyści 

Informacje zawarte w tym tekście pozwolą Ci:

  • Właściwe wyposażyć stanowisko pracy z laptopem;
  • Zadbać o bezpieczne i higieniczne warunki pracy na stanowiskach biurowych wyposażonych w laptopy, przeznaczone do stałego użytkowania;
  • Uzasadnić stałe stosowanie przenośnych systemów do pracy biurowej.

Zastanówmy się, jak należy rozumieć zapis rozporządzenia w sprawie bhp przy monitorach mówiący że: „przepisów rozporządzenia nie stosuje się do systemów przenośnych, nie przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy” w kontekście pracownika wykonującego pracę biurową na laptopie? Czy jeżeli systemy przenośne, np. laptopy, przeznaczone są do użytkowania na danym stanowisku pracy, wówczas stanowiska te powinny spełniać wymagania takie jak do pracy z komputerem stacjonarnym.

Już na wstępie zaznaczmy, że przepisy nie zawierają definicji „systemu przenośnego, nieprzeznaczonego do użytkowania na danym stanowisku pracy”. Przyjmuje się, że zasady określone w rozporządzeniu w stosunku do stanowiska pracy wyposażonego w laptop będą miały zastosowanie w przypadku gdy, laptop służy na danym stanowisku do pracy stacjonarnej i jest wyposażony przynajmniej w oddzielną klawiaturę.

Wyłączenie laptopów wpisujących się w definicję systemów przenośnych jest podyktowane ich konstrukcją fizyczną, która z racji braku możliwości należytej regulacji uniemożliwia stosowanie zasad ergonomii wynikających z rozporządzenia w sprawie monitorów ekranowych.

Podkreślmy że, stosowanie w ramach stacjonarnego stanowiska pracy laptopa nie jest zabronione, choć nie jest rozwiązaniem zalecanym. Wynika to właśnie z braku możliwości pełnego dostosowania stanowiska pracy z taką jednostką do wymogów ergonomii zawartych w rozporządzeniu.

Bezpieczeństwo i ergonomia wynikająca z przepisów

Zgodnie z podstawową zasadą prawa pracy wynikającą z art. 15 Kodeksu pracy, obowiązkiem pracodawcy niezależnie od wielkości zatrudnienia czy formy organizacyjno-prawnej jest ochrona zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Choć praca przy komputerze odznacza się mniejszym poziomem zagrożeń zawodowych niż praca na budowie czy w gospodarstwie rolnym, jednak nie można powiedzieć, że wielogodzinne wpatrywanie się w monitor pozostaje bez wpływu na układ mięśniowo-szkieletowy oraz kondycję narządu wzroku. Komputerowe stanowiska pracy odznaczają się więc określoną specyfiką i charakterystycznymi dla siebie zagrożeniami. Uwzględniając ich charakter, oraz przy okazji wzrost udziału komputerów w procesach pracy Minister Pracy i Polityki Socjalnej wydał rozporządzenie z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, które po dziś dzień obowiązuje i nie było nowelizowane od czasów jego wydania.

Organizacja stanowiska pracy z komputerem stacjonarnym

Przepisy rozporządzenia w sprawie bhp na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe zawierają specyficzną definicją stanowiska pracy.

Poprzez stanowisko pracy należy rozumieć przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w ramach którego można wyróżnić:

  • wyposażenie podstawowe, w tym monitor ekranowy, klawiaturę lub inne urządzenia wyjściowe, jednostkę centralną lub stację dyskietek,
  • wyposażenie dodatkowe, w tym drukarkę, skaner, mysz, trackball,
  • wyposażenie pomocnicze, w tym stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnóżek.

Problem w tym, że obecnie stosowane rozwiązania w zakresie pracy, w której wykorzystuje się komputer, nie zawsze w praktyce wykorzystują sprzęt tzw. stacjonarny, w ramach którego można wyróżnić osobną jednostkę centralną, klawiaturę, monitor oraz mysz. Duży udział w procesie pracy mają bowiem laptopy, które czasem określa się w zależności od specyfiki mianem notebooków, ultrabooków czy mobilnych stacji roboczych.

Organizacja pracy z laptopem

Laptop to sprzęt przenośny gdzie ekran, klawiatura i komputer stanowi integralną całość. Można tym samym odnieść wrażenie, że do tego typu konstrukcji nie mają zastosowania przepisy w sprawie bhp przy monitorach ekranowych. Ponadto należy zauważyć, że system mobilny jakim jest laptop nie spełnia wymogów minimalnych oraz w zakresie ergonomii.

Warto mieć na względzie, że idea jaka towarzyszyła powstawaniu i wprowadzaniu na rynek urządzeń mobilnych takich jak laptopy zakładała ich wykorzystywanie dorywcze, w tym w procesach pracy. Miały to być systemy o zbliżonych możliwościach do komputerów stacjonarnych, jednak z możliwością ich łatwego transportu.

Uwzględniając konstrukcję laptopa, która nie jest przesadnie ergonomiczna do stałej pracy w ramach stacjonarnego stanowiska pracy, nie jest zalecana praca w ramach pełnego czasu pracy wyłącznie z zastosowaniem systemu przenośnego używanego jako komputer stacjonarny.

W praktyce jak najbardziej istnieje możliwość przystosowania komputera przenośnego do wymogów stanowiska pracy wskazanego w rozporządzeniu. Nic nie stoi bowiem na przeszkodzie, aby laptop był wykorzystywany tylko jako jednostka centralna wyposażona w napęd oraz zespół złącz. Możliwe jest bowiem podłączenie do niego:

  • zewnętrznego monitora,
  • klawiatury,
  • myszy oraz
  • dowolnych innych urządzeń peryferyjnych,

tak samo jak do typowego komputera stacjonarnego.

Uwaga!

W takim przypadku laptop staje się komputerem stacjonarnym. a stanowisko pracy powinno jak najbardziej odpowiadać wymogom zawartym w przepisach w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

Odnosząc się do wątpliwości zawartej na wstępie (w sprawie konieczności stosowania do systemów przenośnych, przeznaczonych (przez pracodawcę) do stosowania w ramach stacjonarnego stanowiska pracy, przepisów rozporządzenia w zakresie ergonomii stanowiska pracy) należy uznać, że konstrukcja laptopa używanego samodzielnie, bez akcesoriów zewnętrznych, wyklucza możliwość zapewnienia wymogów ergonomii – na równi z tymi jakie należy stworzyć w ramach użytkowania komputerów stacjonarnych.

Nawet w PIP stosowane byłby laptopy w ramach stacjonarnego stanowiska pracy

Warto w tym miejscu w ramach ciekawostki podkreślić, że zdarzały się w przeszłości przypadki regularnego użytkowania przez inspektorów pracy w ramach stacjonarnej pracy (inspektorzy pracy będący kierownikami danych sekcji okręgowych inspektoratów pracy) wyłącznie laptopów, niepodłączonych pod żadne zewnętrzne peryferia typu monitor czy klawiatura. Tym samym wydaje się, że skoro w urzędzie, którego zadaniem jest sprawowanie nadzoru i kontroli nad warunkami pracy (w którym funkcjonuje służba bhp), istniała możliwość stosowania w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie laptopów, to nie ma przeciwwskazań, aby taka praktyka była stosowana przez innych pracodawców.

Tak więc, mimo faktu, iż laptop nie spełnia wymogów w zakresie ergonomii pracy, warto pracownikowi zapewnić pozostałe elementy komputerowego stanowiska pracy, na analogicznym poziomie jak w przypadku pracowników świadczących pracę przy użyciu komputerów stacjonarnych. Dotyczy to w szczególności stołu, krzesła oraz podnóżka, które powinny być tak dobrane, aby minimalizować uciążliwości wynikające z pracy przy systemie przenośnym, który z racji swojej konstrukcji nie pozwala na długotrwałą ergonomiczną pracę.

Podstawa prawna 
  • § 2 pkt 2; § 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. z 1998 r. nr 148 poz. 973).
  • art. 15 Kodeksu pracy
Autor: 

Sebastian Kryczka

Prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.