Naruszenie przepisów BHP przez pracowników a odpowiedzialność pracodawcy

Aneta Mościcka
Aneta Mościcka
23.04.2015AKTUALNE

Naruszenie przepisów BHP przez pracowników a odpowiedzialność pracodawcy

Konsekwencją przepisu, że na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bhp, jest bezwarunkowa odpowiedzialność pracodawcy. Oznacza to, że pracodawca nie może się od niej uwolnić mówiąc, że również pracownik nie dopełnił obowiązków z zakresu bhp – orzekł Sąd Apelacyjny w Poznaniu. w wyroku z 1 sierpnia 2013 r., sygn. akt III APa 9/13.

W sprawie, rozpoznanej przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 1 sierpnia 2013 r., sygn. akt III APa 9/13 powód złożył pozew do sądu o zasądzenie od pracodawcy 200 000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Stan faktyczny

24 czerwca 2009 r. powód uległ wypadkowi przy pracy. W dniu tym powód demontował i przemieszczał podzespół maszyny drukarskiej. Podczas przemieszczania ostatniego podzespołu, na trzech wózkach o wysokości 10 cm, rozmieszczonych jeden z przodu, a dwa z tyłu, doszło do przewrócenia, przemieszczenia tego podzespołu na powoda. Przyczyną przewrócenia było wysunięcie się wózka spod przemieszczanego podzespołu. Powód doznał zmiażdżenia lewego uda. Nie stwierdzono, aby wyłączną przyczyną wypadku było zachowanie powoda.

Powód po wypadku przebywał 60 dni w szpitalu. Na skutek wypadku powodowi amputowano nogę, aż do stawu biodrowego. ZUS ustalił 70 % uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego. Inspektor pracy stwierdził, że przyczyną wypadku było między innymi, nieprawidłowe, niezgodne z przepisami wykonywanie ręcznych prac transportowych.Z treści opinii biegłego powołanego w postępowaniu sądowym wynika, wyraźnie, że strona pozwana ponosi winę za wypadek.

Użycie wózków transportowych do przenoszenia części maszyny było niedopuszczalne. Przekroczone zostały dopuszczalne normy obciążenia jednego pracownika, jak również maksymalny ciężar ładunku przemieszczanego na wózku (450 kg, a nie 4 tony).

Sąd Okręgowy – I Instancja

Sąd Okręgowy uznał pozew za uzasadniony i uwzględnił żądania powoda. Pozwany pracodawca złożył apelację od tego wyroku do sądu apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny – II instancja

Sąd apelacyjny oddalił apelację pozwanego. W uzasadnieniu wyroku sąd powołał się na art. 207 § 1 Kodeksu pracy, w myśl którego pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o których mowa w art. 23711 § 2 Kodeksu pracy.

Pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Pracodawca ma obowiązek przede wszystkim:

  1. organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
  2. zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
  3. reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,
  4. zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,
  5. uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,
  6. zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy.
Uwaga!

Art. 207 kp określa charakter odpowiedzialności pracodawcy za stan bhp. Jest to odpowiedzialność uprzednia, bezwarunkowa, niepodzielna i bezwzględna.

Uprzedniość odpowiedzialności pracodawcy wynika z art. 207 § 1 zdanie drugie kp, według którego na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bhp. Należy to rozumieć w ten sposób, że odpowiedzialność pracodawcy w sferze bhp jest uprzednia wobec zobowiązań pracowników w tej dziedzinie. Zanim bowiem pracodawca będzie mógł egzekwować od pracowników stosowne powinności przewidziane w art. 11 kp określającym podstawowe obowiązki pracowników w sferze bhp, w pierwszej kolejności sam jest zobligowany zapewnić im bezpieczne środowisko pracy oraz bezpieczeństwo zindywidualizowane (w szczególności poprzez profilaktyczne badania wstępne i szkolenie bhp).

Konsekwencją unormowania, że na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bhp, jest bezwarunkowy charakter tej odpowiedzialności. Oznacza to, że pracodawca nie może się od niej uwolnić zarzutem, że również pracownik nie dopełnił obowiązków z zakresu bhp.

Ważne

Pracodawca podejmując określone działania w celu ochrony życia i zdrowia pracownika, musi brać pod uwagę jego dobro, ale widziane obiektywnie. Oznacza to, że nawet rezygnacja pracownika z ochrony swego zdrowia, wynikająca np. z chęci utrzymania wyższych zarobków bądź utrzymania w ogóle zatrudnienia, nie może zwalniać pracodawcy z obowiązku ochrony jego życia i zdrowia, a także zdrowia innych, jeśliby nawet miało to prowadzić do rozwiązania stosunku pracy.

Zdaniem sądu apelacyjnego w omawianej sprawie sposób transportu maszyny był niezgodny z obowiązującymi przepisami. Dopuszczalna masa ładunku przemieszczanego na wózku po równej powierzchni nie może przekroczyć 450 kg. Maszyna, która przewróciła się na powoda zasłaniała widok na strefę niebezpieczną, tymczasem przedmiot transportowany nie może zasłaniać pola widzenia. Pracodawca nie wyznaczył osoby, która powinna pełnić nadzór nad pracami transportowymi; wypadkowi mogły ulec inne osoby transportujące maszynę poprzez nieprawidłowy nadzór oraz niezastosowanie rozwiązań technicznych organizacyjnych, który to obowiązek spoczywał na pozwanej. Wózki transportowe – 3 sztuki, które zostały użyte do transportu maszyny o wadze 4 ton, nie mogły spełnić odpowiednich parametrów nośnych, gdyż ich sumaryczny udźwig wynosi 1350 kg. Dopuszczana masa ładunku przemieszczanego na wózku transportowym na pracownika nie może przekraczać 450 kg, łącznie z masą wózka.

W ocenie sądu apelacyjnego naruszenia przepisów bhp w pozwanej spółce były ewidentne i kardynalne.Pozwany powinien zorganizować pracę w taki sposób, aby w każdym momencie jej świadczenia przez pracowników mieć wpływ na jej przebieg, móc wydawać polecenia. Tymczasem powód ostatni nie otrzymał polecenia demontażu płyt, a od samego początku, za wiedzą pracodawców uczestniczył w przewożeniu maszyny.

Autor: 

Aneta Mościcka

Autor
Aneta Mościcka
Prawnik z odbytą aplikacją sądową, od 2000 roku dziennikarka. Specjalizuje się w prawie: pracy, cywilnym, gospodarczym oraz prawie, związanym z nieruchomościami.