Modyfikacja zakładowego wykazu prac szczególnie niebezpiecznych przed zatrudnieniem pracowników tymczasowych

Prace o szczególnie podwyższonym ryzyku traktowane są przez przepisy z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy w sposób szczególny. Mowa tu o pracach szczególnie niebezpiecznych, które są zdefiniowane, w podstawowym zakresie, w § 80 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Prace szczególnie niebezpieczne mogą być wykonywane zarówno przez pracowników, jak i przez osoby zatrudnione na podstawie umów prawa cywilnego. Jednak nie każda kategoria pracowników czy osób wykonujących pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej może wykonywać prace szczególnie niebezpieczne. Jeżeli chodzi o ograniczenia podmiotowe warto odwołać się do przepisów ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

Spotkałem się kiedyś, towarzysząc inspektorowi pracy podczas kontroli w charakterze eksperta, z poglądem jednego z pracodawców, według którego  każdy jego pracownik jest pracownikiem tymczasowym. Jak twierdził każdy jego pracownik wcześniej czy później zostanie zwolniony. Jednak ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych ma własną definicję takiego pracownika.

Pracownik tymczasowy to pracownik zatrudniony przez agencję pracy tymczasowej wyłącznie w celu wykonywania pracy tymczasowej na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy użytkownika.

Prace szczególnie niebezpieczne to nie tylko prace wskazane w przepisach rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp czy przepisach szczególnych. Pracodawca musi ustalić i aktualizować zakładowy wykazu prac szczególnie niebezpiecznych. Wykaz taki powinien zawierać:

• prace szczególnie niebezpieczne występujące w zakładzie, które wynikają z mocy prawa,
• inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne.

Co się stanie gdy pracodawca zechce skorzystać z pracowników tymczasowych i wcześniej dokona modyfikacji zakładowego wykazu prac szczególnie niebezpiecznych? Usunie z niego prace uznane za szczególnie niebezpieczne na poziomie zakładu. Wobec czego nie będzie przeszkód z dopuszczeniem pracowników tymczasowych do pracy usuniętych z wykazu.

Teoretycznie istnieje możliwość, aby praca uznana na szczeblu zakładowym za szczególnie niebezpieczną, przestała nią być. Może to nastąpić przez np. zastosowanie nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych, które znacząco zwiększą bezpieczeństwo pracy. Jednak sama modyfikacja wykazu prac szczególnie niebezpiecznych, podyktowana wyłącznie potrzebną dopuszczenia do nich pracowników tymczasowych, jest absolutnie działaniem nielegalnym. Jeżeli sytuacja taka zostanie ustalona przez inspektora pracy w toku kontroli, inspektor będzie miał prawo dokonać analizy na ile:

• modyfikacja wykazu prac szczególnie niebezpiecznych była działaniem pozornym (polegała wyłącznie na usunięciu z wykazu danej pracy),
• działania poprzedzone były szczegółową analizą danej pracy w kontekście bezpieczeństwa jej wykonywania.