Co z przywróceniem obowiązku wykonywania badań okresowych pracowników?

W mediach pojawiła się informacja o planowanych zmianach ustawy w sprawie COVID-19. Taką informację podał serwis Prawo.pl. Jednak nikt jeszcze tej projektowanej zmiany nie widział. Nie mam jej w systemie Rządowego Procesu Legislacyjnego. Zatem obecnie znamy jedynie tylko hasło projektowanych zmianach do ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374, ze zm., dalej: ustawa w sprawie COVID-19).

Wśród projektowanych zmian zapowiadana jest zmiana dotycząca powrotu do odroczonych badań okresowych i badania wstępnych pracowników. Projekt podobno jest na wstępnym etapie procesu legislacyjnego. Szczegółów jest jednak niewiele. Wiele jest natomiast niewiadomych, w tym najważniejsze – data przywrócenia obowiązku wykonywania badań lekarskich pracowników. Oczywiście, jak to bywa z naszym systemem legislacji, możemy spodziewać się zarówno natychmiastowego wejścia w życie zmienionych przepisów, jak i długiego wyczekiwania na ich pojawienie się.

Przypomnijmy sobie, że obowiązek wykonywania badań okresowych oraz wstępnych został zawieszony na mocy przepisów ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

art. 12a ust.1 ustawy w sprawie COVID-19: w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, od dnia ogłoszenia danego stanu, zawiesza się wykonywanie obowiązków wynikających z przepisów:

• 229 § 2 zdanie pierwsze, § 4a w zakresie badań okresowych i § 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy;

• 39a ust. 1 pkt 6, art. 39d ust. 2, art. 39f, art. 39j, art. 39k i art. 39l ust. 1 pkt 1 ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 919 i 1005).

art. 12a ust. 2 ustawy w sprawie COVID-19 mówi: po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków, o których mowa w ust. 1, i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania danego stanu.

 art. 12a ust. 3 ustawy w sprawie COVID-19: Po upływie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii, orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza przypadku braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego traci ważność.

art. 12a ust. 4 ustawy w sprawie COVID-19: przepisy ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio do funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego, a także żołnierzy zawodowych, w tym również do pierwszego badania okresowego.

art. 12a ust. 5 ustawy w sprawie COVID-19 stanowi, że w trakcie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii:

• w stosunku do osoby zatrudnianej na stanowisko pracy inne niż administracyjno-biurowe okresy, o których mowa w art. 229 § 11 pkt 1 i 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, zostają wydłużone do 180 dni;

• wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby zatrudniane na stanowisko administracyjno-biurowe, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy.

Inicjatorem podjęcia działań w zakresie zmiany przepisów jest stowarzyszenia Pracodawców RP. Prezes Zarządu Pracodawców RP, Rafał Baniak, wystosował do Ministerstwa Zdrowia pismo – jak podaje portal Prawo.pl. Jedną z myśli przewodnich tego pisma było przywrócenie obowiązku wykonywania badań okresowych pracowników.

Prezes Zarządu Pracodawców RP, podkreślał pojawienie, w wyniku dwuletniej pandemia COVID-19, nowych zjawisk związanych ze zdrowiem pracowników. Zjawiska tzw. długu zdrowotnego, i zjawiska „długu” w obszarze opieki profilaktycznej nad pracownikami.

- Wielu pracowników i pracodawców wciąż korzysta z tego przywileju, pogłębiając tym samym zaległości w realizacji obowiązków z obszaru ochrony zdrowia pracowników i BHP. Przepis ustawy w tym zakresie nie został wycofany, mimo okresowej poprawy sytuacji epidemicznej czy aktywnej realizacji programu szczepień ochronnych przeciw COVID-19. Pomimo opracowanych i wprowadzonych w podmiotach leczniczych procedur bezpieczeństwa epidemicznego, chroniących pacjentów i personel przed zakażeniem podczas świadczenia usług zdrowotnych, wielu pracowników i pracodawców nie zdecydowało się na regularne wykonywanie badań do celów Kodeksu pracy, mając prawną możliwość czasowego odłożenia ich w czasie. Zróżnicowane podejście pracodawców i pracowników do wykonywania badań okresowych, na co pozwalają obecne regulacje, powoduje niejednolity standard profilaktycznej opieki zdrowotnej oraz podejścia do bezpieczeństwa i higieny pracy – napisał Rafał Baniak do ministra zdrowia (źródło fragmentu pisma portal Prawo.pl).

Pracodawcy RP zaproponowali:

• odwołanie przepisu o zawieszeniu realizacji nowych badań okresowych, aby dług ich wykonywania nie narastał;

• zobligowanie pracowników wykonujących zawody obarczone dużym ryzykiem zawodowym do systematycznego wykonania zaległych badań do celów Kodeksu pracy, nie później niż w ciągu 180 dni;

• utrzymanie obowiązku wykonania zaległych badań okresowych w ciągu 180 dni dla pracowników, którym ważność orzeczeń wygasła do dnia 31.12.2020 r.;

• wydłużenie czasu realizacji zaległych badań okresowych do 365 dni dla pracowników, którym ważność orzeczeń wygasła po terminie 1.01.2021 r.

Zgodnie z informacjami z Ministerstwa Zdrowia, pracuje ono nad przygotowaniem zmian w przepisach ustawy w sprawie COVID-19. Wśród projektowanych zmian jest również zmiana mającą na celu przywrócenie obowiązku wykonywania badań okresowych pracowników. Dowiadujemy się również, że aktualnie projekt ustawy jest na wstępnym etapie procesu legislacyjnego.

Podkreślmy wyraźnie – obecnie nadal obowiązują przepisy ustawy w sprawie COVID-19. Zawieszają one obowiązek przeprowadzania badań okresowych pracowników.