Nie zawsze brak aktualnych badań lekarskich będzie przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy

W rozpatrywanej przez Sąd Apelacyjny w Rzeszowie sprawie o rentę rodzinną wypadkową wnioskodawczyni odwołała się do sądu w imieniu własnym i małoletnich dzieci od decyzji ZUS, w której to organ ten uznał za bezpodstawne stwierdzenie w protokole powypadkowym, że mąż wnioskodawczyni uległ wypadkowi przy pracy i odmówił przyznania renty. Zdaniem ZUS zdarzenie, jakiemu uległ zmarły pracownik, nie było wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1242 ze zm.), z uwagi na brak przyczyny zewnętrznej.

Sąd Okręgowy ustalił, że mąż wnioskodawczyni, zatrudniony na stanowisku podlegającemu bezpośrednio Zarządowi Spółki. Feralnego dnia przyszedł do pracy o normalnej porze i wykonywał typowe czynności związane z zajmowanym stanowiskiem pracy. Między godziną 12. 30 a 13.00 przyszedł do męża wnioskodawczyni dyrektor, jednak nie zastał go w gabinecie. Wtedy podjęto poszukiwania. Pracownika znaleziono nieprzytomnego na posadzce w toalecie. Wezwano pogotowie ratunkowe, które zawiozło go do szpitala, gdzie zmarł. W szpitalu jako przyczynę zgonu rozpoznano masywny uogólniony krwotoku podpajęczynówkowy.

W oparciu o pozyskaną w sprawie opinię biegłych lekarzy: neurologa i kardiologa Sąd Okręgowy ustalił, że rozpoznany u zmarłego pracownika rozległy krwotok podpajęczynówkowy spowodowany został pęknięciem tętniaka mózgu.

Sąd Okręgowy ustalił, że zmarły pracownik nie wykonał okresowych badań lekarskich, na które był kierowany dwukrotnie. Pomimo tego osoby odpowiedzialne za badania okresowe pracowników nie przekazały Prezesowi Zarządu Spółki informacji o tym fakcie, co w efekcie spowodowało, że zmarły pracownik, w chwili zgonu pracował bez ważnych okresowych badań lekarskich.

Wnioskodawczyni odwołując się do Sądu wnosiła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie wszystkim uprawnionym prawa do dochodzonego świadczenia rentowego. Zarzuciła, że wbrew stanowisku ZUS zgon jej męża był wypadkiem przy pracy ponieważ było to zdarzenie nagłe, zaistniałe w miejscu świadczenia pracy, przy zewnętrzności przyczyny tego zdarzenia odniesionej do dopuszczenia pracownika przez pracodawcę do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do jej wykonywania na zajmowanym stanowisku.

Sąd Okręgowy zgodził się z ustaleniami i wnioskami zespołu powypadkowego, zawartymi w protokole ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, uznającymi krytyczne zdarzenie za śmiertelny wypadek przy pracy. Zdaniem Sądu przyczyna zewnętrzna tego zdarzenia odnosi się do naruszenia przez pracodawcę art. 229 § 4 Kodeksu pracy (dalej k.p.) przez dopuszczenie w/w do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Od wyrok Sądu Okręgowego pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł apelacje.

W ocenie Sądu Apelacyjnego błędne było założenie Sądu okręgowego, że w każdej sytuacji dopuszczenie pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwskazań do pracy na określonym stanowisku stanowi przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3 ust.1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Wszystkie przywoływane na powyższą tezę, tak przez Sąd I instancji jak i odwołującą, orzeczenia Sądu Najwyższego jedynie dopuszczają taką możliwość. Posługują się one zwrotem „ może”, co oznacza, że przyjęcie wystąpienia tak określonej przyczyny zewnętrznej wypadku uzależnione jest w każdej sprawie indywidualnie od konkretnych okoliczności faktycznych.

Reasumując – zdaniem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie -przyjęcie, że w przypadku męża wnioskodawczyni wystąpiła uznana przez Sąd Okręgowy przyczyna zewnętrzna wypadku wymagałoby przede wszystkim precyzyjnego ustalenia przyczyny zgonu (z dokumentacji szpitalnej wynika, że na wniosek wnioskodawczyni odstąpiono od sekcji zwłok). Następnie wykazania związku przyczynowo- skutkowego pomiędzy brakiem okresowych badań lekarskich a wystąpieniem krytycznego zdarzenia (czy przeprowadzenie tych badań doprowadziłoby do wykrycia samoistnego schorzenia stanowiącego następnie przyczynę wypadku, względnie stanowiłoby podstawę do ewentualnej zamiany stanowiska pracy przy wykryciu przeciwskazań do tej na zajmowanym dotąd stanowisku –por. wyrok Sądu Najwyższego z 11czerwca 2013 r. II UK 371/12). Dopiero po pozytywnym przesądzeniu tego związku, dalszej oceny wpływu na zaistnienie wypadku samego poszkodowanego (przez odmowę poddania się badaniom okresowym). Tego zabrakło w dotychczasowym postępowaniu , przy czym przesądzenie dwóch pierwszych z wyżej podniesionych kwestii wymagało niewątpliwie opinii biegłych lekarzy.