Plusy i minusy szkoleń bhp w formie e-learningu

Zacznijmy od podstawowego stwierdzenia – szkolenia BHP pozwalają na właściwe przygotowanie pracownika do wykonywania pracy na stanowisku i często mogą mieć kluczowy wpływ na zdrowie oraz życie pracowników. Dlatego też zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Nie może również dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Zadaniem pracodawcy jest więc przeszkolenie pracowników w zakresie bhp przed dopuszczeniem ich do pracy, a następnie prowadzenie okresowych szkoleń w czasie zatrudnienia.

Zadaniem szkoleń bhp jest zaznajomienie uczestników z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi. Ponadto podczas szkoleń bhp pracownicy nabywają umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, poznają sposoby postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz zgłębiają wiedzę na temat udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi.

Warto zaznaczyć, że szkolenia bhp są jednym ze sposobów zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym. To właśnie podczas szkoleń bhp pracownik uświadamia sobie jakie zagrożenia czyhają na niego na stanowisku pracy i uczy się chronić przed nimi, a także przed ewentualnymi chorobami zawodowymi.

Niestety pomimo rozwoju techniki oraz coraz większej świadomości pracowników, szkolenia bhp nadal uznawane są za zło konieczne i nadal są bagatelizowane przez wielu pracodawców. A przecież tak nie musi być. Szkolenia mogą być ciekawe i prowadzone w wygodnej formie zarówno dla pracodawców jak i pracowników . Dostawcy szkoleń e-learningowych są dobrze przygotowani. Umożliwiają pracownikom – w ramach subskrypcji bibliotek gotowych ćwiczeń – naukę na własną rękę, w swoim własnym tempie.

Największą zaletą e-learningu jest jego elastyczność i szybkość, dostarczanie informacji w czasie rzeczywistym, bez konieczności prowadzenia szkoleń w formie „zajęć klasowych”. Spójrzmy co jeszcze oferuje szkolenie on-line:

Elastyczny harmonogram – pracownicy mogą od czasu do czasu być online. W przypadku szkoleń stacjonarnych z instruktorem pracownicy w określonym czasie muszą być obecni na szkoleniu w sali z instruktorem, co często może stanowić problem. Pracownicy mogą zapoznawać się z materiałami ze szkoleń w dogodnym czasie, co umożliwia im pogodzenie odbycia szkolenia z innymi obowiązkami.

Dostępność programów, firm – dużo firm oferuje szkolenia BHP online, zwiększając dostępność i umożliwiając pracodawcom wybór znalezienia formy oraz programu, który spełnia ich potrzeby.

Dostęp do szkolenia 24/7 – kursy online są dostępne przez całą dobę dla każdego pracownika z komputerem i dostępem do Internetu, w przeciwieństwie szkoleń stacjonarnych, które wymagają od pracowników obecności w sali szkoleniowej w określonych godzinach.

Brak podróży – jeśli nie bierzemy pod uwagę udziału pracowników w szkoleniach otwartych, mogą oni uczyć się online ze swoich domów, oszczędzając czas i paliwo na dojazdy itp.

Formaty multimedialne – wraz z rozwojem technologii oraz oprogramowania, pracownicy mogą uczyć się poprzez różne interaktywne metody, w tym kamery internetowe, płyty CD / DVD, animacje i wirtualne klasy, stanowiska pracy, wydarzenia.

Różnorodność kursów/programów – pracodawcy mogą wybrać w ramach szkolenia każdą firmę, która oferuje usługi szkoleń on-line. Pracodawca nie musi brać pod uwagę problemów z dojazdem, może wybrać szkolenie, które oferuje dokładnie to czego oczekuje bez względu na odległość od siedziby firmy.

Motywacja – pracownicy mogą odbywać szkolenia w dogodnym czasie i uczyć się we własnym tempie. Jeśli mają trudności z danym modułem, mogą poświęcić na niego więcej czasu na gruntowne przestudiowanie tematu.

Skoro przedstawiamy pozytywne aspekty szkoleń on-line, to trzeba również wspomnieć o negatywnych elementach te formy szkolenia. W tym miejscu trzeba wskazać na:

Interakcję społeczną – pracownicy, którzy przechodzą szkolenia online nie mają kontaktów społecznych z innymi pracownikami, które mogą być przydatne dla celów badawczych, wspólnej analizy problemów na stanowiskach pracy, które często spowodowane są niewłaściwą organizacją pracy kilku działów.

Pracownika/trenera – pracownik odbywający szkolenie on-line jest narażony na znacznie ograniczoną interakcję z trenerem. Jeżeli forma szkolenia przewiduje możliwość zadawania pytań, osoby przechodzące szkolenie on-line mogą czasami czekać na odpowiedź godzinami.

Problemy technologiczne – jeśli pojawią się problemy z komputerem, Internetem i pracownik nie ukończy swojego szkolenia w wymaganym czasie może nie być dopuszczony do pracy, ponieważ nie ma ważnego szkolenia BHP.

Skoro powiedzieliśmy już o ważnej roli szkoleń bhp, znamy już plusy i minusy szkoleń on-line teraz przyszedł czas aby powiązać te dwie kwestie, czas na szkolenia bhp w formie e-learningu.

Szkolenia bhp mogą być prowadzone w różnych formach. Jednak forma szkolenia bhp uzależniona jest od rodzaju szkolenia, jak również od grupy docelowej, dla której jest ono organizowane. Formami szkoleń bhp są:

• instruktaż,
• kurs,
• samokształcenie kierowane i
• seminarium.

Formy szkoleń okresowych w przepisach zostały uzależnione od stanowisk. Tak też:

• Szkolenie powinno być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego dla osób będących:
  • pracodawcami oraz innymi osobami kierującymi pracownikami, w szczególności kierownikami, mistrzami i brygadzistami,
  • pracownikami inżynieryjno-technicznymi, w tym projektantami, konstruktorami maszyn i innych urządzeń technicznych, technologami i organizatorami produkcji,
  • pracownikami służby bezpieczeństwa i higieny pracy i innymi osobami wykonującymi zadania tej służby,
  • pracownikami administracyjno-biurowi i innymi niewymienionymi powyżej, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Czym zatem, w myśl przepisów rozporządzenia w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, jest forma samokształcenia kierowanego?

Samokształcenie kierowane jest to forma szkolenia umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, Internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców.

Proszę zwrócić uwagę, że ustawodawca podkreślił , iż nawet w formie samokształcenia kierowanego (w formie e-learningu, czyli „na odległość”) pomimo, iż brakuje bezpośredniego kontaktu uczestnika szkolenia z organizatorami szkolenia bądź wykładowcami, niedopuszczalne jest założenie braku możliwości konsultacji z trenerem chociażby w formie elektronicznej. Takie działanie jest niedopuszczalne przez prawo.

Szkolenia okresowe z dziedziny bhp, które organizowane są przez firmy w formie e-learningu najczęściej zbiegają się do przekazania pracownikom tego szkolenia platformy internetowej, gdzie, po zalogowaniu się, uczestnik otrzymuje dostęp do poszczególnych modułów szkolenia (materiałów szkoleniowych). Ponadto, po przejściu przez wszystkie kroki, uczestnik przechodzi egzamin sprawdzającemu przyswojoną wiedzę, którego zaliczenie uprawnia do uzyskania zaświadczenia potwierdzającego ukończone szkolenie.

Jednak, jak zauważa PIP oraz Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy przygotowując sprawozdanie z dla Radu Ochrony Pracy, „pięta Achillesa” w przypadku szkoleń bhp w formie e-learningu jest przeprowadzenie egzaminu sprawdzającego po zakończeniu szkolenia. Przepisy bowiem mówią, że szkolenia okresowe powinny kończyć się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, a egzamin ten powinien być przeprowadzany przed komisją powołaną przez organizatora szkolenia.

Właśnie w tym miejscu zwykle pojawia się problem. Gdyby szkolenie polegało jedynie na tym, że organizator udostępniłby uczestnikom szkolenia platformę z materiałami, a następnie zapewnił możliwość konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców (zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia), a także zwołał komisję egzaminacyjną, przed którą uczestnicy zdawaliby egzamin, takie rozwiązanie spełniałoby obowiązujące wymogi prawne.

Powołany przepis nie dopuszcza bowiem stosowania poczty elektronicznej ani Internetu do sprawdzania wiedzy uczestników szkolenia okresowego bhp – wskazuje jednoznacznie: "egzamin jest przeprowadzany przed komisją powołaną przez organizatora szkolenia".

Podsumowując, szkolenia bhp w formie e – learningu dla wybranych stanowisk, w dobie rozwoju komputerów oraz Internetu, są dobrą alternatywą wobec szkoleń stacjonarnych. Jednak w celu zachowania zgodności z przepisami polskiego prawa musimy pamiętać o przestrzeganiu formalności.