Wzory dokumentów
Dokumentacja ORZ
Instrukcja BHP
Listy kontrolne
Procedury
Akty prawne
Materiały Wideo
Materiały szkolenioweSanepid nie musi ustalać, który pracodawca jest „winny” choroby zawodowej
Państwowa Inspekcja Sanitarna nie ma obowiązku wskazywania u którego z pracodawców wystąpiła choroba zawodowa, gdyż celem postępowania prowadzonego przez ten organ nie jest ustalenie odpowiedzialności konkretnego pracodawcy, ale wydanie decyzji o stwierdzeniu bądź odmowie stwierdzenia istnienia choroby zawodowej – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Opis stanu faktycznego
U byłego pracownika powiatowy inspektorat Sanepidu stwierdził chorobę zawodową, którą był poważny niedosłuch, stwierdzony orzeczeniem lekarskim Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy. Jak ustalono w orzeczeniu, pracownik był zatrudniony na stałe od 1969 r., w różnych zakładach pracy, gdzie był okresowo narażany na szkodliwe działanie hałasu o natężeniu stwarzającym ryzyko utraty słuchu, zależnie od miejsca wykonywania pracy i rodzaju wykonywanych czynności.
Ostatnim miejscem pracy pana C. były zakłady naprawcze taboru kolejowego, które później przekształciły się w spółkę P. Tam poszkodowany pracował stale przy naprawach, przeglądach i remontach lokomotyw.
Gdy ustalono istnienie choroby zawodowej, decyzja w tej sprawie została przekazana zainteresowanemu, a także wszystkim zakładom pracy, w których pracował, w tym także do spółki P.
Spółka oprotestowała tą czynność, twierdząc, że postępowanie zostało przeprowadzone na niekorzyść spółki.
Co jest konieczne dla uznania choroby zawodowej?
Odwołanie zostało odrzucone przez Wojewódzkiego Państwowego Inspektora Sanitarnego, który utrzymał w mocy decyzję powiatowego Sanepidu, wskazując, że dla uznania choroby za zawodową wystarczy samo stwierdzenie istnienia warunków narażających na jej powstanie, nie jest natomiast konieczne udowodnienie, że w danym wypadku warunki takie ją spowodowały.
W ramach przedmiotowego postępowania nie ustala się bowiem stopnia zawinienia poszczególnych zakładów pracy i ich odpowiedzialności za wystąpienie choroby zawodowej.
Decyzję tą spółka zaskarżyła do WSA w Gliwicach, który jednak oddalił skargę i utrzymał ją w mocy. WSA podzielił zasadnicze rozstrzygnięcie wojewódzkiego inspektora Sanepidu. Spółka skierowała więc skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Co decyduje o stwierdzeniu choroby zawodowej?
NSA skargę oddalił. Uzasadniając wyrok wskazał, że stosownie do art. 235[1] Kodeksu pracy, za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".
O stwierdzeniu choroby zawodowej decyduje więc zachowanie dwóch wymogów:
- zamieszczenie schorzenia w wykazie chorób, oraz
- ustalenie związku przyczynowego pomiędzy powstaniem tej choroby a czynnikami szkodliwymi występującymi w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy.
NSA stwierdził, że w każdej sprawie stwierdzenia choroby zawodowej konieczne jest zbadanie warunków wykonywania pracy przez osobę, u której podejrzewa się chorobę zawodową, przez cały okres jej zatrudnienia. Ustala się wówczas, czy i w których zakładach pracy występował tzw. czynnik narażenia zawodowego - czy to związany ze sposobem wykonywania pracy, czy też określony czynnik szkodliwy dla zdrowia występujący w środowisku pracy.
Istotą sprawy w przedmiocie stwierdzenia choroby zawodowej jest bowiem potwierdzenie, że określone schorzenie kwalifikowane jako choroba zawodowa ma swoje źródło w środowisku pracy.
Kto ustala u którego pracodawcy powstała choroba zawodowa?
Jednak – jak podkreślił NSA – nie jest obowiązkiem organu inspekcji sanitarnej (ustalającego istnienie choroby zawodowej w drodze decyzji administracyjnej) wskazanie konkretnie u którego z pracodawców wystąpiła choroba.
W postępowaniu o ustalenie choroby zawodowej nie ustala się bowiem odpowiedzialności konkretnego pracodawcy, ale wydaje decyzję o stwierdzeniu bądź odmowie stwierdzenia istnienia choroby zawodowej.
Ponadto przepisy rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych nie nakładają na organy orzekające potrzeby ustalenia w przypadku wielu pracodawców stopnia "zawinienia" poszczególnych zakładów pracy, w których ekspozycja zawodowa mogła spowodować wystąpienie choroby zawodowej. Ważne jest samo istnienie owego narażenia zawodowego.
Wnioski z orzeczenia
- Celem postępowania przed organami inspekcji sanitarnej jest tylko ustalenie istnienia choroby zawodowej.
- Sanepid powinien ustalić w jakich warunkach i u których pracodawców mogły wystąpić czynniki szkodliwe, narażające pracownika na wystąpienie choroby zawodowej.
- Sanepid nie ma obowiązku określania, który konkretnie pracodawca jest „winien” powstania u zatrudnionego choroby zawodowej. Ani Kodeks pracy, ani przepisy o chorobach zawodowych nie nakładają takiego obowiązku na organ sanitarny.
- Z tych powodów każdy pracodawca, u którego potencjalnie występowały czynniki narażające zatrudnionego na możliwość powstania choroby zawodowej, powinien być adresatem decyzji w sprawie stwierdzenia choroby zawodowej.
Źródło: Wyrok NSA z 14 marca 2018 r., sygn. II OSK 1282/16
Poradnia 48 Portalu BHP
Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.
Bądź codziennie na bieżąco ze zmianami w branży BHP, dzięki aplikacji stworzonej przez najlepszych Ekspertów.
