Najczęstsze urazy wzroku oraz środki ochrony im zapobiegające

Uraz wzroku to jeden z wielu wypadków, któremu każdego roku pracownicy ulegają w zakładach na całym świecie. Należy zwrócić uwagę, że urazy oczu, czy też utrata wzroku bardzo często prowadzą do wyeliminowania danej osoby z rynku pracy. Wzrok jest bowiem niemal najważniejszym zmysłem umożliwiającym samodzielne funkcjonowanie człowieka.

Urazy wzroku w zakładzie pracy można podzielić na:

• Urazy mechaniczne:

Prace związane z urazem oka ciałem stałym, np. podczas szlifowania. Do tego typu urazów dochodzi najczęściej podczas ręcznej lub mechanicznej obróbki ciał stałych. Przy prowadzeniu obróbki betonu może dojść do uderzenia odłamkiem z dużą siłą. Do uderzenia może dojść również podczas obróbki mechanicznej metalu lub drewna, gdzie podczas pracy używane są obrabiarki. Zdarzają się również urazy oka podczas użytkowania narzędzi ręcznych, nie są one jednak często spotykane.

• Urazy podczas stosowania substancji chemicznych:

Obecnie w przemyśle stosuje się wiele różnych środków chemicznych, które mogą doprowadzić do termicznego poparzenia oka. Do urazu może doprowadzić nieostrożne obchodzenie się z kwasem, zasadą podczas analiz wykonywanych w laboratoriach. Do wypadków może również doprowadzić nieostrożne obchodzenie się z środkami do utrzymania czystości. Niebezpieczne są również prace związane z rozpylaniem substancji chemicznych (np. w lakierniach) oraz prace związane z utylizacją odpadów chemicznych, zwłaszcza ciekłych. Bardzo groźne są również poparzenia wapnem palonym, które często jest używane podczas prowadzenia prac budowlanych.

• Termiczne poparzenie oczu:

Do groźnych urazów może doprowadzić działanie gorących cieczy (poparzenie wrzątkiem, ciekłym metalem) lub też w wyniku działania gorącej pary, iskry, płomienia.

• Uraz oka w wyniku działania promieni świetlnych:

Wśród osób pracujących w terenie otwartym może dochodzić do uszkodzenia narządu wzroku w wyniku działania promieni świetlnych. Sam blask słońca na śniegu, czy też w wodzie może mieć negatywny wpływ na narząd wzroku. Również w przypadku prac spawalniczych może dojść do poważnych uszkodzeń narządu wzroku w wyniku działania promieniowania. Promienie świetlne wnikające do oka mogą uszkodzić część plamkową siatkówki, co objawia się osłabieniem wzroku i mroczkiem w polu widzenia.

• Prace uciążliwe dla narządu wzroku

Do prac uciążliwych dla narządu wzroku należy zaliczyć głównie związane z długotrwałą pracą przed monitorem ekranowym. Długotrwała praca przed komputerem jest efektem tzw. zespołu „suchego oka”. Dodatkowe dolegliwości spowodowane pracą przy komputerze to zamglone widzenie, krótkowzroczność i bóle głowy.

Rodzaj stosowanych środków ochrony narządów wzroku jest uzależniony od wykonywanych prac. Środki ochrony mogą różnić się wymaganiami jakie muszą spełnić.

Wśród ogólnych zasad pozwalających na ochronę pracowników przed urazami narządu wzroku należy wymienić:

• odpowiednią organizację przejść oraz odległości pomiędzy poszczególnymi maszynami, by pracownicy nie narażali się nawzajem na urazy oczu odłamkami, iskrami,

• dbałość o właściwy stan techniczny poszczególnych urządzeń,

• odpowiednią wentylację na stanowiskach pracy chroniącą przed zapyleniem oraz działaniem różnych środków chemicznych,

• zapewnienie właściwego oświetlenia dziennego i sztucznego, zabezpieczającego przed nadmiernym zmęczeniem wzroku.

Bardzo duży wpływ na ochronę wzroku ma również odpowiednie zabezpieczanie maszyn, głównie poprzez zastosowanie osłon mających na celu niedopuszczanie uderzenia pracownika odłamkiem lub iskrą. Praktykowane są również specjalne parawany, przenośne ścianki zabezpieczające osoby, które znajdują się w pobliżu danego stanowiska pracy, na którym może dojść do odprysków.

W przypadku, gdy zastosowanie ochron zbiorowych jest niewystarczające do zapewnienia właściwej ochrony pracowników, konieczne jest stosowanie środków ochrony indywidualnej. Zgodnie z artykułem 237⁶ § 1 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej, zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej, w tym również ochrony oczu określa załącznik nr 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Zostały w nim wymienione prace, w których konieczne jest stosowanie środków ochrony indywidualnej oczu i twarzy, m. in:

• prace, przy których oczy są narażone na kontakt z substancjami o wyraźnym działaniu drażniącym wzrok, jak pył paku, pył węglowy i inne cząsteczki lub opary substancji żrących,

• spawanie lub cięcie metali przy pomocy palnika lub łuku elektrycznego,

• prace z laserami,

• obserwowanie intensywnych punktów świetlnych, w tym wnętrza pieca lub substancji silnie rozżarzonych, takich jak roztopiona stal albo szkło.

Wśród podstawowych środków ochrony oczu oraz twarzy (często występujących wspólnie) należy wymienić:

• okulary/gogle,

• ręczne tarcze ochronne,

• przyłbice dla spawaczy,

• przyłbice dla pracowników zatrudnionych przy innych pracach,

• skafandry wykorzystywane przy pracach np. polegających na piaskowaniu.

Najczęstszym środkiem ochrony indywidualnej są okulary albo gogle. Głównym celem jest ochrona przed ewentualnymi odpryskami materiałów lub rozbryzgami substancji ciekłej. Mogą również chronić przed szkodliwym promieniowaniem, w zależności od zamierzonej ochrony przed danym rodzajem promieniowania oraz jego natężeniem.

Konieczność stosowania gogli zamiast okularów wynika zazwyczaj z faktu, że np. maszyna lub narzędzie ręczne, stwarza zagrożenie uderzeniem odprysków z góry lub z dołu. Konstrukcja gogli ochronnych zapewnia ścisłe przyleganie do twarzy użytkownika, co sprawia, że gogle zapewniają szczelną ochronę. Przy doborze gogli ochronnych należy jednak zwrócić baczną uwagę na problem związany z zaparowaniem szybek, co może znacznie pogorszyć komfort i bezpieczeństwo pracy.