Zgłaszanie naruszeń przepisów bhp w ramach ustawy o ochronie sygnalistów

Niezapewnienie przez pracodawcę właściwych, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy może rodzić konsekwencje, nie tylko w obrębie relacji pracodawca – pracownicy. Całkiem duża część sporów w obrębie technicznego bezpieczeństwa pracy przenosi się poza mury zakładu pracy. Państwowa Inspekcja Pracy, jako organ kontroli i nadzoru, szczególnie w obszarze przepisów z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy, jest wyczulona na wszelkie sygnały dotyczące naruszeń zasad i przepisów bhp. Szczególnie takie, które sugerują stan bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia zatrudnionych.

Pracując w strukturach PIP, w sekcji prawnej, wielokrotnie zetknąłem się ze skargami pracowników zakresu bhp. Autorzy zgłaszali różne nieprawidłowości. Od z pozoru błahych, dotyczących niezapewnienia przysłowiowej pasty bhp. Po sytuacje skrajnie niebezpieczne, jak realizacja prac budowlanych bez jakichkolwiek form zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości. Odrębną grupę stanowiły skargi od osób, które uczyniły sobie z urzędu cierpliwego partnera do korespondencji, na wszelkie możliwe tematy.

Pisanie skarg do Państwowej Inspekcji Pracy w obszarze bhp nie budzi wątpliwości. Jest to powszechna praktyka:

• pracowników,

• społecznych inspektorów pracy,

• związkowców.

Jednak wkrótce popularny może stać się nowy „kanał” dla osób chcących zgłosić naruszenia przepisów z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy. Mam na myśli działania w ramach ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.

Przywołana wyżej ustawa wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Będzie ona regulować w szczególności:

• warunki objęcia ochroną pracowników oraz innych osób zgłaszających lub publicznie ujawniających informacje o naruszeniach prawa;

• środki ochrony pracowników oraz innych osób zgłaszających lub publicznie ujawniających informacje o naruszeniach prawa;

• regulamin zgłoszeń wewnętrznych określający wewnętrzną procedurę zgłaszania naruszeń prawa stosowany przez pracodawcę;

• zgłaszanie naruszeń prawa organowi publicznemu lub organowi centralnemu.

Z projektowanej ustawy wynika, iż naruszeniem prawa jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa. Ustawa zawiera katalog naruszeń, które mogą podlegać zgłoszeniu. Należy zauważyć, iż na chwilę obecną w projekcie nie ma naruszeń dotyczących w sposób bezpośredni relacji pracodawca – pracownicy w kontekście bhp. Dopiero w sytuacji, gdy naruszenie dotyczące przykładowo:

• bezpieczeństwa produktów,

• bezpieczeństwa transportu,

• ochrony środowiska

będzie mogło być powiązane z naruszeniami przepisów z zakresu bhp. Wówczas naruszenie z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy będzie mogło być skutecznie niezgłoszone.

Projektowana ustawa daje pracodawcy prawo dodatkowego ustanowienia zgłoszenia w zakładzie pracy. Pracownicy mogliby zgłaszać też inne naruszenia niż te, które bezpośrednio wynikają z katalogu projektowanej ustawy. Dotyczy to w szczególności obowiązujących u pracodawcy regulacji wewnętrznych lub standardów etycznych. Takie wewnętrzne regulacje jak najbardziej mogą dotyczyć również problematyki związanej z zapewnieniem pracownikom bezpiecznych warunków pracy.

Czas pokaże, w jakim kształcie ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa pojawi się w dzienniku ustaw. Zobaczymy wówczas także, co ostatecznie będzie mogło być przedmiotem zgłoszeń w obrębie naruszeń prawa.