Zwolnienie ze wstępnych badań lekarskich w czasie epidemii

Do obowiązków pracodawcy, związanych z profilaktyczną ochroną zdrowia pracowników, zalicza się obowiązek kierowania pracowników na profilaktyczne badania lekarskie. Jest to swojego rodzaju monitoringu kondycji zdrowotnej pracownika w kontekście aktualnej dyspozycji do wykonywania umówionej pracy. Należy pamiętać, że same kwalifikacje i umiejętności pracownika, jak również zapewnienia o wzorowym stanie zdrowia, to za mało. Konieczne jest posiadanie aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na badania.

Zatrudnienie osoby ubiegającej się o pracę wiąże się z koniecznością skierowania jej na wstępne badania lekarskie.

Z osobą zatrudnioną powstanie bowiem problem w sytuacji, gdy nie dostanie orzeczenia o braku przeciwwskazań pracy. W przypadku osoby ubiegającej się o zatrudnienie problemu nie ma. Rozmowy w sprawie przyszłej współpracy mogą zostać wstrzymane do czasu zakończenia procedury odwoławczej od orzeczenia lekarskiego lub całkowicie zerwane, gdy niezdolność do pracy zostanie potwierdzona.

Od obowiązku kierowania na wstępne badania lekarskie osoby przyjmowanej do pracy istnieją wyjątki przewidziane w Kodeksie pracy. Zasadą jest, że wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:

• przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
• przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych

(art. 229 § 1¹ Kodeksu pracy)

Regulacje szczególne obowiązujące w czasie epidemii COVID-19 oraz stanu zagrożenia epidemicznego wprowadziły modyfikacje powyższych zasad. Źródłem zmian jest ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej ustawa kowidowa).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami szczególnymi ustawy kowidowej, wstępnym badaniom lekarskim w czasie epidemii nie podlegają osoby zatrudniane na stanowisko administracyjno-biurowe, jeżeli:

• posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie
• i pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy.

Powyższa zasada obowiązuje na czas epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego. Tym samym kodeksowy okres 30-dniowy nie jest już uwzględniany, jako niepraktycznie krótki.

Bardziej restrykcyjnie przepisy szczegółowe (ustawy kowidowej) podchodzą do osób zatrudnianych na stanowiskach innych niż administracyjno-biurowe. Jest to zrozumiałe ze względu na bardziej problematyczne środowisko pracy, które może sprzyjać wypadkom przy pracy czy chorobom zawodowym. Dlatego też nie zwalniają z obowiązkowych wstępnych badań lekarskich zatrudnianych na inne stanowiska.

Czas pokaże, czy nastąpi przeniesienie zasad dotyczących profilaktycznych badań lekarskich pracowników z ustawy kowidowej do innych przepisów. Nie można wykluczyć, że regulacje te zostaną na stałe wciągnięte do, łatanego od kilkudziesięciu lat, Kodeksu pracy.