Jak prawidłowo zabezpieczyć ręce przy pracy z ciekłym azotem?

Jedną z głównych wytycznych do pracy z ciekłym azotem jest ta, by nigdy nie dotykać go (ani przedmiotów, które się z nim znajdowały) gołymi rękami. Skroplony azot – przechowywany w bardzo niskich temperaturach, w specjalnych naczyniach termostatycznych zwanych naczyniami Dewara – powoduje bowiem odmrożenia i nieodwracalne uszkodzenia skóry.

Zwykłe rękawice ochronne, nawet te przeznaczone do pracy w niskich temperaturach, nie chronią dłoni w sposób wystarczający. Aby praca z ciekłym azotem była bezpieczna, rękawice muszą zapewniać ochronę przed temperaturą do -190°C, czyli temperaturą bliską tej, w które azot wrze. Jednocześnie materiał, z którego są wykonane, powinien pozostać możliwie elastyczny w każdych warunkach – usztywnienie rękawic pod wpływem ekstremalnie niskich temperatur może uniemożliwić bowiem pracę.

Cechy te mają rękawice kriogeniczne – stworzone specjalnie do przenoszenia przedmiotów składowanych w fazie gazowej ciekłego azotu (w zakresie od -120 °C do -190 °C). Dzięki swoim właściwościom izolującym są idealne do pracy w mroźniach i komorach chłodniczych. Materiał w takich rękawicach musi minimalizować utratę ciepła oraz posiadać właściwości wodoodporne, a jednocześnie być na tyle cienki, aby umożliwić użytkownikowi pracę.

Przykładem takich rękawic są rękawice Frosters Gloves produkowane przez brytyjską firmę Scilabub, która opracowała autorską technologię wytwarzania rękawic kriogenicznych w charakterystycznym kolorze królewskiego błękitu. Ich zewnętrzna warstwa, wykonana z tkanego poliamidu, ma powłokę odporną na wodę, która skrapla się na zimnych powierzchniach. Środkowa warstwa rękawic wykonana jest ze specjalnego mikrowłókna poliolefinowo-poliestrowego, które jest prawie dwukrotnie skuteczniejsze w izolacji termicznej niż puch o podobnej grubości. Dodatkowo, brak szwów zapewnia giętkość i elastyczność rękawic, zaś wewnętrzna warstwa wykonana z bawełny sprawia, że są naprawdę komfortowe w noszeniu. Rękawice te w Polsce dostępne są pod nazwą RCRYOGLO.

Ten rodzaj rękawic jest szeroko stosowany w przemyśle naftowym i gazowym do ochrony przed wyciekami i rozpryskami ultrazimnych materiałów, w tym ciekłego azotu. Są one również bardzo przydatne w innych miejscach i sytuacjach, w których występują niskie temperatury: w laboratoriach, zamrażarkach magazynowych, chłodniach, przy obsłudze „suchego lodu" i mikrotomów. Sprawdzają się w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Warto wspomnieć, że były używane jako środki ochrony indywidualnej podczas opracowywania szczepionki AstraZeneca oraz do obsługi szczepionki Pfizer/BioNTech w walce z Covid.

Praca z ciekłym azotem jest rodzajem pracy szczególnie niebezpiecznej, przy których istnieje ryzyko doznania trwałego uszczerbku na zdrowiu lub nawet zagrożenie życia. Dlatego też środki ochrony indywidualnej do tego rodzaju pracy należy dobierać niezwykle starannie, tak aby mieć pewność, że pracownik jest należycie chroniony oraz, na ile jest to możliwe, zachowany jest komfort pracy.