Zobacz, jakie efekty przyniosły kontrole PIP w 2017 r. w zakresie bhp

W 2017 r. Państwowa Inspekcja Pracy (dalej: PIP) przeprowadziła 81 tys. kontroli u 64 tys. pracodawców i innych podmiotów gospodarczych. Ujawniła przy tym 62600 wykroczeń przeciwko prawom pracownika, niestety większość z nich dotyczyła warunków pracy. Inspektorzy pracy w 2017 r. wydali ponda 300 tys. decyzji dotyczących bhp. Natomiast w związku z popełnionymi wykroczeniami inspektorzy nałożyli na pracodawców 14700 mandatów na łączną kwotę 17 mln 700 tys. zł. Inspekcja skierowała także 3 tys. wniosków o ukaranie do sądów, zaś rozpatrując je sądy orzekły grzywny w łącznej wysokości 5,8 mln zł. PIP skierowała również do 721 zawiadomień do prokuratury. Takie dane płyną ze sprawozdania PIP za rok 2017. Spójrzmy, jak wśród tych danych wygląda kwestia przestrzegania przepisów i zasad bhp. Co na ich podstawie można powiedzieć o warunkach pracy w polskich firmach?

Jak wynika z danych PIP duże problemy z przestrzeganiem prawa pracy, w tym w zakresie bhp, mają małe firmy zatrudniające około 14 osób. Takie wnioski wyciągnęła Państwowa Inspekcja Pracy po przeprowadzeniu 15 tys. kontroli w ramach strategii „Pierwsza kontrola”. Niestety niemal podczas każdej kontroli inspektorzy stwierdzali nieprawidłowości. Dlatego też, jak zadeklarował Główny Inspektor Pracy:

„Uzasadnia to potrzebę kontynuowania działań edukacyjnych i prewencyjnych prowadzonych przez PIP”.

Pocieszenie natomiast może stanowić fakt, że tylko co 8 pierwsza kontrola zakończyła się zastosowaniem sankcji karnej ze względu na szczególnie rażące naruszenia prawa.

Podczas pierwszych kontroli inspektorzy pracy wydawali decyzje usunięcia nieprawidłowości. Istotny udział w liczbie wydanych decyzji miały decyzje ustne, które z reguły byłby wykonane przez pracodawców jeszcze w trakcie kontroli.

Aby ocenić skuteczność pierwszych kontroli PIP przeprowadziła 1900 kontroli sprawdzających, które wykazały że przyjęta strategia, co do zasady, poprawia sytuację w zakresie przestrzegania przez pracodawców przepisów prawnej ochrony pracy. Znaczące efekty kontroli widać przede wszystkim tam gdzie nieprawidłowości wynikają z niewiedzy czy błędów pracodawcy lub braku wykwalifikowanej kadry. W takich przypadkach pracodawcy chętnie korzystają z porad udzielanych przez inspektorów PIP i z aprobatą przyjmują audytowy charakter kontroli.

Niestety jest również grupa pracodawców, która świadomie narusza przepisy bhp. Ich najczęstszym tłumaczeniem, w przypadku kontroli PIP, jest zasłanianie się słabą sytuacją finansową firmy – co oczywiście nie ma najmniejszego znaczenie w oczach inspektora PIP. Jak się bowiem okazuje po kontroli, duża część niezrealizowanych obowiązków nie ma żadnego związku z finansami i nie wymaga żadnych nakładów.

Ogólne działania kontrolne PIP w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w zeszłym roku koncentrowały się na gałęziach i rodzajach działalności gospodarczej, w których zagrożenia dla życia pracujących i ryzyko utraty zdrowia były szczególnie wysokie. Kontrole te skupiły się na egzekwowaniu:

a)       wymagań zasadniczych dla maszyn, urządzeń;

b)      wymagań dla środków ochrony indywidualnej w ramach nadzoru rynku;

c)       zapewniania określonego poziomu bezpieczeństwa w zakładach prowadzących działalność przemysłową, w tym w zakładach dużego i zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, głównie w:

• zakładach azotowych oraz
• branży paliwowej

a także sprawdzaniu warunków pracy w:

• budownictwie,
• transporcie,
• gospodarce magazynowej i
• leśnictwie.

W sumie inspektorzy pracy zrealizowali ponad 1000 kontroli przedsiębiorców, których różnorodna działalność gospodarcza związana była z prowadzeniem procesów przemysłowych. W śród kontrolowanych procesów technologicznych dominowały procesy:

• obróbki metali,
• skrawania,
• spawania,
• tłoczenia,
• cięcia,
• malowania.

Podstawowymi problemami stwierdzonymi w czasie kontroli były:

• niewłaściwy stan techniczny maszyn i urządzeń – głównie osłon i elementów bezpieczeństwa;
• nieprawidłowości związane z układami i elementami sterowania maszyn i urządzeń.

W skontrolowanych w ubiegłym roku zakładach zakwalifikowanych do zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej PIP stwierdzała niewielką liczbę nieprawidłowości szczególnie w obszarze bezpośrednich zagrożeń związanych z pracą przy obsłudze instalacji i urządzeń technologicznych do:

• rozładunku,
• produkcji,
• magazynowania lub
• dystrybucji

substancji niebezpiecznych.  Co jest oczywiście pozytywnym sygnałem płynącym z kontroli. 

Oceniając stan bhp w zakładach usług leśnych inspektorzy pracy najwięcej zastrzeżeń mieli do przygotowania pracowników do wykonywania zadań w sposób zgodny z przepisami bhp oraz organizacji i wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych. Problemu upatrywać należy we właściwym, a raczej niewłaściwym, prowadzeniu szkoleń bhp, a nawet ich braku.

Na efekty tych niedociągnięć nie trzeba długo czekać. Zaniechania i nieprawidłowości w przygotowaniu pracowników do pracy skutkowały popełnieniem przez nich błędów, które bezpośrednio wpływały na bezpieczeństwo pracy i przyczyniały się do wypadków przy pracy.

Wszystkie te kontrolne działania zdaniem PIP przynoszą pozytywne efekty, bowiem w porównaniu z 2016 r., nastąpiła znaczna poprawa warunków pracy. Dlatego też Główny Inspektor Pracy zapowiedział kontynuowanie działań PIP we wskazanych powyżej zakresach. Możemy więc spodziewać się dalszych kontroli PIP w małych firmach w ramach programu „Pierwsza kontrola”. Pod lupą PIP nadal pozostaną branże i zakłady, w których zagrożenia dla życia pracujących i ryzyko utraty zdrowia były szczególnie wysokie. Z całą pewnością możemy spodziewać się kontroli w związku z wypadkami przy pracy.

PIP chwali się również pozytywnymi wynikami drugiego etapu programu objęcia wzmożonym nadzorem wybranej grupy 45 zakładów przemysłowych charakteryzujących się bardzo wysokim poziomem zagrożeń zawodowych i wypadkowych. Można zatem spodziewać się jego kontynuacji.

Źródło: sprawozdanie PIP za 2017 r.