Oddzielne pomieszczenie dla inspektora pracy na czas kontroli w okresie epidemii COVID-19

Okres epidemii COVID-19 to duży sprawdzian dla funkcjonowania państwowego systemu kontroli i nadzoru. Dotyczy to zarówno Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jak również Państwowej Inspekcji Pracy. Ta pierwsza zaangażowana jest w realizację swoich ustawowych zadań od samego początku pojawienia się niewidzialnego zagrożenia. Państwowa Inspekcja Pracy przez pierwsze trzy miesiące funkcjonowała w trybie awaryjnym. Jednak rosnące oczekiwania społeczne oraz widoczna bierność Państwowej Inspekcji Pracy w początkowym okresie epidemii spowodowały, że trybu awaryjnego nie można było ciągnąć w nieskończoność.

Rok 2021 przyniósł nie tylko zmianę na stanowisko Głównego Inspektora Pracy (którym ponownie została osoba bardzo ściśle powiązana ze związkiem zawodowym o ogólnopolskim zasięgu działania), ale również zmiany dotyczące metodyki przeprowadzania czynności kontrolnych. Wprowadzono możliwość przeprowadzania kontroli zdalnych oraz hybrydowych. Tam gdzie zakres kontroli uniemożliwia prowadzenie kontroli zgodnie z nowymi trybami – ograniczającymi osobiste relacje między inspektorem a zakładem pracy, kontrole odbywają się w sposób tradycyjny, czyli w siedzibach podmiotów kontrolowanych.

W przypadku gdy kontrole odbywają się w siedzibie podmiotu kontrolowanego, kontrolowany ma obowiązek zapewnić inspektorowi pracy warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli. W szczególności kontrolowany musi:

• niezwłocznie przedstawić żądane dokumenty i materiały,

• zapewnić terminowe udzielanie informacji,

• udostępnić urządzenia techniczne,

• w miarę możliwości, oddzielne pomieszczenie dla inspektora pracy z odpowiednim wyposażeniem.

Odrębną kwestią jest ocena użytego w wytycznych zwrotu „wydzielone pomieszczenie" skoro z samej definicji „pomieszczenia” wynika, iż jest nim wydzielona przegrodami budowlanymi przestrzeń w zakresie budynku.

Z wytycznych w sprawie kontroli stacjonarnych wynika, iż w celu usprawnienia procesu kontroli zaleca się nie tylko udostępnienie wydzielonego pomieszczenia dla inspektora pracy, ale również wyznaczenie najlepiej jednej osoby, reprezentującej kontrolowany podmiot, odpowiedzialnej za współpracę z inspektorem pracy i sprawne prowadzenie kontroli (udostępnianie dokumentów do kontroli, uczestniczenie w wizytacji pomieszczeń i stanowisk pracy itp.). Najlepiej osobę znającą zakład i procesy produkcyjne.

Oddzielne (wydzielone) pomieszczenie to nie prawo inspektora pracy – nawet w okresie epidemii COVID-19 – tylko prośba uzależniona od warunków lokalowych podmiotu kontrolowanego oraz jego dobrej woli. Inspektor pracy nie ma bezpośredniego roszczenia, nawet w sytuacji gdy podmiot kontrolowany dysponuje takim pomieszczeniem, o udostępnienie go na potrzeby kontroli. Tym bardziej, że wytyczne PIP nic nie mówią o ewentualnych kwestiach związanych przykładowo z dezynfekcją takiego pomieszczenia (oraz jej kosztami) po wizycie inspektora pracy.

Oczywiście nie można wykluczyć sytuacji kiedy to inspektor pracy uzna nieudostępnienie oddzielnego pomieszczenia za przejaw złej woli ze strony podmiotu kontrolowanego i postawi zarzut utrudniania czynności kontrolnych. Może to wiązać się ze skierowaniem do prokuratury zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Z własnego doświadczenia jednak wiem, że duża część takich zawiadomień kierowanych od inspektorów nie kończyła się skierowaniem aktu oskarżenia. Inaczej mówiąc inny był pogląd prokuratury na konkretną sytuację rzekomego „utrudniania” czynności kontrolnych od tego, który przedstawiał inspektor pracy.