Problem ze stołem pod monitor ekranowy i klawiaturę na gruncie zmian w przepisach bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe

Ewolucja komputerowych stanowisk pracy nie mogła zostać powstrzymana wyłącznie na tej podstawie, że od ponad 20 lat nie ewoluowały przepisy w tym zakresie. Często bywa tak, że to nowe rozwiązania techniczne i organizacyjne stanowią przyczynek do zmiany przepisów, które próbują za nimi nadążyć (jak będzie ze sztuczną inteligencją – czas pokaże). Może za 20 lat ukaże się na poziomie krajowym rozporządzenie w sprawie bhp przy stosowaniu w procesach pracy sztucznej inteligencji? W przypadku rozporządzenia regulującego problem bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe prawo było niewzruszone przez kilka epok technicznych w zakresie zmian w wyposażeniu stanowisk pracy.

Sytuacja uległa zmianie od 17 listopada 2023 r. Jest to początek obowiązywania wspomnianego rozporządzenia w nowym kształcie. W szczególności z nowym załącznikiem określającym minimalne wymagania bhp oraz ergonomii. Założenia były takie, że treść nowego załącznika miała uprościć pracodawcom życie. Jednak posłużenie się nie do końca przemyślanymi konstrukcjami czy pojęciami w zakresie wymogów sprawia, że nie wszystko jest jasne.

W ostatnim czasie najwięcej wątpliwości przysparzają jednak wymogi minimalne odnoszące się do stołów.

Co autorzy mieli na myśli? Czy chodzi tutaj o biurka, które umożliwiają niezależne unoszenie powierzchni (części blatu), na której znajduje się klawiatura oraz monitor? Gdyby przyjąć powyższą interpretacje oznaczałoby to, że przeważająca większość używanych obecnie biurek będzie nadawała się do wyrzucenia po upływie 6 miesięcy od dnia wyjścia w życie nowych przepisów (również te stosowane w jednostkach organizacyjnych PIP). Jeżeli przyjąć, że nawet istnieją biurka, które umożliwiają pełną automatyczną, niezależną wzajemnie regulację wysokości poszczególnych powierzchni, na których odpowiednio jest przykładowo monitor, klawiatura czy myszka, to są to konstrukcje zdecydowanie nie dominujące w zakładach pracy, nie mówiąc już o zakładach szeroko rozumianej sfery publicznej.

Wydaje się jednak, że konstrukcja stołu w zakresie zróżnicowanej wysokości ustawienia monitora ekranowego oraz klawiatury to po prostu taka konstrukcja, przy której można wykorzystać odpowiednie podkładki czy podstawki regulujące odpowiednio wysokość klawiatury, czy monitora. Żaden przepis rozporządzenia w tym załącznika nie wskazuje, że wysokość przykładowo blatu stołu powinna być z poziomu stołu regulowana – wzorem regulacji wysokości siedziska w przypadku krzesła. Tym samym należy przyjąć, że nie ma wymogu prawnego, który odnosiłby się do regulacji wysokości klawiatury oraz monitora wyłącznie z wykorzystaniem blatu stołu. Oczywiście blat może być regulowany, jednak nie jest to wymóg na gruncie zmienianego rozporządzenia.

Czas pokaże, jak do problemu interpretacji przepisu dotyczącego wymagań minimalnych dla stołu podejdą inspektorzy pracy. Dla pracodawców zmartwieniem może być to, że każdy z nich jest niezależnym organem kontroli nadzoru, co może sprzyjać dowolnym ocenom i tym samym interpretacjom. Sprawę może oczywiście rozwiązać zajęcie stanowiska przez Głównego Inspektora Pracy. Nie można jednak wykluczyć, co już zdarzało się wielokrotnie w przeszłości, że odmienny pogląd na kwestię konstrukcji stołu będzie miał GIP, a odrębny Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.