Zakwestionowanie monitoringu przez inspektora pracy – nakaz czy wystąpienie?

Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych możliwych środków technicznych i organizacyjnych – oczywiście mieszczących się w granicach prawa. Do środków technicznych zalicza się w szczególności monitoring wizyjny, którego możliwość stosowania przewidują przepisy Kodeksu pracy.

Stosowanie monitoringu wizyjnego wiąże się z koniecznością podjęcia przez pracodawcę nie tylko działań zmierzających do zakupu właściwej infrastruktury, ale również z zachowaniem właściwej procedury wynikającej z przepisów kp.

Obowiązkiem pracodawcy jest poinformowanie pracowników o wprowadzeniu monitoringu  nie później niż 2 tygodnie przed jego uruchomieniem. Ponadto obowiązkiem pracodawcy jest oznaczenie pomieszczeń i terenu monitorowanego w sposób widoczny i czytelny, za pomocą odpowiednich znaków lub ogłoszeń dźwiękowych, nie później niż jeden dzień przed  uruchomieniem monitoringu.

Kontrola monitoringu, wprowadzonego pod pretekstem zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, realizowana jest na podstawie procedury kontrolnej opisanej w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy.

Sama kontrola to proces dwufazowy:

1. pierwsza faza to ustalanie stanu faktycznego w zakresie objętym kontrolą,

2. druga faza to sporządzenie dokumentacji pokontrolnej.

W wyniku przeprowadzonej kontroli, w sytuacji gdy inspektor stwierdzi nieprawidłowości dotyczące stosowanego monitoringu, ma prawo (a właściwie obowiązek prawny) wydać właściwe środki prawne, na podstawie których zobowiązuje pracodawcę do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. W praktyce najczęściej stosowane są dwa rodzaje takich środków:

• nakaz – stosowany w przypadku gdy ujawnione nieprawidłowości dotyczą problematyki bhp;

• wystąpienie – odnosi się do pozostałych stwierdzonych uchybień, czyli takich, które do sfery technicznego bezpieczeństwa pracy się nie zaliczają.

I tu pojawia się problem o znaczeniu kluczowym – czy w przypadku gdy monitoring był stosowany w celu zapewnienia bezpiecznych warunków pracy inspektor wyda nakaz, czy wystąpienie?

Za wydaniem nakazu przemawia fakt, że monitoring stosowany przez pracodawcę dotyczył zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Za wydaniem wystąpienia przemawia natomiast okoliczność, że problematyka monitoringu uregulowana jest nie w części Kodeksu pracy poświęconej bezpośrednio zagadnieniom bhp, a wśród kwestii dotyczących szeroko rozumianego stosunku pracy. Inspektor musi zatem dokonać wyboru – nie może bowiem tej samej nieprawidłowości regulować zarówno w formie nakazu, jak również w formie wystąpienia.

Niezależnie od praktyki, jaka zostanie przyjęta przez inspektora pracy, rekomendowanym postępowaniem jest bardzo wnikliwe zapoznanie się z treścią protokołu. Gdy wynikają z niego nieprawidłowości dotyczące monitoringu zmierzającego do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, a pracodawca się z nimi nie zgadza, wówczas obowiązkowo powinien wnieść zastrzeżenia do protokołu. Mogą one bowiem odmienić zawarte w nim zapisy i spowodować, że inspektor pracy odstąpi od wydania środków prawnych z uwagi na brak nieprawidłowości dotyczących szeroko rozumianego monitoringu.

Jeżeli zastrzeżenia nie przyniosą rezultatów, wówczas w zależności od sytuacji:

• jeżeli inspektor wyda nakaz, zawsze będzie można się od niego odwołać,

• jeżeli wyda wystąpienie pracodawca, mimo braku możliwości wniesienia odwołania, będzie mógł napisać skargę do okręgowego inspektora pracy.

Warto w takiej skardze zapytać, na jakiej podstawie inspektor pracy zastosował wystąpienie a nie nakaz – zamykając tym samym podmiotowi kontrolowanemu możliwość legalnej drogi odwoławczej, w tym po wyczerpaniu administracyjnego w toku instancji i skierowania sprawy do sądu administracyjnego.