Zakład pracy a pracodawca – to nie to samo – w świetle przepisów o COVID-19

Relacja jaką jest stosunek pracy, uregulowana w przepisach prawa pracy opiera się na wzajemnych prawach i obowiązkach pracodawcy oraz pracowników. Zarówno pojęcie pracodawcy, jak i pracownika, zostało zdefiniowane w przepisach Kodeksu pracy.

Z pojęciem pracodawcy kojarzone jest często pojęcie zakładu pracy, które w Kodeksie pracy nie zostało zdefiniowane. Pomocniczo warto się w tym względzie odwołać do rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp, które na wstępie definiuje nie tyle „zakład pracy” co „teren zakładu pracy”.

Niezależnie od braku bezpośredniej definicji zakładu pracy na gruncie przepisów prawa pracy przyjmuje się, iż w żadnym razie pojęcie pracodawcy oraz zakładu pracy nie jest tożsame. Do 1996 r. w ramach krajowego prawa pracy zakładem pracy była jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników. Następnie pojęcie zakładu pracy zostało zastąpione pojęciem pracodawcy – niestety bez jednoznacznego zdefiniowania pojęcia zakład pracy. Nie wdając się w szczegółowy dyskusje należy przyjąć, że to pracodawca, a nie zakład pracy zatrudnia pracownika, poszczególne obowiązki względem pracownika wypełnia pracodawca – zarówno w przypadku gdy praca organizowana jest na terenie zakładu pracy, jak również gdy pracownicy wykonują pracę poza zakładem.

Jak pokazują jednak najnowsze regulacje prawne, dotyczące COVID-19, adresatem określonych obowiązków nie musi być wcale pracodawca – mogą być one bowiem nakładane na zakłady pracy.

Ktoś może zadać pytanie, jaki jest cel powyższych teoretycznych rozważań w zakresie terminologii, szczególnie, że są ważniejsze sprawy niż teoretyczna zabawa w słówka – przykładowo związane z organizowaniem pracy w okresie epidemii. Odpowiedź jest prosta, najnowszy pakiet ograniczeń nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii nakłada określone obowiązki odwołując się do pojęcia „zakładu pracy”, a nie pracodawcy. Może to wywoływać uzasadnione wątpliwości w zakresie prawidłowej oceny, kto jest adresatem obowiązków zapewnienia rękawiczek jednorazowych lub środków do dezynfekcji rąk, jak również właściwej odległości między stanowiskami pracy wynoszącej co najmniej półtora metra.

Zobacz także:

Wątpliwości nie ma jeżeli cały proces w pracy organizowany jest przez pracodawcę w zakładzie pracy - pojawiają się one jednak wówczas gdy praca jest organizowana na odległość w miejscach, które w żadnym razie nie mogą być uznane za teren zakładu pracy. Taka sytuacja występuje w przypadku telepracowników oraz pracowników wykonujących pracę zdalną w celu przeciwdziałania COVID-19, gdy wykonują oni pracę w prywatnym domu czy mieszkaniu.

W sytuacji gdy cały proces pracy realizowany jest w zakładzie, wówczas zakład pracy zapewnia rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk oraz właściwe odległości między stanowiskami pracy. Jednak w przypadku pracowników, których miejsca pracy usytuowane są w mieszkaniach, czyli poza zakładem pracy zapewnienie rękawiczek jednorazowych, środków do dezynfekcji oraz odległości między stanowiskami pracy nie jest obowiązkiem prawnym zakładu pracy.