Główny Inspektor Pracy o dylematach pracy zdalnej w planowanych zmianach do Kodeksu pracy

W przeważającej części przypadków miejscem pracy jest zakład pracy – jego siedziba, filia lub inna jednostka organizacyjna, gdzie pracownicy w ramach przyjętej organizacji pracy wykonują swoje obowiązki. Trudno przyjąć inną organizację pracy, w przypadku gdy proces pracy jest ściśle skooperowany i wymaga obecności, w tym samym miejscu i czasie, wielu osób, np. w ramach pracy wykonywanej przy przysłowiowej „taśmie”. Jednak praca, niewymagająca stosowania złożonych linii technologicznych, maszyn czy urządzeń, realizowana w biurowych warunkach środowiska pracy, z wykorzystaniem komputera podłączonego do internetu, może być realizowana z równie dobrym, o ile nie lepszym, skutkiem poza terenem zakładu pracy.

Uwzględniając techniczne i logistyczne możliwości w zakresie wykonywania pracy spoza zakładu pracy w 2007 roku do Kodeksu pracy wprowadzono telepracę. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, praca może być wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Taki sposób organizowania pracy określany jest mianem telepracy, a pracownik który wykonuje pracę powyższych warunkach i przekazuje pracodawcy wyniki pracy, w szczególności za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej określany jest jako telepracownik.

Telepraca to nie jedyny rodzaj pracy na odległość – jedyny jednak, jeżeli chodzi o w miarę kompleksowe uregulowanie z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy. Jak wiadomo epidemia COVID-19 wprowadziła dość popularne rozwiązanie, jakim jest praca zdalna. Jednak poziom regulacji w zakresie bhp przy pracy zdalnej, świadczonej w celu przeciwdziałania COVID-19, jest daleki od ideału.

Na problem w zakresie bezpieczeństwa pracowników zdalnych zwrócił uwagę Główny Inspektor Pracy wskazując, podczas ogólnopolskiej konferencji „Praca zdalna – dylematy społeczno-prawne”, iż pełne bezpieczeństwo osób wykonujących pracę zarobkową, także w formie zdalnej, oraz jasne przepisy w tym zakresie to najważniejsze kwestie w działalności Państwowej Inspekcji Pracy. W ocenie głównego inspektora pracy: „jasno wyartykułowaną zasadą w Kodeksie pracy powinno być porozumienie stron stosunku pracy w zakresie wykonywania pracy w formule zdalnej. Można sobie przy tym oczywiście wyobrazić sytuacje, w których praca zdalna będzie przymusowa, a pracownik zobowiązany do jej wykonywania w tej formule. Należy jednak podnieść, że wprowadzenie możliwości przymusu pracy zdalnej w sytuacji, gdy pracodawca nie jest w stanie zapewnić bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, tak jak czytamy w projekcie zmian do Kodeksu pracy, wydaje się zbyt szerokie i mało precyzyjne".

Wiele emocji wciąż budzi problem kontroli pracy zdalnej, które wiążą się niejednokrotnie z koniecznością kontroli w domu pracownika. Zdaniem szefowej PIP: „zasady przeprowadzania kontroli w miejscu pracy zdalnej powinny być szczegółowo określone w Kodeksie pracy. Pozostawienie tej kwestii do uregulowania stronom zawartych porozumień może okazać się niewystarczającą gwarancją zabezpieczenia interesów pracownika”.

Kolejną problematyczną w przypadku pracy zdalnej kwestią jest postępowanie powypadkowe. W ocenie Głównego Inspektora Pracy propozycja łączenia faktu zgłoszenia wypadku przy pracy zdalnej ze zgodą pracownika na przeprowadzenie oględzin w miejscu wykonywania pracy zdalnej, może okazać się zbyt daleko idąca. W ocenie szefowej PIP,

• obowiązek poinformowania pracodawcy o zaistniałym wypadku przy pracy,

• zgoda na prowadzenie przez pracodawcę czynności kontrolnych w miejscu wykonywania pracy,

• zgoda na czynności związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy

to de facto niepowiązane ze sobą kwestie.

Czas pokaże do czego dyskusja o pracy zdalnej nas zaprowadzi. Fakt, iż telepraca z powodzeniem funkcjonuje od wielu lat w ramach regulacji obowiązującej na gruncie Kodeksu Pracy, a praca zdalna, jak dotąd, nie doczekała się swoich kompleksowych przepisów daje dużo do myślenia. Nie jest tajemnicą, że praca zdalna nie jest idealną opcję dla związków zawodowych, które zdają się promować organizację pracy w sposób bardziej tradycyjny, w miejscu pracy jakim jest zakład. Wydaje się jednak, że wykonywanie pracy w siedzibie pracodawcy, którą z powodzeniem można wykonywać poza zakładem nie wytrzyma próby czasu. Często jest to bowiem rozwiązanie bardziej praktyczne, tańsze i dużo bardziej korzystne dla samego pracownika.